Khi cuộc đua AI ngày càng nóng lên, châu Âu đứng trước bài toán khó: theo đuổi tham vọng công nghệ hay bảo vệ các tiêu chuẩn khí hậu vốn được xem là hình mẫu của thế giới.
Theo nhận định của nhiều nhà quan sát, châu Âu đang đứng trước một lựa chọn mang tính bước ngoặt: dồn lực để cạnh tranh thực chất trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu, hay tiếp tục kiên định với các mục tiêu khí hậu tham vọng hàng đầu thế giới.
Liên minh châu Âu (EU) từ lâu được ca ngợi nhờ các chính sách môi trường mang tính dẫn dắt, cùng những công cụ mới như thuế biên giới carbon sắp được áp dụng. Tuy nhiên, ngày càng nhiều ý kiến cho rằng chính các quy định này đang tạo thêm rào cản cho hoạt động đầu tư và kinh doanh.
Theo Dan Ives của Wedbush Securities, châu Âu bị xem là thiếu thân thiện với tinh thần khởi nghiệp, khiến nhiều tập đoàn công nghệ và startup lựa chọn chuyển hướng sang Mỹ, Trung Đông hoặc châu Á - những khu vực có chính sách linh hoạt và ưu đãi hơn.
Trong nỗ lực bắt kịp cuộc đua AI, châu Âu phải đối mặt với nhu cầu ngày càng lớn về các trung tâm dữ liệu và hạ tầng công nghệ tiêu thụ nhiều năng lượng, kéo theo mức tiêu thụ điện tăng vọt. Sự căng thẳng giữa tham vọng công nghệ và các mục tiêu khí hậu vì thế ngày càng trở nên rõ rệt.
Dù EU kỳ vọng mở rộng năng lượng tái tạo để thay thế các nguồn phát điện gây ô nhiễm, nhiều lo ngại cho rằng quá trình chuyển đổi này khó theo kịp tốc độ tăng nhu cầu. Trong khi đó, Mỹ, Trung Quốc và một số quốc gia khác sẵn sàng sử dụng điện từ các nhà máy chạy bằng nhiên liệu hóa thạch để phục vụ phát triển công nghiệp và công nghệ.
Theo Jags Walia, Trưởng bộ phận cơ sở hạ tầng tại Van Lanschot Kempen, việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch chỉ thực sự hiệu quả khi nhu cầu năng lượng tương đối ổn định. Trong bối cảnh hiện nay, nhu cầu điện tăng nhanh khiến mục tiêu này trở nên khó khăn hơn. Các trung tâm dữ liệu đòi hỏi nguồn điện liên tục, trong khi năng lượng gió và mặt trời lại có tính biến động, đặt ra thách thức lớn cho việc bảo đảm nguồn cung ổn định.
Từ đó, nhiều chuyên gia bày tỏ lo ngại tiến trình đóng cửa các nhà máy điện than trên khắp châu Âu có thể bị chậm lại, kéo theo nguy cơ làm suy yếu các kế hoạch khí hậu. Một số dấu hiệu điều chỉnh chính sách đã xuất hiện. Ngày 16/12, EU quyết định nới lỏng lệnh cấm đối với ô tô động cơ đốt trong mới dự kiến có hiệu lực từ năm 2035.
Trước đó, ngày 9/12, EU cũng đã phê duyệt việc lùi một năm triển khai hệ thống giao dịch khí thải mới áp dụng cho các tòa nhà, giao thông đường bộ và các ngành công nghiệp nhỏ, dù vẫn giữ cam kết cắt giảm 90% lượng phát thải vào năm 2040. Các quy định liên quan đến Thẩm định bền vững doanh nghiệp (CSDDD) và Báo cáo bền vững doanh nghiệp (CSRD) cũng đã được thu hẹp phạm vi và trì hoãn thời hạn áp dụng. Quy định về công bố thông tin tài chính bền vững (SFDR) hiện cũng đang trong quá trình xem xét lại.
Nick de la Forge, đối tác quản lý tại quỹ đầu tư mạo hiểm Planet A Ventures - quỹ chuyên hỗ trợ các startup công nghệ khí hậu – cảnh báo rằng châu Âu đang tiến gần đến ngưỡng trở thành một thị trường kém hấp dẫn đối với nhà đầu tư và doanh nghiệp, dù ông thừa nhận nhiều quy định về môi trường vẫn là cần thiết.
Trong trường hợp EU tiếp tục giữ các tiêu chuẩn bền vững nghiêm ngặt, các nhà phát triển hạ tầng AI có thể buộc phải bù đắp lượng phát thải bằng cách mua tín chỉ carbon hoặc chứng chỉ năng lượng tái tạo. Mỗi tín chỉ tương ứng với việc loại bỏ hoặc ngăn chặn phát thải một tấn khí CO₂ ra môi trường – một giải pháp được cho là giúp dung hòa, nhưng cũng làm gia tăng chi phí cho cuộc đua công nghệ của châu Âu.
