Xây dựng luật riêng về thương mại điện tử, đảm bảo cạnh tranh bình đẳng

Báo cáo của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho thấy, thương mại điện tử Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng, đạt mức 18 - 25% mỗi năm. Năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử vượt mốc 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023, chiếm tỷ trọng khoảng 9% so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2024, tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử, kinh tế số Việt Nam tiếp tục tăng trưởng hai con số vững chắc, thuộc Top 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu thế giới, tạo động lực phát triển kinh tế số và dẫn dắt chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Tuy nhiên, sự thâm nhập mạnh mẽ của các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới cùng xu hướng livestream bán hàng nở rộ cả trong lẫn ngoài nước đang gây sức ép lớn cho hàng hóa Việt Nam cũng như doanh nghiệp nội địa. Bên cạnh đó, hoạt động kinh doanh không lành mạnh, trốn thuế và việc quản lý thương mại điện tử, trong đó có thương mại điện tử xuyên biên giới cũng đặt ra nhiều rủi ro, thách thức. Điều này đòi hỏi những yêu cầu mới trong quản lý thương mại điện tử xuyên biên giới.

Trong bối cảnh hiện nay, ông Nguyễn Minh Đức, Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá, thương mại điện tử tại Việt Nam đã hình thành và phát triển qua một thời gian khá dài, với nhiều vấn đề nảy sinh, nhiều mô hình kinh doanh và phương thức vận hành đã tương đối rõ nét. Vì vậy, đây là thời điểm tương đối phù hợp để xây dựng một đạo luật chuyên biệt, thuộc thẩm quyền của Quốc hội, nhằm quản lý hoạt động thương mại điện tử một cách toàn diện và hiệu quả hơn.

Ông Đức chỉ ra một bất cập hiện nay, nhiều doanh nghiệp phản ánh sự bất công giữa sàn thương mại điện tử trong nước và sàn xuyên biên giới. Chẳng hạn, sàn xuyên biên giới chỉ cần đăng ký khi số đơn hàng tại Việt Nam đạt một ngưỡng nhất định (như 100.000 đơn/năm), trong khi sàn nội địa phải làm thủ tục này ngay từ đơn hàng đầu tiên. Tương tự, nhà sản xuất trong nước chịu nhiều quy định nghiêm ngặt, còn hàng nhập khẩu (nhập lẻ) thường không phải nộp thuế. Điều này gây bất lợi cho doanh nghiệp nội địa.

“Do đó, khi xây dựng Luật Thương mại điện tử mới, cần đặt yếu tố công bằng giữa các chủ thể lên hàng đầu, ít nhất phải đảm bảo cạnh tranh bình đẳng”, ông Đức nhấn mạnh.

Ở góc độ hiệp hội, ông Nguyễn Bình Minh, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam (VECOM) cũng cho rằng, hiện nay cơ quan quản lý cũng đang từng bước xây dựng Luật chuyên ngành thương mại điện tử, và từ tháng 4/2025, các sàn thương mại điện tử sẽ thu thuế thay cho nhà bán. Đây là tín hiệu vui bởi thị trường được quản lý dưới luật sẽ trở nên công bằng cho cả người bán - người mua - nền tảng.

"Nhà nước cũng thể hiện sự cứng rắn trong quản lý đối với các nền tảng xuyên biên giới khi mà Temu, Shein bị buộc ngưng hoạt động tại Việt Nam khi chưa hoàn tất các thủ tục đăng ký. Hay việc nhà nước đã chính thức bãi bỏ việc miễn thuế VAT đối với đơn hàng giá trị nhỏ dưới 1 triệu đồng. Bên cạnh đó, những thay đổi mới về quản lý thuế, khi yêu cầu cá nhân cư trú và không cư trú đều phải kê khai thuế trên sàn thương mại điện tử. Tôi cho rằng đây là bước tiến để quản lý chất lượng hàng hóa, lẫn nhà bán trên môi trường online. Khi càng minh bạch thì kể cả các nhà bán ngoại vào Việt Nam, chúng ta hoàn toàn có thể cạnh tranh công bằng", ông Minh chia sẻ.

Được biết, Bộ Công Thương đang lấy ý kiến đóng góp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân về Dự thảo Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Thương mại điện tử. Theo đó, cơ quan quản lý đang đề xuất nhiều quy định chi tiết hoạt động của các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới tại thị trường Việt Nam, đảm bảo sự cạnh tranh công bằng với doanh nghiệp nội địa.