Bình ổn thị trường xăng dầu: Tăng dự trữ chiến lược, bỏ tầng nấc trung gian

NGUYỄN VIỆT thực hiện• 21/10/2022 03:30

Để bình ổn thị trường xăng dầu, chúng ta có thể bỏ quỹ bình ổn, chu kỳ điều hành giá, trung gian, đồng thời phải tăng dự trữ chiến lược.

>>Chu kỳ điều chỉnh xăng dầu 10 ngày: “Lệch pha” và “lỗi nhịp” với thế giới

Đây là chia sẻ của chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú với DĐDN về các giải pháp để bình ổn thị trường xăng dầu thời gian tới.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú. Ảnh: Nguyễn Việt

Ông Phú nhấn mạnh, Nghị định 95/2021 thay thế Nghị định 83/2014 về kinh doanh xăng dầu, mặc dù mới ra nhưng cũng đã bị lạc hậu, điều hành không phù hợp dẫn đến bị động, lúng túng. Do đó, cần phải thiết kế lại chuỗi cung ứng xăng dầu.

- Cụ thể, chúng ta cần thiết kế lại chuỗi cung ứng xăng dầu theo hướng nào, thưa ông?

Giảm các đầu mối về nhập khẩu, thương nhân bán buôn, phân phối. Ở các nước chỉ có 5 đầu mối bán buôn, trong khi ở Việt Nam có rất nhiều doanh nghiệp nhập khẩu, sau đó lại qua khâu thương nhân phân phối. Do đó, tôi đề nghị cần cắt bỏ khâu trung gian để giảm chi phí.

Phải có dự trữ chiến lược xăng dầu của Nhà nước từ 2 đến 3 tháng trở lên, không thể dự trữ 5 ngày. Đồng thời, thay quỹ bình ổn bằng tiền.

Cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia thị trường xăng dầu. Với liên doanh chúng ta vẫn giữ vai trò chi phối, tức là trên 50%.

Để cho các doanh nghiệp nhập khẩu, bán lẻ cạnh tranh và tự quyết định giá theo nguyên tắc “lời ăn lỗ chịu”. Việc chiết khấu có sự thoả thuận, không ai xin-cho bắt buộc.

Nhà nước chỉ quản lý khâu chất lượng, quản lý buôn lậu, gian lận thương mại. Còn doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu rởm hay hàng lậu thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Doanh nghiệp phải “cân, đo, đong, đếm” chính xác tại các cây xăng. Cũng có thể có những khung giá cần thiết khi có biến động đột biến như thời gian vừa qua.

Xoá bỏ điều chỉnh chu kỳ xăng dầu. Doanh nghiệp thấy giá giảm thì hạ, tăng thì điều chỉnh giá. Chúng ta cần làm quen dần với cơ chế thị trường, thời gian vừa qua cách điều hành thị trường xăng dầu còn cứng nhắc không linh hoạt. Dẫn đến Nhà nước bị “mang tiếng”, doanh nghiệp thì “khổ sở”, đồng thời gây bất ổn cho xã hội. Trong khi, xăng dầu là nguồn “lương thực” của sản xuất, kinh doanh.

Có thể giá xăng dầu thời gian tới còn nhiều biến động, lên xuống thất thường, nếu chúng ta không có kho dự trữ sẽ lại lúng túng. Còn chỉ nhìn vào trích quỹ bình ổn 300 đồng cũng không giải quyết được vấn đề gì.

- Theo ông, nguyên nhân nào dẫn đến những bất ổn của thị trường xăng dầu vừa qua?

Thứ nhất, vừa qua cơ quan thanh tra của lực lượng QLTT đã phát hiện một số đầu mối vi phạm nên đã tạm đình chỉ có thời hạn. Đây cũng là một nguyên nhân khiến nguồn cung giảm.

Thứ hai, chiết khấu chi phí cơ sở không đảm bảo dẫn đến các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu bán “cầm chừng”.

Thứ ba, chu kỳ điều chỉnh giá không phù hợp, cứng nhắc 10 ngày là không ổn vì quá dài.

Thứ tư, không có dự trữ chiến lược, cơ sở vật chất cho khâu dự trữ còn yếu kém.

Thứ năm, có hiện tượng đầu cơ, một số doanh nghiệp “găm” hàng ở ngoài phao số 0, chờ chu kỳ lên giá mới nhập vào.

>>Bất ổn thị trường xăng dầu: Cần có chiến lược xây dựng kho dự trữ xăng dầu quốc gia

>>Bất ổn thị trường xăng dầu: Kinh nghiệm thế giới – Bài học cho Việt Nam

- Để ổn định thị trường xăng dầu sau những bất ổn thời gian qua, ông có đề xuất, kiến nghị gì?

Hướng giải quyết là áp dụng triệt để cơ chế thị trường đến mức tối đa. Bởi chỉ có quy luật cung-cầu, quy luật cạnh tranh mới giúp tự động hình thành bộ máy hoạt động linh hoạt, giảm đầu mối, ngăn việc đóng cửa ngưng bán.

Can thiệp của Nhà nước chỉ nên diễn ra ở các giai đoạn sau để xây dựng một môi trường cạnh tranh lành mạnh, nghiêm cấm việc “bắt tay nhau” để ép người tiêu dùng.

Phải có tự do cạnh tranh, tự hạch toán “lỗ lãi”, Nhà nước chỉ quản lý khâu chất lượng, tăng dự trữ, bỏ bình ổn giá bằng tiền, giảm đầu mối, trung gian.

-Trân trọng cảm ơn ông!