Gửi bình luận
Chủ trương bỏ giấy phép xây dựng được xem là bước đột phá. Tuy nhiên, để chính sách đi vào thực tế, điều kiện cần và đủ về quy hoạch và giám sát là điều không thể thiếu.
Việc rà soát, tinh giản các thủ tục xây dựng, trong đó, việc miễn giấy phép xây dựng không chỉ góp phần giảm chi phí tuân thủ, mà còn thể hiện tinh thần cải cách mạnh mẽ, quyết liệt và đúng hướng của bộ máy hành chính.
Dẫu vậy, chính ở giai đoạn chuyển đổi này, không ít ý kiến vẫn bày tỏ sự thận trọng, nhất là khi nhìn vào thực tế quy hoạch và năng lực giám sát tại nhiều địa phương.
Không khó để nhận thấy, việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng, là mong mỏi từ lâu của người dân và doanh nghiệp. Những yêu cầu về hồ sơ, quy trình, xin xác nhận... vốn đã kéo dài thời gian và phát sinh không ít chi phí. Trong bối cảnh đó, việc cắt bỏ giấy phép xây dựng được kỳ vọng sẽ gỡ bỏ một lớp thủ tục trung gian, rút ngắn hành trình pháp lý trong xây dựng nhà ở dân sinh.
Một số ý kiến cho rằng, nếu địa phương đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, thì hoàn toàn có thể áp dụng ngay việc miễn giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ, căn cứ theo quy định hiện hành của Luật Xây dựng. Đây cũng là cách triển khai tinh thần cải cách một cách linh hoạt, tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân mà không cần chờ sửa luật.
Tuy nhiên, nhìn từ thực tế quản lý quy hoạch tại nhiều đô thị lớn, không ít chuyên gia lại tỏ ra thận trọng. Bởi, việc triển khai đồng loạt trong điều kiện chưa đầy đủ sẽ khiến quá trình quản lý xây dựng bị đẩy vào thế bị động, đặc biệt ở những địa phương còn thiếu nền tảng pháp lý và lực lượng kiểm soát sau xây dựng. Một khi quy hoạch chưa phủ kín, thì việc bỏ thủ tục tiền kiểm có thể vô tình khiến các cơ quan chức năng khó khăn trong việc kiểm soát trật tự xây dựng.
Cần một cơ chế hậu kiểm minh bạch
Được nhìn nhận là một hướng đi đột phá, đề xuất miễn giấy phép xây dựng đã nhận được sự ủng hộ từ nhiều chuyên gia.
Chia sẻ trên tờ Tuổi trẻ, kiến trúc sư Lê Công Sĩ cho biết, thực tế khâu xin giấy phép xây dựng tại một số nơi vẫn còn nhiêu khê, gây nản lòng cho nhiều người khi có nhu cầu xây dựng nhà. Bản vẽ thiết kế thường được yêu cầu điều chỉnh, bổ sung rất lắt nhắt, mất nhiều thời gian. Chưa kể có địa phương còn tự "đẻ" ra nhiều quy định phụ rất vô lý.
Theo kiến trúc sư Lê Công Sĩ, đề xuất bỏ giấy phép xây dựng để thực hiện không quá khó. Chính quyền các địa phương cần nhanh chóng rà soát, bổ sung quy hoạch chi tiết và quy chế quản lý đô thị của mình. Theo đó, cần có những tiêu chí rõ ràng về lộ giới, khoảng lùi, chiều cao từng tầng, tổng chiều cao công trình, màu sắc công trình (nếu cần). Những tiêu chí này được công bố công khai trên cổng thông tin địa phương.
“Người dân khi xây dựng nhà chỉ cần nhập vào số thửa đất, số tờ bản đồ là có đầy đủ thông tin liên quan việc xây dựng của khu đất. Sau đó người dân chỉ việc đăng ký với chính quyền việc xây dựng trên khu đất của mình”, vị chuyên gia nói.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp từ góc nhìn pháp lý, luật sư Nguyễn Đức Biên – Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La cho rằng, việc bỏ giấy phép xây dựng là hoàn toàn khả thi trong bối cảnh cải cách hành chính đang được đẩy mạnh. Tuy nhiên, luật sư Biên nhấn mạnh: “Nếu không có cơ chế hậu kiểm đủ mạnh, đủ minh bạch và khả thi, việc bỏ giấy phép có thể dẫn đến tình trạng xây dựng tùy tiện, vi phạm quy hoạch mà không dễ xử lý”.
Theo luật sư Biên, trong nhiều vụ tranh chấp dân sự và hành chính, giấy phép xây dựng đang là cơ sở pháp lý rõ ràng để xác định nghĩa vụ và trách nhiệm. Nếu bỏ công cụ này mà không có hệ thống thay thế tương đương, hệ thống pháp luật có thể gặp khoảng trống, gây khó khăn cho cả người dân lẫn cơ quan quản lý.
Ông Biên cũng đề xuất Bộ Xây dựng cần sớm ban hành một thông tư chuyên biệt về quy trình hậu kiểm trong xây dựng, xác định rõ trách nhiệm, chế tài và quy trình xử lý đối với công trình không đảm bảo đúng quy hoạch đã công khai.
“Cải cách không được đồng nghĩa với để ngỏ quản lý. Và pháp luật càng không thể đứng ngoài khi trật tự xây dựng bị xáo trộn”, luật sư Biên nói.
Cũng trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, nhiều ý kiến chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng, khi cải cách mở đường, điều còn lại là tổ chức thực thi một cách cẩn trọng và đồng bộ. Việc bỏ một thủ tục không có nghĩa là buông lỏng quản lý, mà đòi hỏi bộ máy phải có đủ công cụ mới để thay thế tương xứng. Quy hoạch rõ, dữ liệu đầy đủ, giám sát minh bạch, đó không chỉ là điều kiện để chính sách phát huy hiệu quả, mà còn là cơ sở để tạo dựng niềm tin giữa Nhà nước và người dân.
Cải cách không thể đứng riêng, và càng không thể đi trước một nền quản lý chưa sẵn sàng. Nhưng nếu được chuẩn bị đầy đủ, việc miễn giấy phép sẽ không chỉ đơn giản là bỏ đi một thủ tục, mà là mở ra một bước tiến thực chất trong quản lý hiện đại và kiến tạo đô thị văn minh.
