Một cơ chế hỗ trợ pháp lý bài bản, sát thực tiễn là yếu tố then chốt để thúc đẩy phát triển bền vững cho khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và hợp tác xã.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã gửi góp ý tới Bộ Tư pháp về dự thảo Tờ trình và dự thảo Quyết định của Thủ tướng phê duyệt Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, hợp tác xã giai đoạn 2026-2031. Theo VCCI, các dự thảo đã được chuẩn bị công phu, thể hiện tinh thần thận trọng của cơ quan soạn thảo, với phạm vi nội dung tương đối toàn diện và sự phân công trách nhiệm rõ ràng giữa các bộ, ngành. Tuy nhiên, để Chương trình đảm bảo tính hiệu quả và phù hợp với thực tiễn, cần tiếp tục hoàn thiện một số nội dung trọng tâm.
VCCI cho rằng Chương trình cần được xây dựng trên tinh thần đáp ứng các chủ trương mới của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân, nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, hợp tác xã, đồng thời khắc phục những hạn chế hiện hữu trong công tác hỗ trợ pháp lý. Bên cạnh đó, Chương trình phải phát huy những kinh nghiệm tốt đang vận dụng, đổi mới phương thức triển khai phù hợp với yêu cầu thực tiễn và mức độ phát triển của khoa học công nghệ, đồng thời tăng cường huy động nguồn lực, sự tham gia đa dạng và đẩy mạnh cơ chế phối hợp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan, đảm bảo tính ổn định và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hỗ trợ pháp lý.
Đối với Dự thảo Tờ trình, một trong những nội dung được VCCI đặc biệt nhấn mạnh là việc làm rõ trách nhiệm của Bộ Tài chính. Bộ Tài chính có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến kinh phí từ ngân sách nhà nước, đề xuất cơ chế, chính sách để triển khai hỗ trợ miễn phí dịch vụ tư vấn pháp lý, bên cạnh đó thực hiện hỗ trợ pháp lý trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Tài chính, đặc biệt là các lĩnh vực trọng tâm như: thuế, hải quan, doanh nghiệp và đầu tư. VCCI đề nghị Quý Cơ quan xem xét việc hỗ trợ cụ thể đối với hộ kinh doanh để thúc đẩy hộ kinh doanh trở thành doanh nghiệp, và đặc biệt trong giai đoạn trước mắt là vấn đề thuế (giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân) đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán từ 01/01/2026. Nhóm hộ kinh doanh chưa có tổ chức đại diện như các doanh nghiệp, hợp tác xã, do đó rất cần có sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa cơ quan thuế, chính quyền địa phương và các tổ chức, doanh nghiệp liên quan.
Liên quan tới kinh phí, dự thảo hiện mới dừng ở nguyên tắc bố trí ngân sách nhà nước và các nguồn hợp pháp khác. Tuy nhiên, quy định giao cho các tổ chức ngoài khu vực nhà nước tự huy động và bố trí nguồn lực để triển khai nhiệm vụ hỗ trợ pháp lý được đánh giá là chưa khả thi. VCCI cho rằng các đơn vị đầu mối ngoài nhà nước khi được giao nhiệm vụ theo Quyết định của Thủ tướng cũng cần được bố trí một phần ngân sách tối thiểu, dựa trên quy trình thẩm định rõ ràng.
Đáng nói, trong khi dự thảo đặt ra nhiều mục tiêu tham vọng như đảm bảo 80% doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và hợp tác xã tiếp cận thông tin pháp luật cơ bản qua nền tảng số; 90% học viên hài lòng khi tham gia bồi dưỡng kiến thức pháp luật; hay 80% đề nghị tư vấn pháp lý được xử lý… thì lại chưa nêu rõ cơ chế đánh giá và giám sát để đo lường các chỉ tiêu này một cách khách quan và minh bạch. VCCI đề nghị cần xác lập nguyên tắc đánh giá cụ thể, đồng thời bổ sung nhiệm vụ kiểm tra, giám sát xuyên suốt cả quá trình triển khai Chương trình.
Đối với Dự thảo Quyết định của Thủ tướng phê duyệt Chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh hợp tác xã, ở nhóm nhiệm vụ rà soát khó khăn, vướng mắc và đề xuất hoàn thiện thể chế, VCCI cho rằng việc chỉ giao bộ, ngành chủ trì là chưa phù hợp với thực tiễn. Do những nội dung này liên quan trực tiếp đến đời sống sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp, các tổ chức đại diện, hiệp hội ngành hàng cần được tham gia sâu hơn, thậm chí chủ trì một phần hoạt động rà soát. Điều này sẽ giúp các ý kiến kiến nghị bám sát thực tiễn hơn, đồng thời tăng tính khách quan trong đánh giá. VCCI cũng đề nghị bổ sung hoạt động đối thoại định kỳ giữa doanh nghiệp, hộ kinh doanh, hợp tác xã với cơ quan quản lý nhằm giải quyết trực tiếp những khó khăn phát sinh tại cơ sở.
Trong lĩnh vực chuyển đổi số, VCCI cho rằng chương trình cần bổ sung nhiệm vụ xây dựng kho tài nguyên trực tuyến gồm sổ tay, cẩm nang, video hướng dẫn, chuyên mục phổ biến chính sách pháp luật, đồng thời làm rõ phạm vi cơ sở dữ liệu pháp luật nước ngoài sẽ được khai thác để đảm bảo tính khả thi khi triển khai.
Tương tự các góp ý đối với Dự thảo Tờ trình, VCCI đề nghị cần bổ sung trách nhiệm của Bộ Tài chính và cơ chế kiểm tra, đánh giá đối với từng mục tiêu cụ thể của Chương trình. Bên cạnh đó, việc phân bổ ngân sách nhà nước cho các tổ chức ngoài nhà nước được giao nhiệm vụ là cần thiết để bảo đảm Chương trình được triển khai xuyên suốt và đạt hiệu quả ngay từ năm đầu tiên.
