Cần khung khổ pháp lý rõ ràng cho thuốc lá thế hệ mới

>> Sớm lập khung pháp lý để kiểm soát thuốc lá thế hệ mới có trách nhiệm

Với việc sử dụng nhóm sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử) đang có chiều hướng gia tăng, trong khi, khung khổ pháp lý để quản lý sản phẩm này vẫn thiếu, từ đó đã tạo “khoảng trống” cho thị trường “chợ đen” phát triển tiềm ẩn nhiều hệ lụy. Để tìm lời giải cho hiện trạng đã nêu, chiều 18/8/2023, VCCI đã tổ chức Tọa đàm “Khung khổ pháp lý để quản lý thuốc lá thế hệ mới”.

Phát biểu khai mạc, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng thư ký, kiêm Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho biết, Việt Nam là một trong 15 nước có tỷ lệ hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới và là quốc gia đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN có số người trưởng thành hút thuốc lá cao nhất chỉ sau Indonesia và Philippines.

Thời gian gần đây, sự xuất hiện của thuốc lá thế hệ mới bao gồm chủ yếu là thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng đã thay đổi cục diện thị trường thuốc lá tại Việt Nam. Tất các sản phẩm này đều là sản phẩm nhập lậu hoặc xách tay do thiếu khung pháp lý để kiểm soát.

“Thực tế trên cho thấy, sự xuất hiện của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đang đặt ra những thách thức mới đối với cơ quan Nhà nước trong việc quản lý và kiểm soát nhóm sản phẩm này”, ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh.

>> Cần chính sách đầy đủ và khách quan trong quản lý thuốc lá thế hệ mới

Theo ông Tuấn, hiện vẫn còn khoảng trống pháp lý về thuốc lá thế hệ mới. Khoảng trống pháp lý như hiện nay gây ra nhiều hệ lụy xã hội như không bảo đảm chất lượng sản phẩm, gây rủi ro về sức khoẻ cho người tiêu dùng, ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em, không bảo đảm cạnh tranh bình đẳng, thất thu ngân sách Nhà nước.

“Với thực trạng sử dụng thuốc lá thế hệ mới như hiện nay thì việc đưa ra khung khổ pháp lý cho sản phẩm này cần được thực hiện luôn và ngay. Khung pháp lý toàn diện cần đồng bộ, bao trùm từ việc quy định tiêu chuẩn chất lượng, quy chuẩn sản phẩm, các quy định về kinh doanh, sản xuất, xuất nhập khẩu và phân phối sản phẩm, chính sách về thuế, các quy định về ghi nhãn hàng hóa, quảng cáo, khuyến mại… cho cả thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng”, ông Tuấn chia sẻ.

Về góc độ chuyên môn y tế, thông tin tại Tọa đàm, TS. Bác sỹ Nguyễn Hải Công - Chủ nhiệm Khoa Lao và Bệnh Phổi, Bệnh viện Quân y 175 khẳng định, thuốc lá thế hệ mới có hại cho sức khoẻ người tiêu dùng, trong khi Việt Nam là quốc gia hàng đầu tiêu thụ thuốc lá dưới nhiều hình thức. Và theo thống kê, có gần 16 triệu người thường xuyên sử dụng sản phẩm liên quan đến thuốc lá. Vài năm gần đây, xu hướng sử dụng thuốc lá thế hệ mới khá nhiều, tập trung vào đối tượng trẻ, đặc biệt trong lứa tuổi học đường.

Theo TS. Bác sỹ Nguyễn Hải Công, không phủ nhận lợi ích so với thuốc lá truyền thống, tuy nhiên, tất cả các sản phẩm thuốc lá đều gây hại về sức khoẻ, hàm lượng chất Nicotine có trong thuốc lá thế hệ mới vẫn gây ảnh hưởng cho tim mạch, thần kinh. Do vậy, cần có biện pháp quản lý hiệu quả cũng như tuyên truyền đúng mức về loại sản phẩm này.

Còn theo ông Lê Đại Hải - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp, theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thuốc lá làm nóng, thuốc lá thế hệ mới cần được quản lý theo luật hiện hành như đang áp dụng cho thuốc lá điếu thông thường của nước sở tại.

Tại Việt Nam, Luật Phòng chống tác hại thuốc lá 2012 quy định rõ với các sản phẩm chứa thuốc lá, cần chịu sự kiểm soát dưới luật. Ngoài ra, còn có Luật Đầu tư 2020, Nghị định số 67/2013/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá về kinh doanh thuốc lá làm căn cứ pháp lý phục vụ cho việc quản lý thuốc lá làm nóng.

Để quản lý các loại thuốc lá mới này, ông Lê Đại Hải cho rằng, cần có biện pháp và quy định chặt chẽ về quản lý, quy định như tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, quy chuẩn sản xuất, nhập khẩu, quy định về thu thuế, quy định về nguyên tắc kinh doanh có trách nhiệm của nhà sản xuất, nhà cung cấp.

Bên cạnh các ý kiến đã nêu, tại Tọa đàm, nhiều ý kiến cũng cho rằng, thuốc lá thế hệ mới không chỉ gây hại cho sức khoẻ, mà còn khiến cho lực lượng chức năng đau đầu khi khung khổ pháp lý để quản lý sản phẩm này chưa đầy đủ. Vì vậy, để có thể quản lý, kiểm soát được chất lượng, tránh hàng nhập lậu không rõ nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng, cũng như thành phần bên trong sản phẩm gây hại cho người tiêu dùng và cộng đồng, thì cần thiết có một khung khổ pháp lý rõ ràng cho sản phẩm này.

Cùng với các tham luận, tại bàn tròn tọa đàm “Khung khổ pháp lý để quản lý thuốc lá thế hệ mới”, các chuyên gia, đại diện cơ quan quản lý cũng đưa ra những nhận định, phản biện, góp ý xây dựng khung pháp lý quản lý đối với sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trong thời gian tới.