Bên lề giáo dục: Những khoản thu “tự nguyện trên tinh thần bắt buộc” sao vẫn còn?

Bắt đầu năm học mới, khi học sinh quay trở lại trường học thì cũng chính là lúc các bậc phụ huynh tất bậc lo toang mọi thứ cho con. Nhiều khoản chi phí cần phải trang trải từ trang phục, dụng cụ học học tập,... cho đến các khoản phí bắt buộc và “tự nguyện trên tinh thần bắt buộc”.

Và, nhà trường cũng đã được siết chặt rằng không được thu bất cứ một khoản phí nào ngoài các khoản phí học tập đã được quy định. Vậy ai sẽ là người đứng ra “hô hào” thu chi các khoản chi phí kia? Một trợ thủ đắc lực được thành lập đó là Ban phụ huynh học sinh, nơi mà những vị đại diện hội phụ huynh của lớp sẽ đứng ra thu chi các khoản “khó nói” trong quá trình học của các con.

Câu chuyện phụ huynh đóng phí, quỹ để con mình nâng cao chất lượng học tập là một điều cần thiết và nên làm. Tuy nhiên, chỉ nên có khi những khoản phí đó thật sự cần chứ không phải là tất cả các khoản “nên” đóng để con em mình được lòng giáo viên và nhà trường.

Những ngày qua, trên các trang mạng xã hội xôn xao về một câu chuyện một người mẹ bị xúc phạm trong nhóm trao đổi chung của phụ huynh lớp vì không đóng quỹ lớp theo “quy định” của Ban phụ huynh. Người này có con đang học tại một trường THPT trên địa bàn thủ đô Hà Nội.

Ban đầu, Ban phụ huynh đưa ra mức phí 1,5 triệu đồng nhưng vấp phải sự phản đối vì số tiền này quá cao. Cho nên mức giá đã được hạ xuống còn 700.000 đồng trong đó có nhiều mức phí như Đại hội Đoàn, sinh hoạt dưới cờ,... Vị phụ huynh này đã tỏ ra không đồng ý và chỉ đóng 237.000 đồng cho tiền photo tài liệu học tập và sinh hoạt lớp.

Thế là ngay hôm sau, con chị bị bạn bè trêu chọc và cô lập vì “chỉ đóng hơn 200.000 đồng tiền quỹ”. Không những con bị cô lập, vị phụ huynh này cũng bị gạch tên ra khỏi nhóm trao đổi của lớp và bị các phụ huynh khác xúc phạm ngay trong nhóm trò chuyện này. Giáo viên chủ nhiệm cũng có mặt trong nhóm trao đổi ấy.

Từ một sự không thống nhất của các vị phụ huynh, mà học sinh lại trở thành nạn nhân của vụ việc chế diễu. Còn các học sinh khác thì lại hả hê trêu chọc bạn mình đến mức bạn phải nghỉ học.

Thế là câu nói “ai cũng gù, mình thẳng lưng là khuyết tật” lại một lần nữa đúng trong trường hợp này. Khi một người dám bày tỏ quan điểm, bác bỏ cái sai đã bị xúc phạm ngay trong cộng đồng giáo dục. Rồi những người làm công tác giáo dục cũng im thin thít trong chuyện này, chỉ có những lời động viên để học sinh quay lại trường học. Có chắc rằng quay lại môi trường đó học sinh có thể chuyên tâm học hành?

Tại Thông tư 55 của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Luật Giáo dục đã quy định rất rõ ràng về các nội dung hoạt động của Ban phụ huynh. Theo nguyên lý giáo dục, sự phối hợp giữa nhà trường là cần thiết và quan trọng. Trong đó, các khoản thu chi của Ban phụ huynh phải đảm bảo nguyên tác công khai, dân chủ; sau khi chi tiêu phải công khai tại các cuộc họp để toàn thể phụ huynh được rõ.

Không có mức kinh phí ủng hộ bình quân cho các cha mẹ học sinh, nhưng đã có quy định các mức khoản phí mà Ban phụ huynh không được thu. Vậy việc cần làm là nhà trường phải phổ biến để phụ huynh được biết, nhưng hầu hết các trường đều không làm vậy.

Việc im lặng trong phổ biến các quy định tương tự như việc ngành giáo dục làm ngơ trước việc Ban phụ huynh thu những khoản tiền trái quy định. Nào là tiền thăm thầy cô, tiền khen thưởng, tiền tổ chức các ngày lễ,... Cứ thế những khoản phí vô lý cứ dần được sinh ra theo thời gian mà không ai quản lý nổi. Hay là ngành giáo dục cũng đã “ngầm” đồng ý cho việc thu chi trên?

Thực tế, các khoản thu của phụ huynh thì giáo viên, nhà trường hay cao hơn là Sở Giáo dục và Đào tạo tại địa phương đều biết. Hơn ai hết, họ hiểu rõ những khoản thu ấy có đúng quy định hay không, nhưng tất cả vẫn mặc kệ và xem như không có gì.

Thế rồi cứ mỗi năm học mới đến, các khoản phí “tự nguyện trên tinh thần bắt buộc” ấy cứ xoay vòng, chuyện lạm thu cứ tái diễn. Chẳng có một sự chấn chỉnh cụ thể nào được đưa ra dẫu năm nào cũng nói, cũng rút kinh nghiệm.

Ở đây chúng ta đều nói đến việc đóng quỹ để con em đi học là tùy tâm, mọi người đều bình đẳng và có quyền ý kiến. Nhưng rồi giữa một nơi không đồng đều về kinh thế, về quan điểm lại nảy sinh ra các vấn đề nhức nhói gây tổn thương cho học sinh và cả các bậc phụ huynh.

Một mục đích cao cả nhất mà Ban phụ huynh có thể làm là kết nối những thành viên lại với nhau để con em được yên tâm học hành, vui vẻ trong môi trường đoàn kết. Chứ không phải cố nghĩ ra các khoản đóng góp để “nở mày nở mặt” với giáo viên và nhà trường.

Rõ ràng ai cũng biết, nhưng không ai đưa ra các phương án chấn chỉnh hoặc chấm dứt tình trạng “thu hộ” trên. Liệu những người làm công tác lãnh đạo giáo dục có thấu nỗi lòng của phụ huynh, học sinh? Hoặc là các vị cũng chỉ biết thu vào và thu vào, hoặc là thiếu đi liêm chính, trách nhiệm của mình trong công tác trồng người.