Đẩy mạnh ứng dụng AI trong quản lý thuế thương mại điện tử

Thách thức quản lý thuế

Hoạt động quản lý thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể nhằm đáp ứng sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế số. Các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp để đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời nguồn thu từ hoạt động kinh doanh trên các nền tảng số.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn trong hoạt động này, điển hình như: Khó khăn trong việc xác định doanh thu và đối tượng chịu thuế, đặc biệt ở các giao dịch không biên giới, nhiều doanh nghiệp nước ngoài cung cấp dịch vụ số (như Google, Facebook, Amazon,...) cho người tiêu dùng Việt Nam nhưng không có hiện diện tại Việt Nam, khiến việc quản lý và thu thuế gặp khó khăn.

Trong khi đó, nhiều giao dịch TMĐT sử dụng ví điện tử, tiền điện tử, chuyển khoản cá nhân hoặc thậm chí tiền mặt, gây khó khăn trong việc xác minh doanh thu thực tế. Đồng thời, nhiều cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ trên Facebook, TikTok, Shopee… không đăng ký kinh doanh, gây thất thoát thuế.

Về vấn đề pháp lý, một số quy định chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng số và các mô hình kinh doanh mới như dropshipping (hình thức bán lẻ mà người bán không cần nhập sản phẩm về kho), affiliate marketing (tiếp thị liên kết), hay livestream bán hang (bán hàng bằng cách phát video trực tuyến )… Việc xử phạt các cá nhân, doanh nghiệp trốn thuế TMĐT chưa thực sự nghiêm khắc, dẫn đến tình trạng “né thuế” vẫn còn phổ biến.

Để giải quyết những vấn đề trên, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan chức năng, cập nhật các quy định pháp lý phù hợp với sự phát triển của TMĐT, đồng thời đầu tư mạnh vào công nghệ và nhân sự để nâng cao hiệu quả quản lý thuế.

Theo thông tin từ Bộ Tài chính, trong thời gian qua, Cục Thuế đã đẩy mạnh tuyên truyền về chính sách pháp luật thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, gửi thư ngỏ đến người nộp thuế (NNT), xây dựng chuyên mục riêng trên Trang thông tin điện tử của Cục Thuế nhằm hỗ trợ cá nhân kinh doanh TMĐT thực hiện nghĩa vụ thuế, phối hợp các sàn TMĐT trong nước và nền tảng TMĐT nước ngoài thực hiện tuyên truyền về nghĩa vụ thuế của các tổ chức, cá nhân kinh doanh TMĐT.

Về xây dựng chính sách pháp luật, Bộ Tài chính đã xây dựng, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật thuế: Luật số 56/2024/QH15 Luật sửa nhiều Luật (trong đó có sửa đổi/ bổ sung Luật Quản lý thuế và Luật TNCN), Luật GTGT, Nghị định số 123/2020/NĐ-CP theo hướng: quy định trách nhiệm của các sàn TMĐT, nền tảng số trong việc khấu trừ, nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh; cho phép hộ, cá nhân kinh doanh trên sàn có thể ủy nhiệm cho sàn giao dịch TMĐT lập HĐĐT giao cho người mua; Phối hợp đề xuất với Bộ Thông tin và Truyền thông xây dựng Nghị định số 147/2024/NĐ-CP quy định khi cá nhân livestream trên các nền tảng mạng xã hội để bán hàng thì phải xác thực bằng số định danh cá nhân, để đảm bảo chỉ những tài khoản đã được xác thực mới được đăng bài, bình luận và livestream.

Cùng với đó, đã chính thức vận hành “Cổng thông tin điện tử dành cho hộ, cá nhân kinh doanh đăng ký, kê khai, nộp thuế từ thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số” từ ngày 19/12/2024 nhằm hỗ thêm một kênh thực hiện nghĩa vụ thuế thuận tiện cho hộ, cá nhân kinh doanh TMĐT. Đến ngày 27/02/2025, Cổng TMĐT hỗ trợ 41,5 nghìn hộ, cá nhân kinh doanh thực hiện đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế trên Cổng TMĐT HKD với số nộp NSNN là hơn 258 tỷ đồng.

Giải pháp trọng tâm

Trong thời gian tới, Bộ Tài chính cũng đưa ra một số giải pháp trọng tâm sẽ được triển khai nhằm quản lý hiệu quả lĩnh vực này.

Thứ nhất, Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Luật Quản lý thuế, Luật Thương mại điện tử và các văn bản hướng dẫn theo hướng yêu cầu các đơn vị cung cấp dịch vụ logistic, các nhà quản lý nền tảng thương mại điện tử cung cấp thông tin về các tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử (bao gồm các tổ chức, cá nhân livestream bán hàng, tiếp thị liên kết bán hàng); Phối hợp với các Bộ, ngành liên quan để đề xuất sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành liên quan theo hướng yêu cầu tăng cường chế tài xử lý đối với các nền tảng thương mại điện tử có hành vi vi phạm pháp luật liên quan lĩnh vực thương mại điện tử;

Thứ hai, xây dựng Nghị định hướng dẫn Luật sửa nhiều Luật quy định trách nhiệm của nhà quản lý sàn giao dịch TMĐT, nền tảng số (bao gồm tổ chức trong nước và nước ngoài) trong việc khấu trừ, nộp thuế thay, kê khai số thuế khấu trừ thay cho hộ, cá nhân kinh doanh.

Thứ ba, tiếp tục củng cố, làm giàu cơ sở dữ liệu về thương mại điện tử, xây dựng mô hình quản lý rủi ro đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử, theo đó áp dụng trí tuệ nhận tạo (AI) để xử lý dữ liệu lớn, đưa ra các cảnh báo đối với trường hợp có rủi ro về thuế.

Thứ tư, tăng cường công tác rà soát, thanh tra, kiểm tra đối với các tổ chức, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực TMĐT, kinh doanh trên nền tảng số.

Thứ năm, đẩy mạnh công tác phối hợp với các bộ, ngành trong việc chia sẻ, kết nối dữ liệu phục vụ quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT.