Đề xuất tăng thuế xe bán tải: Cân bằng lợi ích hay tạo thêm gánh nặng?

Trong Dự thảo Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Bộ Tài chính đề xuất tăng mạnh thuế suất đối với xe bán tải, từ mức 15%, 20%, 25% hiện nay lên lần lượt 30%, 36% và 54% tùy theo dung tích động cơ. Nếu đề xuất này được thông qua, giá xe bán tải tại Việt Nam có thể tăng hàng trăm triệu đồng, gây ra những tác động đáng kể đối với thị trường ô tô cũng như người tiêu dùng.

Sức ép tăng giá xe và những lo ngại từ thị trường

Chẳng hạn, một mẫu xe bán tải có dung tích động cơ 2.0L, hiện có giá khoảng 450 triệu đồng và chịu mức thuế TTĐB 15% (tương đương 70 triệu đồng). Nếu thuế suất tăng lên 30%, số tiền thuế sẽ tăng gấp đôi, đẩy giá xe lên khoảng 720 triệu đồng sau khi cộng các loại thuế, phí khác. Đối với các mẫu xe có dung tích lớn hơn, mức thuế tăng lên 54% có thể khiến giá xe chạm ngưỡng 1 tỷ đồng – một mức giá không còn phù hợp với nhóm khách hàng truyền thống của dòng xe này.

Theo Bộ Tài chính, đề xuất tăng thuế TTĐB đối với xe bán tải nhằm đảm bảo sự công bằng giữa các dòng xe. Hiện nay, xe bán tải được hưởng mức thuế thấp hơn so với xe SUV và xe du lịch có cùng dung tích động cơ, dù chúng có đặc điểm vận hành và mục đích sử dụng tương đồng. Cơ quan quản lý cho rằng chính sách thuế mới sẽ giúp hạn chế tình trạng người tiêu dùng mua xe bán tải để thay thế xe SUV nhằm né thuế cao.

Tuy nhiên, đề xuất này đang vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ giới kinh doanh ô tô và người tiêu dùng. Doanh nghiệp và người tiêu dùng lo ngại tác động tiêu cực Các doanh nghiệp ô tô cho rằng việc tăng mạnh thuế TTĐB sẽ khiến xe bán tải mất đi lợi thế cạnh tranh, kéo theo sự sụt giảm mạnh về doanh số. Đặc biệt, đối tượng chịu ảnh hưởng lớn nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh cá thể, người làm nông nghiệp và xây dựng – những nhóm khách hàng chủ yếu của dòng xe này.

Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Văn Hùng, giám đốc một công ty phân phối xe tại Hà Nội cho rằng, nếu mức thuế mới được áp dụng, giá xe sẽ tăng quá nhanh, trong khi thu nhập của khách hàng không tăng tương ứng. “Điều này có thể khiến thị trường xe bán tải bị thu hẹp đáng kể. Người tiêu dùng có thể sẽ chuyển hướng sang mua xe SUV cũ hoặc xe nhập khẩu không chính ngạch, gây tác động tiêu cực đến doanh số của các hãng xe chính thống" – ông Hùng bày tỏ lo ngại.

Một trong những điểm gây tranh cãi là xe bán tải không chỉ được sử dụng như phương tiện cá nhân mà còn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh. Ở nhiều địa phương miền núi, vùng sâu vùng xa, xe bán tải là phương tiện quan trọng để vận chuyển hàng hóa và phục vụ sản xuất nông nghiệp. Khi giá xe tăng cao, nhiều doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận loại xe này, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của họ.

Cần xem xét lộ trình và mục tiêu của chính sách thuế

Trước những tranh luận trái chiều, nhiều chuyên gia kinh tế và chính sách đã lên tiếng về đề xuất tăng thuế TTĐB đối với xe bán tải. Chia sẻ về nội dung này, chuyên gia kinh tế, PGS, TS Nguyễn Đức Thành cho rằng, cần cân nhắc kỹ lưỡng về tác động của việc tăng thuế.

"Mức thuế TTĐB hiện nay đối với xe bán tải đã tương đối hợp lý so với thu nhập chung của người dân. Việc tăng thuế quá nhanh có thể làm giảm sức mua, ảnh hưởng tiêu cực đến ngành công nghiệp ô tô trong nước. Nếu doanh số xe bán tải giảm mạnh, các hãng xe có thể phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh, thậm chí cắt giảm sản xuất, gây ảnh hưởng đến lao động trong ngành."

Đồng quan điểm, Luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty Luật Lee và Cộng sự, chuyên gia pháp lý về thuế, nhận định rằng chính sách thuế cần đảm bảo hài hòa giữa mục tiêu tăng thu ngân sách và duy trì sự phát triển bền vững của thị trường. “Nếu xe bán tải bị đánh thuế cao như SUV, thì cần xem xét lại các tiêu chí phân loại, vì mục đích sử dụng của hai dòng xe này là khác nhau. Nếu áp dụng thuế cao hơn đối với xe bán tải, có thể cần bổ sung các chính sách hỗ trợ riêng cho những nhóm đối tượng sử dụng xe vào mục đích sản xuất kinh doanh", luật sư Lê Thị Nhung góp ý.

Trong khi đó, luật sư Nguyễn Đức Biên – Giám đốc Công ty Luật Đại La cho rằng, thay vì tăng thuế ngay lập tức, cần có lộ trình hợp lý. "Nhà nước có thể cân nhắc lộ trình tăng thuế theo từng giai đoạn, thay vì tăng đột ngột, để doanh nghiệp và người tiêu dùng có thời gian thích nghi. Đồng thời, cần đánh giá kỹ tác động của chính sách trước khi áp dụng rộng rãi, tránh trường hợp thuế tăng nhưng lại không đạt được mục tiêu tăng thu ngân sách do thị trường suy giảm.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, nhiều ý kiến chuyên gia cũng cho rằng, việc điều chỉnh thuế TTĐB đối với xe bán tải được xem là một biện pháp nhằm tăng thu ngân sách và tạo sự công bằng giữa các dòng xe. Tuy nhiên, nếu không được tính toán hợp lý, chính sách này có thể gây ra những hệ lụy không mong muốn: người tiêu dùng phải chịu chi phí cao hơn, doanh số thị trường suy giảm, và thậm chí có thể dẫn đến tình trạng người dân tìm đến các giải pháp thay thế không chính thống, gây thất thu thuế cho nhà nước.

Một chính sách thuế hiệu quả không chỉ đảm bảo nguồn thu ngân sách mà còn phải tạo điều kiện cho thị trường phát triển bền vững. Trước khi đưa ra quyết định cuối cùng, các cơ quan chức năng cần có sự tham vấn rộng rãi với doanh nghiệp, chuyên gia và người tiêu dùng, nhằm tìm ra giải pháp cân bằng lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và xã hội.