.png "Khoa học công nghệ là “chìa khoá” để doanh nghiệp nữ bứt phá")
Gửi bình luận
Dù nhiều năm liên tục duy trì tăng trưởng và tạo xuất siêu cao song nông nghiệp lại là lĩnh vực chưa nhận được đầu tư tương xứng, bao gồm cả đầu tư công, đầu tư tư nhân và đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Nhóm nghiên cứu của trường Chính sách công Crawford (Đại học Quốc gia Úc) vừa thực hiện đánh giá hiệu quả kinh tế của đầu tư nông nghiệp giai đoạn 2020 - 2024 và tầm nhìn cho tương lai. Đại diện nhóm nghiên cứu, GS Chu Hoàng Long cho biết: Việt Nam đặt ra mục tiêu lớn như tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn tới, tạo tiền đề quan trọng để trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được mục tiêu này, ngành nông nghiệp đóng vai trò quan trọng.
Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy, trong giai đoạn suy thoái hay kinh tế chịu tác động bất lợi của biến đổi khí hậu khắc nghiệt thì nông nghiệp vẫn luôn duy trì đà tăng trưởng cao. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực chưa được đầu tư đúng mức. Theo GS Chu Hoàng Long, tỷ lệ GDP đầu tư vào nông nghiệp đạt 13% trong năm 2020, sau đó giảm còn 12%/năm trong giai đoạn 2021 - 2023, đến năm 2024 giảm còn 11%. Con số này thấp hơn nhiều so với nguồn lực đầu tư vào các ngành khác, từ 35% - 38% trong giai đoạn 2020 - 2024.
Phân tích cụ thể hơn, TS Lê Thị Hà Liên - thành viên nhóm nghiên cứu cho biết thêm: Giai đoạn 2021 - 2024, đầu tư xã hội vào nông nghiệp chiếm khoảng 4,2%. Ở các lĩnh vực khác như công nghiệp - xây dựng, con số này là 38,2% và 57,6% trong lĩnh vực dịch vụ. Đầu tư của khu vực kinh tế nhà nước vào nông nghiệp chiếm 7%; trong khi đầu tư vào công nghiệp - xây dựng chiếm 22% và dịch vụ chiếm 71,1%. Với nguồn “vốn mồi” - đầu tư công vào nông nghiệp chủ yếu tập trung cho cơ sở hạ tầng cứng, nhất là lĩnh vực thủy lợi, chiếm 80,8% vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương trong trung hạn 2021- 2025. Tỷ lệ đầu tư cho khoa học công nghệ- động lực tăng trưởng chính góp phần tăng năng suất, giá trị gia tăng và nâng cao năng lực chống chịu, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu còn thấp. Đặc biệt, đầu tư tư nhân- nguồn lực quan trọng nhất cho tăng trưởng nói chung và nông nghiệp nói riêng cũng khá khiêm tốn. Dẫn số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), TS Lê Thị Hà Liên cho hay: Đến nay, tỷ lệ dự án FDI trong nông nghiệp chiếm 0,82%; tỷ lệ vốn FDI là 1,36%. Do đầu tư nông nghiệp duy trì ở mức thấp nên số lượng doanh nghiệp trong lĩnh vực này chỉ trên 50.000 trong tổng số gần 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động.
Ở chiều ngược lại, phân tích chỉ số hiệu quả sử dụng vốn đầu tư (hệ số ICOR), nhóm nghiên cứu nhấn mạnh: Tuy được đầu tư ít nhưng nông nghiệp mang lại hiệu quả cao hơn so với công nghiệp- xây dựng và dịch vụ.
Những thách thức mang tính thời đại đang tác động trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp như biến đổi khí hậu; sự suy giảm và cạn kiệt nguồn tài nguyên đất, nước; sự dịch chuyển lao động nông thôn; yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường về sản phẩm an toàn, có truy xuất nguồn gốc, phát triển theo tiêu chuẩn xanh, giảm phát thải. Thực tiễn này đang đặt ra yêu cầu cấp thiết cần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ mới. Đây cũng chính là con đường có thể tạo ra bước đột phá, phát triển nông nghiệp hiệu quả, bền vững, nâng cao sức cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Với quan điểm đó, nhóm nghiên cứu cũng nhấn mạnh đến cần thiết chuyển đổi tư duy đầu tư, từ đầu tư cho sản xuất sang đầu tư cho đổi mới; đồng thời cân đối nguồn lực, ưu tiên các lĩnh vực tiềm năng và có giá trị gia tăng cao trong ngành nông nghiệp. Việc cân đối nguồn lực đầu tư cần thực hiện ngay từ cấp tỉnh, trong đó, đầu tư công cần thực hiện tốt hơn vai trò dẫn dắt tăng trưởng, lấy đổi mới sáng tạo làm trọng tâm, từ đó lan toả và kích hoạt đầu tư tư nhân.
Theo TS Lê Thị Hà Liên, trong bối cảnh nguồn lực đầu tư công đang được tăng cường, cơ cấu đầu tư cần hướng tới thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ nhiều hơn để đạt mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững, hiện đại, xanh và tuần hoàn như Nghị quyết 19 đã đặt ra. Theo tính toán của chuyên gia, giai đoạn 2011- 2020 đầu tư công trong nông nghiệp là 152.500 tỷ đồng thì ở giai đoạn 2021- 2030 con số này là 305.000 tỷ đồng, tăng gấp đôi so với giai đoạn trước 2011- 2020. Trong đó, từ 2021- 2025, đầu tư công vào nông nghiệp là 139.000 tỷ đồng; giai đoạn tiếp theo từ 2026- 2030 cần tới 166.000 tỷ đồng.
Đồng quan điểm, TS Trần Công Thắng- Viện trưởng Viện Chiến lược chính sách nông nghiệp và môi trường cho rằng, đầu tư công cần tạo ra lực kéo thu hút và huy động nguồn lực tư nhân, xã hội vào nông nghiệp. Trong đó, ưu tiên nguồn lực cho các vùng, ngành hàng có giá trị gia tăng cao; đẩy mạnh chuyển đổi xanh, đổi mới công nghệ và số hóa; phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ và hoàn thiện hạ tầng (năng lượng, thuỷ lợi, công nghệ…) tạo nền tảng phát triển nông nghiệp công nghệ cao, thu hút vốn xã hội. Đặc biệt, kích hoạt nguồn lực tư nhân thông qua cơ chế liên kết công- tư, phát triển tín chỉ carbon nông nghiệp; cải cách thủ tục quy trình vay vốn và có chính sách ưu đãi tín dụng để doanh nghiệp tổ chức vùng nguyên liệu và hợp tác bao tiêu...
Bên cạnh đó, để thu hút nguồn lực đầu tư hiệu quả, nhóm nghiên cứu cũng đề xuất đổi mới hoạt động hợp tác xã- một trong những chủ thể quan trọng của chuỗi giá trị nông nghiệp. Để hợp tác xã tạo ra các khoản đầu tư lớn hơn thay vì chỉ cung cấp dịch vụ như hiện nay, nhóm nghiên cứu cho rằng cần giải quyết thách thức của các nông hộ nhỏ. Đó là sử dụng đất hiệu quả hơn thông qua việc dồn điền mà không mất quyền kiểm soát và cho phép sử dụng đất đã dồn điền làm tài sản thế chấp để tiếp cận vốn vay. Chỉ khi tạo được những quỹ đất đủ lớn mới đưa khoa học công nghệ để phát triển sản xuất thông minh, tuần hoàn, từ đó tạo ra những nguồn thu mới từ việc sử dụng giống mới tiết kiệm chi phí đầu vào; tái sử dụng phụ phẩm; từ giảm phát thải, tín chỉ carbon.
