Điểm lại những sai phạm ở Khu đô thị mới Thủ Thiêm

Cách trung tâm quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh sầm uất bởi con sông Sài Gòn là bán đảo Thủ Thiêm. Giữa vô vàn khu đất còn bỏ hoang, đầy lau sậy tại đây là những ô phố đã hoàn thiện cùng những tuyến đường, công trình đang ngày đêm gấp rút xây dựng.

Khu đô thị mới Thủ Thiêm trải qua hơn 20 năm quy hoạch và xây dựng, vừa mang trong mình dáng vóc của một đô thị hiện đại nhưng cũng mang nhiều sự bộn bề, dang dở.

Tại dự án, nhiều sai phạm gắn với trách nhiệm lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh qua từng thời kỳ đã được các cơ quan Trung ương chỉ rõ, cho thấy nhiều bài học trong công tác lãnh đạo, quản lý về quy hoạch, đất đai, xây dựng, giải quyết khiếu nại tố cáo của người dân.

Tại Dự án KĐTM Thủ Thiêm, người dân có đất bị thu hồi đã khiếu nại, tố cáo khắp nơi, liên tục trong thời gian dài buộc Thanh tra Chính phủ phải vào cuộc. Qua thanh tra, kiểm tra, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông báo 1483/TB-TTCP ngày 4/9/2018 và Thông báo 1041/TB-TTCP ngày 26/6/2019 chỉ ra nhiều sai phạm.

Trong Thông báo số 1483/TB-TTCP, Thanh tra Chính phủ khẳng định việc thu hồi 4,3ha khu phố 1, phường Bình An, Quận 2 nằm ngoài ranh quy hoạch KĐTM Thủ Thiêm để thực hiện một số dự án trong KĐTM Thủ Thiêm là chưa đủ cơ sở pháp lý, không đúng với quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đối với Khu tái định cư 160ha, UBND Thành phố không nêu cụ thể vị trí, ranh giới, không có hồ sơ, bản đồ quy hoạch kèm theo, chưa có ý kiến thẩm định của Bộ Xây dựng. 

Hiện nay tổng diện tích đất đã được quy hoạch và thực hiện đầu tư khu tái định cư nằm trong 5 phường chỉ mới thực hiện được 46,1 ha, còn thiếu 113,9 ha chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ. 

Trong phạm vi 5 phường (ngoài ranh quy hoạch KĐTM Thủ Thiêm), mặc dù đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch Khu tái định cư 160 ha nhưng UBND thành phố đã giao đất cho 51 dự án để đầu tư xây dựng nhà ở, văn phòng, khu vui chơi giải trí, công trình công cộng... với tổng diện tích khoảng 144,6 ha. 

Hậu quả là không có đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Theo Thanh tra Chính phủ, thay vì tạm thời dừng giao đất cho các dự án không cấp thiết, quản lý chặt chẽ sự biến động của quỹ đất trong khu vực đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch thì UBND Thành phố lại chấp thuận chủ trương, tạm giao cho 6 dự án với diện tích 27,7 ha và quyết định giao đất chính thức cho 45 dự án với tổng diện tích khoảng 116,9 ha.

Những việc làm trên thể hiện công tác quản lý sử dụng đất bị buông lỏng, thiếu kiểm soát, giao đất tràn lan cho các dự án, làm phá vỡ không gian, quy mô quy hoạch, đặc biệt là không bảo đảm được quỹ nhà, đất phục vụ tái định cư theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Việc giao đất cho doanh nghiệp không đúng với giấy phép kinh doanh, không đúng thẩm quyền, không có quy hoạch chi tiết 1/2000 được duyệt, chưa ký hợp đồng thuê đất vẫn cho phép sử dụng, giao đất công không qua đấu giá...

Các dự án qua kiểm tra đều có vi phạm về quy hoạch và giấy phép xây dựng (lấn sông, xây dựng công trình sai quy hoạch, vượt số tầng), tính toán tiền sử dụng đất chưa đúng quy định ...

Ngoài ra, việc UBND Thành phố có Văn bản số 1122/UBND-ĐTMT ngày 20/2/2008 chấp thuận chuyển mục đích sử dụng 30,1 ha đất của Công ty Thế Kỷ 21 tại dự án khu du lịch, văn hóa, giải trí thuộc phường Bình Khánh, Quận 2 sang xây dựng khoảng 4.000 căn hộ tái định cư và hoán đổi bằng 30,2 ha đất sạch thuộc 90,2 ha khu tái định cư Nam Rạch Chiếc nhưng sau đó, lại chấp thuận cho chuyển khu đất tái định cư này sang mục đích đầu tư kinh doanh nhà ở mà không thực hiện đấu giá theo quy định, tính tiền sử dụng đất không đúng thời điểm giao đất.

Trong khi đó, tại Thông báo số 1041/TB-TTCP, Thanh tra Chính phủ cho rằng, UBND Thành phố xác định chi phí đầu tư bình quân cho m2 đất thương mại, dịch vụ, nhà ở trong KĐTM Thủ Thiêm 26 triệu đồng/m2 là không đầy đủ, không đúng quy định.

Toàn bộ quỹ đất trong KĐTM Thủ Thiêm là 221,68ha được tạo ra bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước nhưng thành phố đã sử dụng để thanh toán đối ứng cho dự án BT (đổi đất lấy hạ tầng theo hình thức xây dựng – chuyển giao) được chỉ định nhà đầu tư, không thông qua đấu thầu, không đấu giá quyền sử dụng đất. Dẫn tới việc nhà đầu tư hưởng lợi rất lớn do chênh lệch giá đất.

Bên cạnh đó, Thành phố đã phê duyệt và điều chỉnh dự án bồi thường giải phóng mặt bằng và tái định cư có trị giá gần 38.700 tỷ đồng (bao gồm 26.315 tỷ đồng tiền tạm ứng từ ngân sách Thành phố) không đúng thẩm quyền (khi Thành phố tách riêng dự án, chi phí số tiền lớn thuộc diện dự án nhóm A – phải báo cáo và xin phép Thủ tướng Chính phủ).

Việc tạm ứng, quản lý và sử dụng ngân sách chưa đúng quy định nên phải thu hồi ngay. Thanh tra Chính phủ yêu cầu Thành phố phải hoàn trả trước ngày 31/12/2019 nếu không sẽ chuyển hồ sơ qua Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an.

Còn nữa…