“Chật vật” tìm chỗ đứng trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Đó là nhận định của ông Nguyễn Trung Tuyên – Phó Chủ tịch Hiệp hội Hỗ trợ phát triển công nghiệp Hải Phòng khi chia sẻ về những “rào cản” đang kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp CNHT địa phương.

- Thưa ông, những “rào cản” mà các doanh nghiệp CNHT TP Hải Phòng đang gặp phải là gì?

Tại Hải Phòng, các doanh nghiệp CNHT của Hải Phòng đa số là doanh nghiệp nhỏ và vừa, thiếu vốn, thiếu công nghệ và kinh nghiệm quản trị, hầu như không thể trở thành nhà cung cấp cho doanh nghiệp FDI cũng như doanh nghiệp DDI lớn. Tỷ lệ nội địa hóa còn thấp trong khi mục tiêu đặt ra là 60% vào năm 2030.

Hầu như các doanh nghiệp FDI luôn dựng rào cản kỹ thuật, hoặc không chia sẻ thông tin giúp các doanh nghiệp CNHT Hải Phòng hoặc các doanh nghiệp của Việt Nam tiếp cận để có thể làm thử hoặc cùng phối hợp triển khai sản xuất thực tế.

Chương trình phát triển CNHT tại Hải Phòng được ban hành theo các Nghị quyết của Thành ủy, Quyết định 10/2019/QĐ-UBND và Quyết định 26/2023/QĐ-UBND, ưu tiên phát triển cụm công nghiệp CNHT, hỗ trợ hạ tầng, đào tạo nhân lực và xúc tiến thương mại. Tuy nhiên, đến nay hầu như rất ít doanh nghiệp CNHT nhận được hỗ trợ trực tiếp do thiếu cơ chế phối hợp giữa các cơ quan liên quan, quy trình phê duyệt còn chậm, các đầu mối tiếp nhận hồ sơ không được phổ biến rõ ràng và rộng rãi đến các doanh nghiệp.

- Theo ông, đâu là nguyên nhân chính tạo nên những “rào cản” ngành CNHT tại Hải Phòng?

Theo tôi, có nhiều nguyên nhân gây nên sự khó khăn của ngành CNHT tại Hải Phòng.

Thứ nhất, đó là việc tiếp cận đất đai hạn chế. Doanh nghiệp CNHT nội địa khó tiếp cận đất tại các khu, cụm công nghiệp do phần lớn chủ đầu tư ưu tiên thu hút các dự án FDI và doanh nghiệp lớn vì có thể cho thuê lại đất với giá cao và diện tích lớn trên 1ha để nhanh thu hồi vốn. Trong khi các doanh nghiệp CNHT chỉ có nhu cầu 1.000 m2 đến 3.000 m2.

Thứ hai, năng lực tài chính của nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ còn hạn chế. Cụ thể, các doanh nghiệp chưa đủ vốn để đầu tư máy móc, công nghệ mới do khó khăn trong việc tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi.
Thứ ba, năng lực kỹ thuật yếu. Hiện chưa có quy định ràng buộc các doanh nghiệp FDI phải chuyển giao công nghệ hoặc hỗ trợ doanh nghiệp CNHT nội để đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật mà các doanh nghiệp FDI đưa ra.

Thứ tư, thiếu liên kết chuỗi. Hiện chưa có quy định buộc các doanh nghiệp FDI cam kết về tỷ lệ nội địa hóa. Hầu hết, các doanh nghiệp FDI tự nhập linh kiện từ nước khác về lắp ráp tại Việt Nam, nên các doanh nghiệp CNHT vẫn rất khó tham gia được sâu được vào chuỗi cung ứng, hoặc chỉ được tham gia rất ít, những khâu trình độ công nghệ thấp.

Cuối cùng, nhân lực chưa đáp ứng chuẩn quốc tế. Hiện địa phương còn thiếu lao động có tay nghề cao trong cơ khí chính xác, khuôn mẫu, điện tử. Việc đào tạo nghề chưa gắn với nhu cầu thực tế của các doanh nghiệp CNHT.

- Phía Hiệp hội Hỗ trợ phát triển công nghiệp Hải Phòng có đề xuất gì đến các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc đồng hành, hỗ trợ các doanh nghiệp CNHT bứt phá trong thời gian tới, thưa ông?

Với chức năng nhiệm vụ tập hợp các doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực CNHT và dịch vụ công nghiệp, chúng tôi đề nghị TP Hải Phòng có ý kiến với Bộ Công Thương, trình Chính phủ xem xét điều chỉnh giảm tiêu chuẩn quy định để các doanh nghiệp CNHT được tiếp cận chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp và các loại thuế khác. Hướng dẫn địa phương xây dựng quỹ đầu tư phát triển ngành CNHT để doanh nghiệp được tiếp cận các gói vay tín chấp phục vụ mua sắm máy móc và hỗ trợ R&D,...

Về phía chính quyền TP Hải Phòng, phía Hiệp hội đề xuất thành phố sớm hình thành các khu, cụm công nghiệp phụ trợ chuyên sâu được đầu tư hạ tầng đồng bộ và giản lược thủ tục, giao thông có thể kết nối đến các KCN lớn. Trường hợp thành phố khó thu xếp vốn ngân sách thì cho phép chính các doanh nghiệp CNHT lớn, chứng minh được đủ năng lực tài chính đứng ra làm chủ đầu tư, thu hút các doanh nghiệp CNHT vừa, nhỏ và siêu nhỏ cùng tham gia góp vốn và được bán lại theo đúng giá thành đền bù, chi phí hạ tầng thực tế (phi lợi nhuận).

Cùng với đó, thành lập Quỹ Phát triển CNHT từ ngân sách địa phương và xã hội hóa, để cung cấp các gói vay lãi suất ưu đãi cho doanh nghiệp CNHT đầu tư công nghệ, máy móc.

Chúng tôi cũng đề nghị, TP Hải Phòng sẽ tổ chức chương trình xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu định kỳ hàng quý. Đồng thời, mời các viện, trường, các phòng thí nghiệm, các tổ chức Quốc tế tham gia đào tạo doanh nghiệp nâng cấp công nghệ, hướng dẫn áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng đạt tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế mà các doanh nghiệp FDI yêu cầu phải có, hỗ trợ đào tạo nhân lực trình độ cao, hỗ trợ kinh phí và chuyên gia để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư R&D.

- Trân trọng cảm ơn ông!