Gửi bình luận
Ngành chiếu sáng, nơi giao thoa giữa công nghệ, năng lượng và môi trường hiện đang đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ nhằm đáp ứng xu hướng sử dụng năng lượng hiệu quả, thân thiện với môi trường.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh (hay còn được gọi là chuyển đổi kép) đang trở thành hai trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp. Ngành chiếu sáng – nơi giao thoa giữa công nghệ, năng lượng và môi trường – hiện đang đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ nhằm đáp ứng xu hướng sử dụng năng lượng hiệu quả, thông minh và thân thiện với môi trường.
Chuyển đổi số đóng vai trò tối ưu hóa toàn diện các khâu sản xuất, phân phối và tiêu dùng trong ngành chiếu sáng thông qua việc ứng dụng các công nghệ hiện đại như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data)... Trong khi đó, chuyển đổi xanh hướng tới việc phát triển các sản phẩm chiếu sáng tiết kiệm năng lượng, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, giảm thiểu phát thải khí nhà kính, đồng thời đóng góp vào mục tiêu xây dựng thành phố thông minh và phát triển bền vững. Khi hai xu hướng này kết hợp, không chỉ năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được nâng cao mà còn góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) do Liên Hợp Quốc đề ra.
Mối quan hệ giữa chuyển đổi số và chuyển đổi xanh mang tính tương hỗ sâu sắc. Chuyển đổi số đóng vai trò là công cụ hỗ trợ đắc lực cho chuyển đổi xanh thông qua việc giám sát, phân tích và tối ưu hóa quá trình sử dụng năng lượng. Ngược lại, những yêu cầu ngày càng khắt khe về môi trường cũng là động lực thúc đẩy doanh nghiệp đẩy mạnh số hóa để đảm bảo tính tuân thủ, minh bạch và kiểm soát hiệu quả hơn.
Chuyển đổi kép trong ngành chiếu sáng mang lại nhiều giá trị thiết thực. Các nghiên cứu cho thấy, việc tích hợp công nghệ số vào quy trình vận hành giúp doanh nghiệp tiết kiệm từ 15–30% chi phí vận hành, đồng thời nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng. Việc chuyển đổi sang đèn LED giúp giảm từ 30–70% mức tiêu thụ điện năng so với các giải pháp truyền thống. Đồng thời, các sản phẩm chiếu sáng thông minh có khả năng điều khiển từ xa, phân tích dữ liệu tiêu dùng và tự động điều chỉnh chế độ chiếu sáng giúp nâng cao trải nghiệm người dùng và đáp ứng đa dạng nhu cầu của thị trường hiện đại.
Thực tế cho thấy, ngành chiếu sáng tại Việt Nam đã trải qua quá trình chuyển đổi quan trọng, từ đèn sợi đốt đến đèn huỳnh quang, và hiện tại là đèn LED – biểu tượng của công nghệ chiếu sáng hiện đại. Trong những năm gần đây, ngành này đã chuyển mình từ sản xuất thiết bị đơn thuần sang cung cấp các giải pháp chiếu sáng thông minh, tiết kiệm năng lượng và thân thiện môi trường. Theo thống kê của Bộ Công Thương, chiếu sáng chiếm khoảng 35% tổng tiêu thụ điện năng trong các công trình xây dựng tại Việt Nam – con số cho thấy tính cấp thiết của việc cải thiện hiệu suất sử dụng năng lượng.
Về chuyển đổi số, nhiều doanh nghiệp trong ngành đã bắt đầu ứng dụng công nghệ trong thiết kế sản phẩm, quản lý chuỗi cung ứng và chăm sóc khách hàng. Các hệ thống chiếu sáng thông minh ứng dụng IoT, nền tảng ERP trong sản xuất, hay AI trong phân tích hành vi tiêu dùng đang dần phổ biến.
Chuyển đổi xanh trong ngành chiếu sáng đang ghi nhận nhiều bước tiến rõ rệt. Việc chuyển từ đèn huỳnh quang sang LED giúp tiết kiệm 30–70% điện năng, đồng thời nhiều doanh nghiệp đã phát triển sản phẩm đạt chuẩn RoHS và sử dụng vật liệu thân thiện môi trường. Các dự án chiếu sáng công cộng, cảnh quan, di tích ứng dụng đèn LED hiệu suất cao góp phần giảm phát thải khí nhà kính. Bên cạnh đó, xu hướng kết hợp chiếu sáng tiết kiệm với điện năng lượng mặt trời áp mái ngày càng phổ biến, nhất là trong bối cảnh giá điện tăng và yêu cầu cắt giảm phát thải trở nên cấp thiết.
Có thể thấy, đã có những doanh nghiệp trong ngành bước đầu kết hợp chuyển đổi số và chuyển đổi xanh để tạo ra các giải pháp toàn diện. Điển hình, Công ty Cổ phần Tập đoàn Điện Quang đã triển khai hệ sinh thái chiếu sáng thông minh tích hợp cảm biến và điều khiển từ xa, phát triển ứng dụng di động cho phép người dùng cá nhân hóa trải nghiệm ánh sáng. Doanh nghiệp này cũng đã lắp đặt thành công nhiều hệ thống điện năng lượng mặt trời áp mái tại các công trình dân dụng, tòa nhà văn phòng và nhà máy, góp phần tiết kiệm chi phí vận hành và tận dụng hiệu quả nguồn năng lượng sạch.
Tuy nhiên, nhìn chung trong toàn ngành, mức độ triển khai chuyển đổi kép vẫn chưa đồng đều giữa các doanh nghiệp – đặc biệt là giữa các đơn vị lớn có năng lực đổi mới sáng tạo và nhóm doanh nghiệp nhỏ còn gặp nhiều hạn chế về nguồn lực.
Trong quá trình này, các doanh nghiệp ngành chiếu sáng đang đứng trước nhiều cơ hội quan trọng. Trước hết, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đang trở thành xu thế toàn cầu, được khuyến khích bởi các hiệp định thương mại thế hệ mới như EVFTA, CPTPP… và chính sách nội địa như “Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050”, “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Đây là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với thời đại.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng chuyển đổi kép giúp nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường – đặc biệt tại các quốc gia có yêu cầu cao về tiêu chuẩn môi trường và công nghệ. Ngoài ra, hệ thống quản lý năng lượng, điều khiển chiếu sáng thông minh giúp doanh nghiệp tiết kiệm đáng kể chi phí điện năng và chi phí vận hành. Đồng thời, dữ liệu lớn (big data) và phân tích dự đoán giúp cải tiến sản phẩm, quản lý rủi ro tốt hơn và cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng.
Tuy nhiên, những thách thức cũng rất rõ ràng. Việc đầu tư cho công nghệ số và xanh đòi hỏi chi phí lớn, trong khi nguồn lực tài chính và nhân sự chuyên môn của nhiều doanh nghiệp trong nước vẫn còn hạn chế. Hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật trong nước chưa theo kịp quốc tế, và cơ chế tài chính xanh vẫn chưa đủ hấp dẫn để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư bài bản.
Ngoài ra, rào cản về nhận thức, văn hóa doanh nghiệp và nguy cơ mất an toàn thông tin khi số hóa cũng là những yếu tố đáng lưu tâm. Không ít doanh nghiệp vẫn coi chuyển đổi kép là chi phí hơn là một chiến lược đầu tư dài hạn, dẫn đến thiếu cam kết và triển khai dàn trải, không hiệu quả.
Để vượt qua những thách thức và tận dụng tốt cơ hội, ngành chiếu sáng cần có sự phối hợp mạnh mẽ giữa các doanh nghiệp, cơ quan quản lý và tổ chức khoa học – công nghệ. Trong bối cảnh đó, Hội nghị Khoa học Chiếu sáng Toàn quốc 2025 vừa diễn ra đã trở thành diễn đàn quan trọng để các nhà khoa học, nhà quản lý và doanh nghiệp cùng nhau chia sẻ giải pháp, kinh nghiệm và định hướng chiến lược cho quá trình chuyển đổi kép của ngành chiếu sáng Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Kết luận từ hội nghị cho thấy, khi được triển khai đúng cách, chuyển đổi kép không chỉ giúp doanh nghiệp ngành chiếu sáng nâng cao năng lực cạnh tranh, mà còn đóng góp thiết thực vào mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững của quốc gia.
