Biển Đông - "phép thử" chuẩn mực ứng xử giữa các quốc gia

Thứ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh tại hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề "Duy trì Hòa bình và Hợp tác trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động" lần thứ 12, diễn ra ngày 16/11.

Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn cho biết, đại dịch COVID-19 đã gây nhiều xáo trộn trong đời sống quốc tế, làm bộc lộ nhiều mâu thuẫn âm ỉ trong lòng xã hội các nước, làm xói mòn lòng tin giữa các quốc gia, tác động đến môi trường hoà bình, ổn định chung giữa các nước.

“COVID-19 không chỉ cướp đi sinh mạng của hàng triệu người mà còn kéo giảm nền kinh tế toàn cầu, làm cho những tiến bộ xã hội và thành quả kinh tế tích luỹ của hàng chục năm qua có nguy cơ bị cuốn trôi, gây ra tình trạng đa khủng hoảng trên bình diện quốc tế. Những xáo trộn đó làm gia tăng cạnh tranh giữa các nước lớn, thúc đẩy thêm xu hướng cực đoan trong xử lý và vận hành hệ thống quan hệ quốc tế”, ông Sơn nhận định.

Trong bối cảnh đó, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam cho rằng, Biển Đông là phép thử đối với nhiều vấn đề quan trọng trong quan hệ quốc tế cũng như khả năng duy trì đối thoại giữa các nước vì lợi ích chung.

Biển Đông cũng là phép thử với vai trò của các thể chế đa phương khu vực, nhất là ASEAN, trong kiểm soát căng thẳng, xây dựng lòng tin, thúc đẩy hợp tác, hướng tới giải quyết xung đột, tạo dựng môi trường hoà bình, ổn định.Biển Đông cũng là phép thử với các nước ASEAN về việc duy trì vai trò trung tâm của khu vực tăng trưởng năng động nhất thế giới, với sự đoàn kết của cộng đồng, khả năng thích ứng của các nước Đông Nam Á.

Theo phân tích của Thứ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, ASEAN đã có nhiều nỗ lực kêu gọi các ước kiềm chế, không làm phức tạp tình hình và leo thang tranh chấp, không sử dụng hay đe doạ sử dụng vũ lực, giải quyết tranh chấp và bất đồng bằng biện pháp hoà bình trên cơ sở luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, tình hình Biển Đông vẫn tiềm ẩn thách thức khó lường.

Đặc biệt, việc đơn phương diễn giải luật pháp quốc tế không phù hợp với chuẩn mực và lợi ích chung làm suy giảm ý nghĩa, sự vẹn toàn và giá trị thống nhất và phổ quát của UNCLOS 1982. Ngoài ra, việc diễn giải đơn phương này không chỉ tác động đến nền móng của hoà bình, ổn định ở Biển Đông mà còn là mầm mống có thể dẫn tới việc xói mòn trật tự trên biển cũng như hoà bình, ổn định toàn cầu, khi mà hợp tác nhằm đối phó với các thách thức đang đòi hỏi cấp bách hơn bao giờ hết.

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, cạnh tranh địa chính trị nước lớn và quân sự hoá Biển Đông làm tình hình thực địa tiếp tục diễn biến phức tạp, cản trở các tiến trình ngoại giao nhằm nỗ lực thúc đẩy đối thoại và hợp tác. Bên cạnh đó, các vấn đề an ninh phi truyền thống trên biển ngày càng phức tạp, tác động đến cuộc sống bình yên của hàng triệu người.

Để vượt qua các thách thức nêu trên, Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn yêu cầu, các bên cần nêu cao tinh thần đối thoại, thúc đẩy hợp tác, cùng phát triển và cùng tìm các giải pháp hoà bình cho các khác biệt và tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Tăng cường xây dựng và duy trì một môi trường thuận lợi cho việc thúc đẩy hợp tác biển ở Biển Đông; chủ động phòng tránh nguy cơ đụng độ ngoài ý muốn trên biển; thúc đẩy hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và cùng phát triển; hợp tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tăng cường nghiên cứu khoa học biển và phát triển bền vững ở Biển Đông; không ngừng hướng tới giải quyết hoà bình các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông theo quy định của luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982.

Ông Bùi Thanh Sơn cũng nhấn mạnh các nước cần tiếp tục thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực, ủng hộ Tầm nhìn của ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và nhất trí việc ASEAN có một cách tiếp cận chiến lược chung đối với vấn đề an ninh biển khu vực; tạo điều kiện thuận lợi để ASEAN và Trung Quốc sớm hoàn thành đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Đặc biệt, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao lưu ý, không tiến hành các hoạt động đơn phương, cả quân sự và dân sự nhằm thay đổi nguyên trạng trên Biển Đông; tiếp tục đề cao, tôn trọng sự toàn vẹn và giá trị thống nhất, phổ quát của UNCLOS 1982, coi Công ước này là cơ sở pháp lý cho mọi hoạt động trên biển, đồng thời cần tôn trọng quyền lợi hợp pháp căn cứ theo luật pháp quốc tế của các bên liên quan ở Biển Đông.