Gửi bình luận
Các doanh nghiệp nhỏ và vừa cần thay đổi, chuẩn hóa mô hình quản trị để cùng “nói chung một ngôn ngữ” với các tập đoàn toàn cầu.
Trong nền kinh tế Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm hơn 98% trong tổng số hơn 940.000 doanh nghiệp cả nước, theo thống kê vào tháng 5 năm 2025 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ Tài chính hiện nay). Mặc dù có số lượng áp đảo và được mô tả là “linh hoạt” hay “năng động”, nhưng khối này đang có nhiều thách thức trên con đường phát triển lâu bền.
Một trong những hiện tượng dễ thấy là việc các DNNVV Việt Nam khó gia nhập các chuỗi giá trị của các tập đoàn lớn. Dưới góc nhìn của ông Nguyễn Tú Anh - Giám đốc Nghiên cứu Chính sách VinUniversity – thì các DNNVV Việt Nam đang thiếu một “ngôn ngữ chung”. Theo ông, trong kỷ nguyên công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI), các doanh nghiệp chỉ có thể kết hợp được với nhau nếu họ cùng một tiêu chuẩn, cùng được định danh bởi một tiêu chuẩn.
Bà Lê Nguyễn Duy Oanh - Phó giám đốc Trung tâm Phát triển Công nghiệp hỗ trợ TP HCM - đồng tình rằng khối doanh nghiệp này sẽ rất chật vật nếu như không có sự thay đổi. Bà khẳng định, sự thay đổi tiên quyết trong bối cảnh mới này chính là phải thay đổi mô hình quản trị.
Lời giải cho "ngôn ngữ chung" nói trên chính là chuẩn hóa. Theo bà Duy Oanh, chuẩn hóa phải được thực hiện từ hoạt động sản xuất, dòng hàng hóa, cho đến chuẩn hóa trong quản trị dòng tiền. Nếu hai dòng này được chuẩn hóa, cơ hội sẽ mở ra cho DNNVV. Cụ thể, việc chuẩn hóa hoạt động sản xuất giúp các doanh nghiệp đầu cuối trong chuỗi cung ứng toàn cầu (như FDI) có thể kiểm soát được hệ thống sản xuất của nhà cung cấp. Trong khi đó, chuẩn hóa dòng tiền và các giá trị trong hoạt động sản xuất tài chính sẽ tạo cơ hội tốt hơn để tiếp cận dòng vốn từ các nhà đầu tư thuộc lĩnh vực tài chính phi ngân hàng (Fintech).
Ông Tú Anh nhấn mạnh thêm rằng sự thiếu minh bạch trong quản trị cũng chính là rào cản lớn. Trong số 10.000 doanh nghiệp có vốn trên 500 tỷ, chỉ có 214 doanh nghiệp là công ty cổ phần không có vốn nhà nước hoặc nước ngoài. Công ty cổ phần vốn được xem là một trong những hình thức quản trị hiện đại và minh bạch nhất. Sự thiếu minh bạch và chuẩn hóa này khiến nhà nước, dù muốn hỗ trợ, cũng không có căn cứ đáng tin cậy để thực hiện các chính sách hỗ trợ.
Chuẩn hóa mô hình quản trị cũng là bước đệm để DNNVV nâng tầm giá trị sản phẩm. Thay vì chỉ sản xuất đơn lẻ những chi tiết hay phụ kiện, DNNVV cần liên kết để làm được những cụm chi tiết linh kiện.
Minh họa bằng một cây son, bà Duy Oanh cho biết các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đã có thể sản xuất các phần nhựa cung ứng cho khối FDI Nhật Bản. Nếu các doanh nghiệp này có thể liên kết với một doanh nghiệp sản xuất cơ khí chế tạo (để làm lò xo) và nhà sản xuất lõi son, họ hoàn toàn có thể tham gia vào chuỗi cung ứng ngành công nghiệp mỹ phẩm toàn cầu. Đặc điểm đáng chú ý của ngành mỹ phẩm, dược phẩm là giá trị sản phẩm có xu hướng đi lên, khác biệt với ngành điện tử hay điện gia dụng, nơi người tiêu dùng luôn mong muốn giá giảm đi theo thời gian.
Mặc dù nội lực DNNVV cần phải được nâng cao, nhưng họ không thể tự mình vượt qua hết mọi khó khăn. Ông Nguyễn Minh Khôi - Giám đốc Tư vấn và Chuyển đổi Viện Tony Blair vì Thay đổi Toàn cầu - nhận định rằng DNNVV không có đủ nội lực để tự bơi trong chuỗi giá trị toàn cầu, và cần sự hỗ trợ của nhà nước.
Qua một phiên khảo sát nhanh trong hội thảo của Bloomberg Businessweek Vietnam, có hơn 50% chủ doanh nghiệp mong muốn được hỗ trợ thông qua chính sách hỗ trợ, cao hơn hẳn so với mong muốn về thị trường hồi phục hay sự đồng hành của các doanh nghiệp lớn. Điều này cho thấy vai trò của chính sách công và liên kết công tư là vô cùng quan trọng.
Theo ông Khôi, những khó khăn của DNNVV Việt Nam không phải là duy nhất. Những vấn đề này đã từng xảy ra ở Hàn Quốc những năm 1970 hay đang diễn ra ở Philippines, Malaysia và Thái Lan. Sau đó, DNNVV ở các nước đó đã được trợ sức nhờ vào mô hình liên kết công tư, nơi các trung tâm hỗ trợ DNNVV gắn kết với việc số hóa và tiêu chuẩn hóa các quy định về tài chính, thuế, và tín dụng.
Để thúc đẩy hợp tác công tư thành công và khuyến khích DNNVV phát triển, ông Nguyễn Minh Khôi nêu ra hai yếu tố then chốt: Nhà nước dẫn dắt và chia sẻ đều lợi ích. Sự dẫn dắt của nhà nước là điều chắc chắn cần thiết để khởi động các sáng kiến. Bên cạnh đó, yếu tố chia sẻ lợi ích cũng rất quan trọng để đảm bảo các tổ chức và doanh nghiệp tư nhân không phải chấp nhận rủi ro trường kỳ vô điều kiện, giúp sự hợp tác này được duy trì và phát triển lâu dài.
Khi nội lực được chuẩn hóa và các chính sách hỗ trợ từ bên trên được dẫn dắt minh bạch, các DNNVV sẽ có nền tảng vững chắc để sự năng động và linh hoạt thành biến thành gia tốc phát triển cho doanh nghiệp.
