Chỉ nên áp dụng tạm hoãn xuất cảnh sau khi đã có quyết định hành chính về quản lý thuế

Sau khi tham khảo ý kiến các doanh nghiệp và một số chuyên gia, mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có văn bản trả lời Công văn số 13210/BTC-TCT của Bộ Tài chính về việc lấy ý kiến góp ý đối với Dự thảo Nghị định Quy định chi tiết khoản 9 Điều 6 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật chứng khoán; Luật kế toán; Luật kiểm toán độc lập, Luật ngân sách nhà nước; Luật quản lý, sử dụng tài sản công; Luật quản lý thuế; Luật thuế thu nhập cá nhân; Luật dự trữ quốc gia; Luật xử lý vi phạm hành chính (Dự thảo).

Cụ thể, liên quan quyết định hành chính về quản lý thuế, theo VCCI, Điều 1 của Dự thảo quy định cụ thể về ngưỡng nợ và thời gian nợ thuế đối với các đối tượng khác nhau, trong đó Khoản 1 áp dụng đối với cá nhân kinh doanh, chủ hộ kinh doanh và Khoản 2 áp dụng đối với cá nhân là đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.

Theo đó, đối với cá nhân, chỉ cần đang nợ thuế quá thời hạn và số tiền là đã bị áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh, mà không cần có quyết định hành chính về quản lý thuế. Còn đối với doanh nghiệp thì biện pháp tạm hoãn xuất cảnh với người đại diện theo pháp luật chỉ áp dụng sau khi có quyết định hành chính về quản lý thuế. Việc quy định khác nhau như vậy là chưa thực sự phù hợp, với các lý do:

Thứ nhất, điều này chưa thực sự bình đẳng. Cá nhân kinh doanh, chủ hộ kinh doanh hay doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã đều là người nộp thuế và đều chịu các quy định về quản lý thuế tương tự như nhau. Các cá nhân kinh doanh, chủ hộ kinh doanh cũng có thể bị xử lý vi phạm về thuế và bị áp quyết định hành chính về quản lý thuế tương tự như doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.

Thứ hai, việc xác định một cá nhân kinh doanh, chủ hộ kinh doanh nợ thuế như tại khoản 1 hoàn toàn dựa trên thông tin lưu trữ nội bộ tại cơ quan thuế, chứ chưa phải là một quyết định hành chính thể hiện ra trước người dân.

Trên thực tế, vì nhiều lý do khác nhau, không ít trường hợp thông tin lưu trữ tại cơ quan thuế có sai sót, nhầm lẫn hoặc không đầy đủ dẫn đến việc xác định nghĩa vụ thuế chưa thực sự chính xác. Chỉ khi tiến hành hoạt động thanh tra, kiểm tra về thuế và ra quyết định hành chính thuế thì các thông tin này mới được tra soát, đối chiếu và xem xét kỹ lưỡng theo một trình tự thủ tục đầy đủ.

Kết quả của trình tự này là quyết định hành chính thuế trên đó có thể hiện số tiền nợ thuế và thời hạn nợ. Việc hạn chế quyền đi lại (xuất cảnh) của người dân là một biện pháp khá nghiêm trọng, do đó cần được thực hiện theo trình tự thủ tục chặt chẽ hơn, tức là cần có một quyết định hành chính về quản lý thuế do người có thẩm quyền ký ban hành để tránh những nhầm lẫn không đáng có.

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi Điều 1 theo hướng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh chỉ áp dụng sau khi đã có quyết định hành chính về quản lý thuế.

Liên quan trường hợp doanh nghiệp không còn hoạt động, Điều 1.3 quy định trường hợp doanh nghiệp không còn hoạt động mà chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế thì người đại diện theo pháp luật bị tạm hoãn xuất cảnh bất kể giá trị số tiền thuế là bao nhiêu.

Theo VCCI, trên thực tế, có những trường hợp số thuế còn thiếu rất nhỏ, phát sinh sau khi doanh nghiệp đã dừng hoạt động (như lệ phí môn bài). Với giá trị nhỏ như vậy thì chi phí để hành thu sẽ lớn hơn so với số tiền thu được.

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định về ngưỡng số tiền thuế còn thiếu trong trường hợp này, ví dụ 3 triệu đồng (bằng với mức lệ phí môn bài cao nhất trong một năm).

Về số tiền nợ thuế, góp ý quy định này, VCCI cũng cho hay, nhiều doanh nghiệp phản ánh với VCCI rằng, ngưỡng số tiền nợ thuế để áp dụng biện pháp cấm xuất cảnh được quy định tại Điều 1 của Dự thảo, 10 triệu đồng đối với cá nhân và 100 triệu đồng đối với doanh nghiệp, là quá thấp.

Hiện nay, để cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế, cơ quan thuế có rất nhiều các biện pháp như trích tiền từ tài khoản ngân hàng, thông báo hoá đơn không còn giá trị sử dụng, kê biên và bán đầu giá tài sản…

“Chúng tôi cho rằng, cần ưu tiên áp dụng các biện pháp này, đặc biệt là biện pháp trích tiền từ tài khoản ngân hàng hoặc bên thứ ba khác, trước khi tính đến các biện pháp hạn chế quyền đi lại của người dân. Theo thông tin từ họp báo của Tổng cục thuế ngày 25/4/2024, ngành thuế đang nắm dữ liệu hàng triệu tài khoản ngân hàng của người nộp thuế.

Với sự phát triển rất nhanh của thanh toán không dùng tiền mặt và liên kết dữ liệu như hiện nay, biện pháp cưỡng chế trích tiền từ tài khoản ngân hàng trở nên rất hữu hiệu và nên được tập trung triển khai trong thời gian tới”, VCCI góp ý.

Đồng thời cho rằng, khi biện pháp trích tiền từ tài khoản ngân hàng được thực hiện rốt ráo và mang lại hiệu quả, thì các biện pháp hạn chế quyền khác như thông báo hoá đơn không còn giá trị sử dụng hay cấm xuất cảnh chỉ nên được áp dụng cho những trường hợp rất hoặc đặc biệt nghiêm trọng với số tiền nợ thuế lớn.

Trong đa số trường hợp, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp đi ra nước ngoài không phải để trốn tránh nghĩa vụ thuế mà là vì công việc giao dịch làm ăn với đối tác. Các giao dịch như vậy có thể giúp doanh nghiệp có doanh thu để từ đó có khả năng tiếp tục đóng thuế cho Nhà nước. Nếu áp dụng biện pháp cấm xuất cảnh trên phạm vi rộng có thể gây tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh, gây thiệt hại về kinh tế nói chung và làm giảm số thu về dài hạn cho ngân sách.

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc nâng ngưỡng số tiền nợ thuế để phải áp dụng biện pháp cấm xuất cảnh lên mức 1 tỷ đồng đối với doanh nghiệp và 200 triệu đồng đối với cá nhân.

Cùng với các nội dung đã nêu, VCCI cũng đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, cân nhắc các nội dung về: Đối với người Việt Nam xuất cảnh để định cư, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài; Dỡ bỏ biện pháp tạm hoãn xuất cảnh; Thủ tục nộp thuế, tạm ứng nộp thuế ngay tại cửa khẩu.