Gửi bình luận
Lãng phí và thất thoát tài sản công là những vấn đề nghiêm trọng không chỉ gây tổn thất về mặt tài chính mà còn làm suy giảm hiệu quả trong việc sử dụng các nguồn lực quốc gia.
Để ngăn chặn tình trạng này, các giải pháp quyết liệt và đồng bộ cần được triển khai, từ việc hoàn thiện hệ thống pháp lý cho đến việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong quản lý tài sản công.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ban hành Công điện số 138/CĐ-TTg về việc thực hiện Tổng kiểm kê tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị, tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý. Động thái quan trọng này nhằm đánh giá, kiểm soát và xử lý tình trạng lãng phí, không sử dụng đúng mục đích tài sản công, đồng thời là cơ sở để đánh giá hoàn thành nhiệm vụ của các bộ, ngành và địa phương.
Công điện gửi Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Mục tiêu của Công điện 138 chính là lập danh sách và đánh giá các tài sản công được hình thành qua nhiều thời kỳ và từ nhiều nguồn đầu tư khác nhau. Điều này không chỉ tạo ra một cơ sở vững chắc để quản lý tài sản công mà còn giúp xác định rõ tình trạng sử dụng tài sản, từ đó đưa ra các biện pháp xử lý phù hợp.
Tại Công điện, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chưa ban hành kế hoạch kiểm kê, chưa tổ chức tập huấn cần hoàn thiện kế hoạch và báo cáo kết quả thực hiện trước ngày 23/12. Đây là một yêu cầu cấp bách nhằm thúc đẩy tiến độ và đảm bảo rằng công tác kiểm kê tài sản được triển khai đồng bộ và hiệu quả trên toàn quốc.
Công điện nêu rõ: Công tác Tổng kiểm kê đối với tài sản công là nhiệm vụ chính trị lớn của cả nước để thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng về quản lý, sử dụng, khai thác, huy động có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng.
Thông qua công tác Tổng kiểm kê và tổng hợp số liệu kiểm kê cho phép tổng hợp, đánh giá thực trạng tài sản và công tác quản lý, sử dụng tài sản công; từ đó hoàn thiện chính sách, pháp luật và công tác tổ chức quản lý tài sản công, phục vụ xây dựng các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và báo cáo về tài sản, báo cáo tài chính nhà nước của quốc gia cũng như từng Bộ, ngành, địa phương, đơn vị.
Căn cứ Đề án 213 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Bộ Tài chính và các Bộ, ngành, địa phương đã tích cực, chủ động tổ chức triển khai thực hiện; đến nay, cơ bản bảo đảm tiến độ theo Đề án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và kế hoạch do Bộ Tài chính ban hành. Thông qua công tác triển khai, nhiều Bộ, ngành, địa phương, đơn vị và người đứng đầu đã nhận thức được vai trò của công tác Tổng kiểm kê tài sản công đợt này, coi đây là giải pháp quan trọng để thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật về phòng, chống lãng phí, thất thoát của Đảng, Nhà nước và chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Cơ bản các Bộ, ngành, địa phương đã hoàn tất công tác chuẩn bị Tổng kiểm kê (thành lập Ban Chỉ đạo Tổng kiểm kê, ban hành Quy chế làm việc của Ban Chỉ đạo Tổng kiểm kê, ban hành Kế hoạch, tổ chức tập huấn nghiệp vụ kiểm kê, nghiệp vụ tổng hợp số liệu kiểm kê; ban hành các văn bản chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn việc chuẩn bị kiểm kê, hạch toán tài sản…).
Tại một số Bộ, ngành, địa phương, Lãnh đạo Bộ, cơ quan trung ương, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trực tiếp tham dự và chỉ đạo các Hội nghị tập huấn triển khai công tác Tổng kiểm kê. Nhiều Bộ, ngành, địa phương đã phân công cụ thể trách nhiệm theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn công tác Tổng kiểm kê theo lĩnh vực, địa bàn, đơn vị cho các thành viên Ban Chỉ đạo, các Sở, ngành, cán bộ chuyên quản; gắn kết quả thực hiện công tác kiểm kê với việc đánh giá kết quả hoàn thành nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cán bộ, công chức,…
Tuy nhiên, việc Tổng kiểm kê theo Đề án 213 là nhiệm vụ lớn, lần đầu thực hiện với quy mô lớn trên phạm vi toàn quốc với nhiều loại tài sản khác nhau, được hình thành qua nhiều thời kỳ, thời gian diễn ra Tổng kiểm kê trùng với thời gian tổ chức nhiều sự kiện lớn của đất nước. Trong khi đó, nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa đầy đủ, chưa chủ động, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện.
Tại Công điện, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, trong quá trình tổng kiểm kê tài sản công, nếu phát hiện tài sản không sử dụng, sử dụng sai mục đích hoặc không hiệu quả, các cơ quan, đơn vị cần có biện pháp xử lý ngay, không chờ đợi đến khi kết thúc toàn bộ quá trình kiểm kê. Mục tiêu là bảo đảm tài sản công được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả, góp phần ngăn chặn tình trạng lãng phí tài sản của Nhà nước.
Đặc biệt, đối với các bộ, ngành và đơn vị thực hiện sáp nhập, hợp nhất, chia tách hoặc kết thúc hoạt động, chuyển chức năng cho cơ quan khác, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng yêu cầu dù trong quá trình tinh gọn bộ máy vẫn phải thực hiện đầy đủ nhiệm vụ tổng kiểm kê và bàn giao các công việc đã và đang triển khai. Các đơn vị tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ có trách nhiệm tiếp tục triển khai công việc còn lại, đảm bảo quá trình sắp xếp và tinh gọn bộ máy hành chính không làm ảnh hưởng đến việc thực hiện kiểm kê.
Có thể khẳng định, việc triển khai tổng kiểm kê tài sản công theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ không chỉ là một bước đi cần thiết trong công tác quản lý tài sản nhà nước, mà còn là giải pháp cụ thể để ngăn chặn tình trạng lãng phí tài sản công.
Như Đại biểu Hoàng Văn Cường - Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội đã nhấn mạnh, lãng phí không chỉ đơn giản là thất thoát tài sản công mà còn ảnh hưởng đến tài sản của cả xã hội, làm giảm đi các nguồn lực cần thiết cho sự phát triển chung của đất nước. Theo đó, lãng phí không chỉ bao gồm tham nhũng mà còn mở rộng ra các hành vi quản lý không hiệu quả, lãng phí tài nguyên, ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích xã hội.
Để giải quyết vấn đề này, Quốc hội đã ban hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tuy nhiên, thực thi luật này vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Việc lãng phí tài sản công vẫn tồn tại trong nhiều lĩnh vực, từ các cơ quan nhà nước cho đến các tổ chức và cá nhân trong xã hội. Điều này khiến cho việc chống lãng phí trở thành một vấn đề cần được giải quyết từ mọi cấp độ, từ hành động cụ thể đến nhận thức của cả xã hội.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng chỉ ra rằng, dù đã có các quy định pháp lý nhưng thực tế, việc thực hiện chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Một phần nguyên nhân là do nhận thức về tầm quan trọng của việc chống lãng phí chưa thực sự được nâng cao, và thiếu một cơ chế giám sát mạnh mẽ. Ông khuyến nghị cần có một Nghị quyết chuyên đề của Trung ương để tăng cường nhận thức và tạo ra động lực thúc đẩy công tác thực hiện chống lãng phí.
Về nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng này, Đại biểu Mai Thị Phương Hoa – Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định cho biết, một trong những nguyên nhân chính là tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí của một bộ phận cán bộ trong bộ máy công quyền. Nhiều người chỉ nhìn nhận lãng phí là hành vi cần khắc phục mà chưa đánh giá được mức độ nghiêm trọng và ảnh hưởng sâu rộng của nó đối với xã hội. Chính vì vậy, họ không có đủ quyết tâm và biện pháp mạnh mẽ để ngăn chặn và xử lý các hành vi lãng phí.
Bên cạnh đó, theo nữ đại biểu này, bệnh thành tích và tư duy nhiệm kỳ của một số cán bộ cũng góp phần làm gia tăng tình trạng lãng phí. Nhiều cán bộ lãnh đạo, trong nhiệm kỳ của mình, muốn thực hiện nhiều dự án để chứng minh năng lực và sự năng động. Tuy nhiên, do tư duy nóng vội, tính toán chủ quan và thiếu tuân thủ đầy đủ các quy trình, thủ tục cần thiết, một số dự án không những không đem lại hiệu quả như mong muốn mà còn tạo ra lãng phí nguồn lực lớn.
Đáng chú ý, một nguyên nhân khác quan trọng mà đại biểu Mai Thị Phương Hoa nhấn mạnh là chế tài xử lý lãng phí trong thực tế chưa có tính răn đe cao. Dù Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã có quy định về trách nhiệm của cá nhân và người đứng đầu trong việc xử lý hành vi lãng phí, nhưng các quy định này chủ yếu mang tính cảnh báo và nhắc nhở hơn là biện pháp xử lý kiên quyết. Mặc dù có những điều khoản đề cập đến các hành vi phạm tội dẫn đến lãng phí, nhưng trên thực tế, các tội danh này ít khi được áp dụng để xử lý cụ thể các hành vi lãng phí, mà thường được quy vào các tội danh khác như tham nhũng hay sai phạm tài chính. Điều này làm giảm tính răn đe của pháp luật và khiến cho các cơ quan, tổ chức không thực sự coi trọng việc phòng chống lãng phí.
Ở một góc độ khác, Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận Nguyễn Hữu Thông đã chỉ ra một vấn đề cấp bách trong việc sử dụng nguồn lực xã hội và tài nguyên quốc gia: lãng phí trong các "dự án trùm mền" và "công trình đắp chiếu". Mặc dù chưa có thống kê chính thức đầy đủ, ông nhận định rằng con số lãng phí từ các dự án này có thể lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng, một con số đáng báo động.
Những "dự án trùm mền", những công trình bị ngừng hoặc không hoàn thành sau khi đầu tư, không chỉ là sự lãng phí tài chính mà còn gây tổn thất lớn về thời gian, công sức và cơ hội phát triển cho cả xã hội. Các công trình này, thay vì đem lại giá trị thực tế cho nền kinh tế, lại trở thành gánh nặng, cản trở sự phát triển và ảnh hưởng tiêu cực đến niềm tin của người dân đối với các chính sách công.
Lãng phí tài sản công không chỉ là vấn đề về con số mà còn là một hệ lụy sâu rộng, ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội phát triển của doanh nghiệp, xã hội và đất nước. Và một trong những hệ quả nghiêm trọng nhất chính là sự mất niềm tin của người dân vào sự quản lý của Nhà nước. Đáng tiếc, nhận thức về vấn đề này trong một số cơ quan, đơn vị vẫn còn thiếu sự nghiêm túc. Nhiều nơi, nhiều cấp lãnh đạo chỉ coi lãng phí như một vấn đề cần khắc phục mà không nhận thức đầy đủ mức độ nghiêm trọng của nó.
Để khắc phục tình trạng lãng phí tài sản công hiện nay, một trong những biện pháp quan trọng là xây dựng chế tài đủ mạnh trong công tác phòng, chống lãng phí. Điều này không chỉ đòi hỏi các cơ quan chức năng phải có những quy định rõ ràng mà còn phải xác định trách nhiệm của từng cá nhân, người đứng đầu và tổ chức trong việc quản lý và sử dụng tài sản công. Việc quy rõ trách nhiệm sẽ giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong công tác quản lý, đồng thời tạo sự ràng buộc trách nhiệm đối với những hành vi lãng phí.
Bên cạnh đó, để đạt được kết quả bền vững, cần phải xây dựng một văn hóa phòng, chống lãng phí trong toàn xã hội. Việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí phải trở thành "tự giác", "tự nguyện", như một nhiệm vụ hàng ngày của mỗi tổ chức và cá nhân.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đưa việc tiết kiệm trở thành nếp sống văn hóa trong các cơ quan, đơn vị. Đây là một mục tiêu dài hạn đòi hỏi sự kiên trì và quyết tâm, đồng thời cần sự tham gia của tất cả các cấp, từ cơ quan quản lý đến từng cán bộ, công chức. Nếu văn hóa này được xây dựng và thực thi một cách nghiêm túc, sẽ tạo ra một môi trường làm việc hiệu quả, giúp giảm thiểu lãng phí tài nguyên quốc gia và nâng cao chất lượng quản lý công, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
