"Chìa Khóa" gỡ thẻ vàng: Quảng Ninh coi tuyên truyền và VMS là trọng tâm chống IUU

Đây là nỗ lực then chốt nhằm hoàn thành khuyến nghị của Ủy ban Châu Âu (EC), từng bước xóa bỏ "thẻ vàng" và hướng đến phát triển ngành thủy sản bền vững, có trách nhiệm.

Từ tăng cường tuyên truyền...

Việc EC áp dụng "thẻ vàng" đối với thủy sản Việt Nam từ năm 2017 đã đặt ra thách thức lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và kim ngạch xuất khẩu của ngành thủy sản. Đối với một tỉnh có đường bờ biển dài và đội tàu cá lớn như Quảng Ninh, việc kiểm soát và ngăn chặn hành vi khai thác IUU là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu. Quảng Ninh xác định rõ, chìa khóa để "gỡ thẻ vàng" nằm ở sự thay đổi nhận thức và hành vi của chính ngư dân, những người trực tiếp hoạt động trên biển.

Thời gian qua, tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật được xem là mũi nhọn. Mục tiêu không chỉ là ngăn chặn hành vi vi phạm mà còn là xây dựng văn hóa khai thác có trách nhiệm, bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho tương lai. Các hoạt động tuyên truyền tập trung vào việc phổ biến pháp luật, hướng dẫn ghi nhật ký khai thác và kiểm soát chặt chẽ tàu cá ra vào cảng, nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành của cộng đồng ngư dân, đảm bảo nguồn lợi thủy sản quốc gia.

Theo Sở Nông nghiệp & Môi trường: Công tác tuyên truyền chống IUU tại Quảng Ninh được triển khai một cách sâu rộng, sử dụng nhiều hình thức khác nhau để đảm bảo thông tin đến được mọi đối tượng ngư dân. Trong đó, tuyên truyền trực tiếp tại cảng cá và khu neo đậu. Đây là hình thức hiệu quả nhất, giúp cán bộ địa phương trực tiếp đối thoại, giải đáp thắc mắc và lắng nghe tâm tư của ngư dân. Các buổi tập huấn thường xuyên được tổ chức tại các địa bàn trọng điểm như Hạ Long, Cẩm Phả, Vân Đồn và Móng Cái. Nội dung tập trung vào các quy định mới của Luật Thủy sản, Nghị định xử phạt vi phạm hành chính, đặc biệt là các chế tài nghiêm khắc đối với hành vi vi phạm vùng biển nước ngoài và các quy định về lắp đặt, vận hành thiết bị giám sát hành trình (VMS).

Được biết, tỉnh đã biên soạn và phát hành hàng nghìn cuốn cẩm nang, tờ rơi, áp phích với hình ảnh minh họa sinh động, ngôn ngữ giản dị, dễ nhớ về các hành vi bị cấm và lợi ích của việc khai thác hợp pháp. Các tài liệu này được dán công khai tại các bến cá, trụ sở ban quản lý cảng và phân phát tận tay chủ tàu, thuyền trưởng.

Thêm nữa việc tuyên truyền thông qua hệ thống loa truyền thanh ven biển, trên sóng phát thanh, truyền hình và các trang thông tin điện tử của tỉnh. Các thông điệp về chống IUU được phát sóng định kỳ, nhắc nhở ngư dân trước mỗi chuyến ra khơi được nhân rộng. Bên cạnh đó, Quảng Ninh còn phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể như Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ, và đặc biệt là các Tổ đội đoàn kết sản xuất trên biển. Các tổ đội này trở thành những hạt nhân nòng cốt, tự giác giám sát lẫn nhau, kịp thời báo cáo các hành vi nghi vấn vi phạm, tạo nên một mạng lưới cộng đồng tự quản trên biển.

...đến quan tâm xử lý

Hiện nay, việc xử lý vi phạm khai thác thủy sản bất hợp pháp không khai báo và không theo quy định IUU đang được cấp tỉnh, thành phố ven biển đặc biệt quan tâm. Tại Quảng Ninh, lực lượng bộ đội biên phòng đã và đang đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật biển, nâng cao ý thức chấp hành cho ngư dân khi vươn khơi bám biển.

Như dân Ngô Đình Phương – Hà Lầm cho biết: Thời gian qua, các lược lượng biên phòng, kiểm ngư, CSKT tuyên truyền sâu rộng cho bà con ngư dân thực hiện đánh bắt cá đúng nơi quy định. Đặc biệt lực lượng cán bộ chiến sĩ biên phòng đến tận tàu để tuyên truyền, giải thích cho bà con hiểu rõ các quy định của pháp luật về trách nhiệm của ngư dân trong việc bảo vệ nguồn lợi biển, không xâm phạm vùng biển nước ngoài, không vi phạm về IUU. Những buổi tuyên truyền, lưu động như thế này được lực lượng bộ đội biên phòng thực hiện thường xuyên, liên tục

Theo Thượng tá Tất Văn Thái – Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu Cảng Hòn Gai – Quảng Ninh: Đơn vị đã cụ thể hóa trong nghị quyết lãnh đạo thường kỳ xây dựng kế hoạch triển khai tổ chức thực hiện tốt các nội dung tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, lâu dài, lồng ghép trong các nội dung thực thi công vụ của cán bộ chiến sĩ để tuyên truyền đến bà con ngư dân. Với nhiều văn bản pháp luật, qua đó từng bước góp phần hạn chế và giảm tình trạng vi phạm khai thác thủy sản bất hợp pháp.

Song song với tuyên truyền, Quảng Ninh đã tăng cường kiểm soát thực thi pháp luật để đảm bảo tính răn đe và hiệu quả quản lý.

Song song với việc khai thác đúng vùng, việc duy trì thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá được xem là chìa khóa trong công tác quản lý và chống vi phạm IUU. Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực gỡ thẻ vàng của ủy ban Châu âu, việc nâng cao nhận thức thực hiện đúng quy định về IUU của ngư dân, đóng vai trò quyết định. Đặc biệt, kiểm tra VMS nghiêm ngặt. Việc lắp đặt và duy trì hoạt động của thiết bị VMS trên các tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên được coi là điều kiện bắt buộc. Lực lượng chức năng thường xuyên kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình ngắt kết nối hoặc không lắp đặt VMS, xem đây là hành vi có nguy cơ cao vi phạm IUU.

Ngư dân Ngô Văn Phúc chia sẻ: Trong những cái quá trình mà chúng tôi đi ra biển này là chúng tôi sẽ không bao giờ ngắt kết nối VMS cả, trừ khi là gặp sự cố hỏng hóc về điện nên là có thể bị ngắt kết nối từ ba đến năm tiếng.

Ông Phúc cho biết thêm: “Nhờ các buổi tập huấn, chúng tôi hiểu rõ hơn về tác hại của việc khai thác IUU và các hình phạt đi kèm. Bây giờ, mỗi khi ra khơi, anh em chúng tôi đều nhắc nhau kiểm tra VMS và ghi chép nhật ký đầy đủ. Làm theo luật, mình vừa yên tâm làm ăn, vừa bảo vệ được nguồn cá lâu dài”.

Hiện nay tại các cảng cá được chỉ định, quy trình kiểm soát tàu cá ra vào cảng (Port in/Port out) được siết chặt. Ngư dân phải khai báo đầy đủ nhật ký khai thác và báo cáo sản lượng hải sản đánh bắt. Đây là cơ sở để xác nhận nguồn gốc hợp pháp của sản phẩm thủy sản, phục vụ công tác truy xuất nguồn gốc khi xuất khẩu.

Lực lượng Biên phòng, Cảnh sát biển phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan tăng cường tuần tra, giám sát, kịp thời phát hiện và ngăn chặn tàu cá vượt ranh giới sang vùng biển nước ngoài khai thác trái phép.

Nỗ lực chống IUU của Quảng Ninh không chỉ nhằm mục đích “gỡ thẻ vàng” mà còn là bước đệm quan trọng để tái cơ cấu ngành thủy sản theo hướng bền vững, hiện đại.

Tỉnh đang khuyến khích ngư dân chuyển đổi từ nghề khai thác ven bờ sang nuôi trồng thủy sản công nghệ cao hoặc khai thác xa bờ theo quy hoạch, sử dụng các phương pháp thân thiện với môi trường. Việc quản lý chặt chẽ đội tàu và sản lượng khai thác giúp bảo vệ môi trường biển, phục hồi hệ sinh thái và đảm bảo sinh kế lâu dài cho cộng đồng ngư dân.

Với sự đồng lòng của chính quyền và sự tự giác của ngư dân, Quảng Ninh đang thể hiện quyết tâm cao độ trong việc thực hiện các cam kết quốc tế và pháp luật Việt Nam về chống khai thác IUU. Đây là nền tảng vững chắc để ngành thủy sản Quảng Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung phát triển minh bạch, hội nhập sâu rộng vào thị trường quốc tế, khẳng định vị thế là một quốc gia có nghề cá có trách nhiệm.