Cần hoàn thiện các quy định về hoàn thuế VAT

>> Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính đôn đốc Tổng cục Thuế nhanh chóng hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp

Theo đó, không chỉ các doanh nghiệp cao su, việc ách tắc hoàn thuế VAT diễn ra ở nhiều ngành nghề như xuất khẩu gỗ, xi măng, sắn lát… khiến các doanh nghiệp có nguy cơ bị phá sản, phải kêu cứu khắp nơi.

Trước thực tế đã nêu, chiều 26/5, Thủ tướng Chính phủ - Phạm Minh Chính đã có Công điện số 470/CĐ-TTg yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương kiểm tra, đánh giá đôn đốc Tổng cục Thuế thực hiện ngay, không chậm trễ, hướng dẫn các hồ sơ xem xét xin hoàn thuế VAT, một cách nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả cho người dân, doanh nghiệp (hoàn thành trước ngày 28/5/2023)…

Ngay sau chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Tài chính đã có công văn số 5427/BTC-VP thông báo ý kiến chỉ đạo của Bộ trưởng gửi đồng chí Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế khẩn trương thực hiện, chỉ đạo Cục Thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phải “kịp thời giải quyết các hồ sơ hoàn thuế VAT đúng đối tượng, đúng quy định của pháp luật, chỉ đạo ngay các đơn vị có hướng dẫn, thực hiện hoàn thuế VAT đối với các hồ sơ hoàn thuế đủ điều kiện hoàn thuế theo quy định của pháp luật; Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện việc sử dụng hóa đơn giả, trục lợi trong hoàn thuế nhằm chiếm đoạt ngân sách nhà nước, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.”…

Sự vào cuộc quyết liệt từ các chỉ đạo đã nêu đem đến nhiều kỳ vọng cho cộng đồng doanh nghiệp, khi hoàn thuế VAT là vấn đề “nóng” khiến doanh nghiệp nhiều ngành trăn trở không ít năm qua. Tuy nhiên, bên cạnh sự đôn đốc quyết liệt từ Chính phủ, Bộ Tài chính, theo chuyên gia, để giải quyết dứt điểm tình trạng ách tắc trong hoàn thuế VAT, cần hoàn thiện các quy định về hoàn thuế.

Thông tin với báo chí, TS Nguyễn Ngọc Tú - giảng viên Trường Đại học Kinh doanh công nghệ Hà Nội cho rằng, muốn giải quyết nhanh tình trạng ách tắc trong hoàn thuế VAT thì Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế cần có những tháo gỡ vướng mắc, đồng thời giải tỏa tâm lý né tránh cũng như lợi dụng làm khó từ cán bộ thuế.

>> Doanh nghiệp chờ tiền hoàn thuế VAT đến bao giờ?

Theo ông Tú, ở nhiều nước, các giao dịch đều thực hiện thông qua tài khoản ngân hàng nên việc hoàn thuế khá công khai, minh bạch. Việt Nam hiện còn sử dụng tiền mặt trong thanh toán, hoàn thuế chủ yếu dựa vào hóa đơn chứng từ mà lượng hóa đơn lớn thì sẽ khó kiểm soát. Mỗi năm, tiền hoàn thuế chiếm khoảng 10 - 15% trên tổng số thu ngân sách. Một vài năm gần đây, tổng số thu ngân sách vào khoảng 1,5 triệu tỷ đồng thì số tiền xin hoàn lên khoảng 150.000 tỷ đồng. Đây là số tiền thuế rất lớn nên tạo không ít thách thức đối với ngành thuế. Nhiều vụ gian lận hoàn thuế xảy ra, trong đó có dính đến cán bộ liên quan.

Điều này cho thấy chính sách hoàn thuế còn kẽ hở. Cũng vì đặc thù hoàn thuế dựa chủ yếu vào hóa đơn, mà doanh nghiệp mua hàng trên cả nước nên hóa đơn cũng do nhiều địa phương khác nhau cung cấp nên cơ quan thuế khó kiểm soát. Vì lúng túng trong việc quản lý dẫn đến có những trường hợp doanh nghiệp đúng cũng chịu thiệt trước chính sách hoàn thuế ngặt nghèo.

“Quy trình hoàn thuế trước đây ưu tiên hoàn trước - kiểm sau, trường hợp doanh nghiệp rủi ro thì kiểm trước - hoàn sau. Tuy nhiên, trên thực tế phát sinh một số gian lận hoàn thuế khiến cơ quan thuế ban hành các công văn chỉ đạo chung chung, dẫn đến cán bộ thuế sợ không dám ký, vì ký mà lỡ hồ sơ hoàn thuế bị gian lận thì đi tù, mà không ký thì doanh nghiệp lại bị găm tiền thuế”, ông Tú chia sẻ.

Từ đó, vị chuyên gia này cho rằng, cần hoàn thiện các quy định về hoàn thuế. Đặc biệt thống nhất 1 thuế suất thuế VAT trong nước để không còn phát sinh các hồ sơ xin hoàn thuế nội địa vì chênh lệch thuế suất giữa 5% hay 10%. Nếu làm được điều này, lượng hồ sơ xin hoàn thuế trong nước sẽ không còn, thay vào đó, cơ quan thuế tập trung nhiều hơn vào hoàn thuế cho doanh nghiệp xuất khẩu.

“Bộ Tài chính cần có chỉ đạo cụ thể, tháo gỡ những vướng mắc khó khăn cho doanh nghiệp nhưng cũng đảm bảo ngân sách không bị thất thu. Còn với những quy định theo công văn như vừa qua thì không ai dám làm. Đừng vì một vài vụ việc gian lận hoàn thuế mà gây khó cho tất cả các doanh nghiệp còn lại”, ông Tú bày tỏ.

Còn theo Luật sư Trần Xoa - Công ty luật Minh Đăng Quang, Luật Thuế giá trị gia tăng ban hành từ năm 2008, Luật Quản lý thuế từ 2006 và các luật sửa đổi sau đó đến nay đều nhất quán về vấn đề hoàn thuế cho doanh nghiệp.

“Kể từ khi 2 Luật này ban hành, các doanh nghiệp vẫn được hoàn thuế bình thường, không có quá nhiều vấn đề phát sinh. Tuy nhiên vài năm gần đây, ngành thuế đã bắt đầu có thêm một số công văn mới. Từ đó khiến nhiều doanh nghiệp rất khó khăn trong việc làm thủ tục hoàn thuế”, ông Xoa đánh giá.

Theo ông Xoa, nguyên tắc quản lý thuế, mỗi hồ sơ hoàn thuế là riêng biệt. Doanh nghiệp có quyền làm hồ sơ đề nghị hoàn thuế khi số tiền thuế đã nộp từ 300 triệu đồng trở lên. Vì vậy, dù hồ sơ nộp trước đó chưa đầy đủ hay cần kiểm tra xác minh thì chỉ riêng hồ sơ đó bị chậm lại. Những hồ sơ khác khi doanh nghiệp nộp lên thì cơ quan thuế phải tiếp nhận và giải quyết theo thông thường. Cơ quan thuế không thể cho rằng khi hồ sơ trước chưa giải quyết xong thì doanh nghiệp không được nộp các hồ sơ tiếp theo.

“Hoàn thuế là quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của người nộp thuế theo luật định. Không ai được phép làm mất đi quyền lợi của người nộp thuế. Cơ quan quản lý Nhà nước nói chung hay cơ quan quản lý thuế càng bắt buộc phải tuân thủ theo luật. Việc làm theo các công văn nội bộ của ngành trong khi luật không có là gây cản trở cho hoạt động của doanh nghiệp. Từ đó khiến cho các doanh nghiệp bị bế tắc, có thể phá sản sẽ kéo theo kinh tế cả nước chậm phát triển, nguồn thu ngân sách giảm đi là càng phải xem xét lại trách nhiệm”, Luật sư Xoa bày tỏ.