Chuyển đổi số định hình lại lao động

Winfrid Messmer - Chủ tịch Ủy ban lĩnh vực số, Phòng Thương mại và Công nghiệp châu Âu tại Việt Nam• 11/10/2020 13:00

Chuyển đổi số đang tác động mạnh mẽ đối với việc làm. Trong tương lai, các công việc hoàn toàn mới sẽ xuất hiện và việc làm sẽ không bao giờ bị “cạn kiệt”.

Nhìn chung, những người chiến thắng trong quá trình số hóa này là những người có trình độ cao hơn. Sẽ có sự gia tăng việc làm, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, cũng như trong ngành y tế, khu vực dịch vụ và các hoạt động sáng tạo không thể tự động hóa như nhiều quy trình trong nhà máy hoặc bộ phận hành chính.

Doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục cần hợp lực để khởi xướng các biện pháp cụ thể trong việc đào tạo cho nhân viên. Ảnh: Xưởng tự động hóa tại khu công nghệ cao TP.HCM.

Rút ngắn chu trình đổi mới

Và trái với những gì nhiều người hiện nay vẫn tưởng, những người thua cuộc thì không phải chủ yếu là những người có kỹ năng thấp. Sự thay đổi lớn nhất sẽ diễn ra trong phân khúc thị trường lao động trung cấp có kỹ năng. Nhiều quy trình cố định đang được thay thế bằng hệ thống ERP hoặc rô-bốt, và trong bước phát triển hơn nữa của chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo sẽ đảm nhiệm các quy trình đó. Ở những vùng có nhiều ngành sản xuất, về mặt lý thuyết nhiều việc làm sẽ bị thay thế hơn. Tuy nhiên, điều này không bắt buộc dẫn đến là số lượng việc làm của vùng đó bị giảm đi. Một ngành công nghiệp mạnh cũng có thể là một lợi thế cạnh tranh nếu ngành đó đi theo con đường số hóa.

Các vùng có cơ sở hạ tầng giáo dục tốt sẽ hưởng lợi từ số hóa nhiều hơn trong tương lai. Và chúng ta không chỉ đang nói về những lao động có trình độ trong tương lai mà giờ vẫn đang học phổ thông hay đại học, mà cả về những người đang làm việc.

Các chu kỳ đổi mới đang rút ngắn, biến động diễn ra ngày càng nhanh và đối với người lao động, điều đó có nghĩa là họ phải học hỏi và phát triển trong toàn bộ cuộc đời làm việc của mình, đặc biệt là liên quan đến các chủ đề số. Việc tổ chức một khóa đào tạo nội bộ hàng năm giờ đây không còn đủ nữa, mà phải tiến hành đào tạo riêng về ứng dụng các kết quả phát triển mới của kỹ thuật số. Những tiến bộ kỹ thuật nhanh chóng với tốc độ theo cấp số nhân đã tạo ra chuyển đổi số, và kéo theo đó, những thay đổi trong việc làm cũng cho thấy những biến động xã hội trong thời điểm hiện tại, điều mà vẫn còn khó phân loại.

Thay đổi cấu trúc kinh tế

Toàn cầu hóa bao gồm sự hội nhập trên toàn thế giới của các cấu trúc kinh tế, chính trị và xã hội, một mặt dẫn đến sự phụ thuộc lẫn nhau ngày càng tăng, nhưng mặt khác cũng dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt về các vị trí lãnh đạo chính trị và kinh tế.

Ngoài ra, linh hoạt hóa là một yêu cầu toàn diện để thích ứng với lối sống và việc làm có thu nhập theo kiểu mới. Cuộc sống của chúng ta đang trở nên di động hơn, ranh giới giữa giờ làm việc, nơi làm việc, thời gian riêng tư, gia đình và công việc đang trở nên lỏng lẻo hơn và có thể thay đổi liên tục. Linh hoạt có nghĩa là được chuẩn bị đầy đủ cho những yêu cầu của đời sống và việc làm phức tạp hơn.

Học tập suốt đời là việc không thể thiếu được, và từ đó dẫn đến việc chúng ta sống và làm việc trong một quá trình tái tổ chức liên tục.
Đồng thời, chúng ta phải đối mặt với câu hỏi rằng ở đâu mà mình vẫn có thể tìm thấy sự an toàn, ổn định và những lý lẽ bảo vệ cho các hành động của mình trên cơ sở các giá trị đáng tin cậy. Sống và làm việc linh hoạt mang lại nhiều lựa chọn, nhưng cũng tạo ra căng thẳng và xung đột thường trực.

Trong một thời gian rất ngắn, sự lan truyền của COVID-19 cũng đã có tác động đến cách chúng ta học tập và làm việc. Sự lây lan của virus trên khắp thế giới và các biện pháp bảo đảm an toàn được đưa ra để đối phó với đại dịch hiện đang thúc đẩy quá trình này nhanh chóng hơn.

Các khuyến nghị

Quyết định số 749/QĐ-TTG ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ, là cơ sở cho Chuyển đổi số tại Việt Nam. Chuyển đổi số bao trùm giải quyết những sự không chắc chắn này thông qua sự hỗ trợ có mục tiêu cho từng nhóm người, vùng hoặc ngành có nguy cơ bị tụt hậu. Bản đồ Kỹ năng có thể giúp xác định và thúc đẩy những kỹ năng và năng lực có thể được đưa vào các chương trình giáo dục và đào tạo. Nó cũng giúp có được một cái nhìn tổng quan tốt về thị trường việc làm ở các vùng và địa phương và cung cấp hỗ trợ có mục tiêu cho các công ty, tổ chức và người dân tại địa phương trong các hoạt động thực hiện số hóa của họ. Đặc biệt trong một cơ cấu kinh tế phi tập trung được tạo thành bởi các doanh nghiệp vừa và nhỏ và những “nhà vô địch tiềm ẩn”, việc xây dựng chiến lược số của vùng có tính đến các yêu cầu của nền kinh tế địa phương và người lao động là cần thiết.

Một Nền tảng Giáo dục Quốc gia có thể bao gồm toàn bộ ngành giáo dục và có thể được sử dụng miễn phí bởi tất cả các bên liên quan đến giáo dục. Nó có các giao diện mở tiêu chuẩn để kết nối các nền tảng quốc gia và quốc tế hiện có thông qua các cổng. Chính quyền vùng và địa phương có thể đóng vai trò dẫn đầu trong việc hợp tác hoặc là tham gia một phần trong các trung tâm năng lực số địa phương để hỗ trợ về mặt thể chế, địa điểm, không gian làm việc chung và cơ sở hạ tầng CNTT. Các trung tâm này có năng lực về kỹ thuật số, khoa học, phương pháp luận truyền đạt thực tiễn và là cố vấn cho các cơ sở giáo dục, tổ chức, doanh nghiệp cũng như cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ và công ty khởi nghiệp.