“Cuộc đua” nhà ở xã hội

Báo cáo mới đây về tình hình triển khai của Bộ Xây dựng cho thấy, từ năm 2021 đến nay, trên địa bàn cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 593.428 căn, trong đó, 103 dự án hoàn thành với quy mô 66.755 căn; 137 dự án đã khởi công xây dựng với quy mô 114.618 căn; 415 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô 412.055 căn.

Nỗ lực triển khai

Riêng trong năm 2024, cả nước có 28 dự án với quy mô 20.284 căn đã hoàn thành (tăng khoảng 46% so với năm 2023, tương đương khoảng 6.420 căn); 23 dự án với quy mô 25.399 căn đã được cấp phép, khởi công xây dựng (tăng khoảng 13% so với năm 2023, tương đương khoảng 3.000 căn); số lượng dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư là 113 dự án, tương đương 142.450 căn (tăng khoảng 101% so với năm 2023).

Như vậy, tính đến nay số căn nhà ở xã hội đã khởi công và hoàn thiện chiếm khoảng 42,38% mục tiêu của Đề án 1 triệu căn hộ đến năm 2025. Tại Hà Nội – nơi có nhu cầu về loại hình này ở mức cao, từ đầu năm đến nay đã khởi công 3 dự án với gần 2.000 căn, dự kiến mở bán trong quý 3 – 4/2025, góp phần giải toả nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp.

Bộ Xây dựng cho biết, nhiều địa phương đã tích cực trong việc thu hút đầu tư, thúc đẩy khởi công xây dựng nhà ở xã hội, cụ thể như: Bắc Ninh (16 dự án, 10.686 căn), Hải Phòng (9 dự án, 15.054 căn), Đồng Nai (8 dự án, 9.047 căn), Thanh Hóa (10 dự án, 8.748 căn), Bắc Giang (5 dự án, 7.556 căn), Bình Thuận (3 dự án, 7.259 căn), Bình Định (7 dự án, 4.919 căn).

Bên cạnh đó, một số địa phương khác lại ghi nhận kết quả xây dựng phân khúc này khiêm tốn so với chỉ tiêu được giao. Đáng chú ý, có những tỉnh thành dù có nhu cầu nhà ở xã hội lớn song chưa có dự án nào hoàn thành, thậm chí chưa được chấp thuận chủ trương đầu tư. Điển hình như Nam Định, mục tiêu đến 2025 là hoàn thành 3.400 căn, tuy nhiên trong giai đoạn 2021 - 2024 chưa có dự án nào được chấp thuận chủ trương đầu tư và hoàn thành. Tương tự, Quảng Ninh đặt mục tiêu đầu tư còn lại giai đoạn 2021 - 2025 là 5.587 căn, đến nay vẫn chưa có dự án được chấp thuận chủ trương mới...

Cần giải pháp mạnh mẽ

Theo báo cáo, các địa phương tính đến thời điểm hiện tại đã có 37/63 UBND tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia Chương trình với tổng số là 90 dự án, tổng số tiền giải ngân theo Chương trình 120.000 tỷ đồng (hiện nay là 145.000 tỷ đồng) là 2.845 tỷ đồng gồm: 2.580 đồng cho chủ đầu tư tại 20 dự án; 265 tỷ đồng cho người mua nhà tại 15 dự án.

Để thúc đẩy tiến độ giải ngân, Bộ Xây dựng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước tập trung chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc các ngân hàng tham gia Chương trình tín dụng cho vay ưu đãi 145.000 tỷ đồng đẩy mạnh việc cho vay, giải ngân nhanh chóng để hỗ trợ doanh nghiệp sớm hoàn thành dự án phát triển nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân. Đồng thời, mở rộng chương trình cho vay ưu đãi đối với cá nhân, hộ gia đình để mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội theo chính sách về nhà ở xã hội.

TS Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhận định, nguồn cung đang là điểm nghẽn lớn nhất trong phát triển nhà ở xã hội hiện nay. Gói tín dụng 145.000 tỷ đồng đã được triển khai qua 6 ngân hàng nhưng tốc độ giải ngân rất thấp do thiếu các dự án đáp ứng đủ điều kiện pháp lý. Vì thế, chính quyền các địa phương cần hỗ trợ, tạo điều kiện để doanh nghiệp có được quỹ đất để xây nhà, từ đó mới có thể sớm hoàn thiện dự án cũng như khai thác hiệu quả nguồn vốn ưu đãi.

Đồng quan điểm, Chuyên gia kinh tế TS Nguyễn Minh Phong cho rằng nhà ở xã hội không chỉ đáp ứng nhu cầu về chỗ ở mà còn mang ý nghĩa quan trọng về mặt chính trị và xã hội. Dù năm 2024 đã đặt nhiều kỳ vọng vào việc tăng nguồn cung nhà ở xã hội, kết quả vẫn chưa thực sự đạt như mong đợi. Vì vậy, năm nay cần những giải pháp mạnh mẽ và quyết liệt hơn để biến kỳ vọng thành hiện thực.

Dù tiềm năng lớn, quá trình triển khai phân khúc này vẫn còn nhiều rào cản, từ thủ tục hành chính, giải phóng mặt bằng đến khó khăn về nguồn vốn. Ông Phong nhấn mạnh, các địa phương cần tích cực hỗ trợ doanh nghiệp trong việc rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, đồng thời tăng cường ưu đãi thuế, phí. Nếu không cải thiện môi trường kinh doanh, các doanh nghiệp sẽ mất động lực đầu tư, dẫn đến sự chậm trễ trong triển khai dự án.