[Diễn đàn NGƯỜI VIỆT TỬ TẾ]: Virus corona và những "kền kền sau bão"

Khi Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố sự bùng phát chủng virus corona mới (2019-nCoV) là "tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu" thì trong ngày 31/1 khẩu trang "cháy hàng".

Tâm lý lo lắng khi dịch viêm phổi cấp do chủng mới của virus corona gây ra kéo dài khiến người dân đổ xô tìm mua khẩu trang. Nhu cầu mua quá lớn khiến mặt hàng này trở nên khan hiếm, ở nhiều nơi giá tăng 4-5 lần bình thường.

“8 giờ sáng mùng 7 Tết, các cửa hàng thuốc quanh Hapulico đều trong tình trạng khan hàng. 100 nghìn 1 hộp 20 chiếc, 250 nghìn 1 hộp 50 chiếc là giá chung, mà khách còn phải năn nỉ, xếp hàng, canh giờ để mua, chứ người bán không nhận giữ hàng.” một bài báo miêu tả cảnh mua khẩu trang ở Hà Nội, đọc thôi cũng đủ thấy sự hoảng loạn đang len lỏi vào cuộc sống của người dân như thế nào. Ngoài cửa hàng còn như vậy, trên các chợ online còn nhộn nhạo và tấp nập đến nhường nào.

Cảnh tượng người dân đổ tới các hiệu thuốc và chấp nhận bỏ số tiền gấp 4-5 lần bình thường để mua chiếc khẩu trang cũng không kém gì câu chuyện hồi năm 2008 khi thủ đô Hà Nội lụt lội, xe chết máy hàng loạt. Nhẽ thấy người gặp hoạn nạn thì cùng xúm vào giúp đỡ, đằng này mấy bác sửa xe chém đẹp các bà các cô: 20.000/1 lần thổi bugi trong khi giá thị trường lúc đó chỉ khoảng 2.500/1 lần thao tác tương tự. Ngày Tết đi lại xe đò cũng tăng giá 200%, thậm chí 300% giá vé thường ngày mà chất lượng dịch vụ có lẽ không bằng.

Và bây giờ là khẩu trang y tế! Ém hàng, tăng giá… nhằm trục lợi từ ngay chính đồng bào mình khi đang trong hoạn nạn.

Mức giá tăng cao sống sượng, kệch cỡm chỉ là biểu hiện của sự trục lợi vì khan hiếm hàng, làm giá từ nỗi sợ của người dân, như một vài chị bán hàng online rủ rỉ khách hàng chê đắt: “Không mua hôm nay mai còn không có cái gì mà mua đâu”.

Ở nhiều cửa hàng, nhân viên các ban ngành kiểm soát giá thị trường vừa đi thì giá lại tăng cao vọt. Chiếc khẩu trang của 1 phút trước đó, liệu có phải được sản xuất với loại sợi vải, giấy hay chất liệu tối tân nào khác? Hay chỉ có đầu óc kinh doanh nhảy nhanh hơn máy giữa mùa dịch bệnh lây lan này?

Không chỉ ở Việt Nam, người dân nhiều nơi ở Mỹ và Canada cũng ồ ạt đi mua khẩu trang giữa nỗi sợ về dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng virus corona mới (2019-nCoV). Lý giải về điều này,  William Schaffner, một chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế của Đại học Vanderbilt (Mỹ), cho rằng đây là điều "hoàn toàn dễ hiểu".

"Đối với nhiều người, bệnh cúm là một con ác quỷ quen thuộc. Trái lại, con virus corona này vốn mới và hơi bí ẩn. Thậm chí các chuyên gia nói rằng họ không biết nhiều về nó. Vì vậy, mọi người muốn tìm cách kiểm soát tình hình, dẫn tới việc ồ ạt mua khẩu trang" - ông William Schaffner giải thích.

Chuyên gia William Schaffner cũng cảnh báo nếu khẩu trang và các thiết bị y tế khác tiếp tục bị vét sạch trên các kệ hàng với tốc độ nhanh như vậy, thì các nhân viên y tế - những người vốn cần chúng - sẽ là lực lượng gặp nguy hiểm nhiều nhất.

Ông Amesh Adalja, một học giả tại Trung tâm An ninh y tế Johns Hopkins (Mỹ), đã nhớ lại một hiện tượng tương tự trong vụ bùng phát dịch Ebola hồi năm 2014, khi công chúng đổ xô đi mua các dụng cụ bảo vệ mình và nhấn mạnh: "hoảng sợ chỉ sinh hoảng sợ". Ông cho rằng: "Mọi người đang hoảng sợ và mua khẩu trang là cách gì đó để họ kiểm soát. Tuy nhiên, tình hình có thể diễn biến nhanh và việc các cửa hàng hết sạch khẩu trang có thể khiến những người khác hoảng sợ hơn".

Mua bán những chiếc khẩu trang không chỉ là câu chuyện của nền kinh tế hàng hóa trao đổi hay tự do cá nhân; đó là câu chuyện thuộc về đạo đức, về lòng tham của những con người khi đứng trước cơ hội trục lợi. Có lẽ, sân chơi của kinh tế thị trường tự do có chỗ cho những điều như vậy nhưng sẽ luôn cần chừa lại một khoảng cho đạo đức buôn bán, đặc biệt là trong những tình huống cần nhiều lòng trắc ẩn và sự chung tay của cả cộng đồng như một dịch cúm.

Mỗi người có thể chọn cách sống tử tế và trách nhiệm hơn trong thời buổi dịch bệnh như vậy.

Chúng ta có thể tìm đến những điểm bán hàng bình ổn giá, những cơ sở được nhà nước và các ban ngành y tế chỉ đạo để bán đúng giá cho người dân.

Bên cạnh đó, chúng ta có thể chia sẻ như nhiều người đã đăng tin phát khẩu trang miễn phí trên mạng xã hội. Nếu bạn là người đã mua nhiều khẩu trang từ trước, hãy chia sẻ cho mọi người nếu họ cần.

Nếu phát hiện có nơi bán phá giá khẩu trang, hãy thông báo ngay cho cơ quan chính quyền, tổng cục quản lý thị trường. Đây có lẽ là một tin vui với nhiều người trước câu chuyện khan hiếm khẩu trang những ngày qua.

Điều quan trọng, mỗi người cũng nên mua số lượng đủ dùng cho bản thân và gia đình, tuân thủ theo những khuyến cáo về cách sử dụng từ cơ quan Y tế có thẩm quyền với nguồn tin đáng tin cậy. Không phải cứ đeo nhiều khẩu trang và lúc nào cũng đeo là sẽ tốt hơn, phòng chống dịch hiệu quả hơn.

Cả thế giới đang sục sôi ngăn chặn virus corona với “tâm dịch” tại thành phố Vũ Hán (Trung Quốc). Đồng thời Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng ban bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng toàn cầu (PHEIC) đối với sự lây lan của virus corona bên ngoài Trung Quốc, mô tả đây là “sự bùng phát chưa từng có tiền lệ”. Để tồn tại, mỗi người hãy biết chọn lọc thông tin để có thể bảo vệ chính mình và những người thân. Bên cạnh đó, sự sẻ chia cũng là điều cần thiết để chúng ta có thể vượt qua những khó khăn này.

Cơn bão nào rồi cũng sẽ đi qua, dịch bệnh viêm phổi cấp cũng vậy...

Để góp phần chung tay xây dựng xã hội của chúng ta ngày càng tốt đẹp, Ban biên tập Báo Diễn đàn Doanh nghiệp mở diễn đàn “NGƯỜI VIỆT TỬ TẾ” mong nhận được những ý kiến, bài viết của quý độc giả, học giả, chuyên gia về vấn đề trên. Bài vở xin gửi về hòm thư nguoiviettute@dddn.com.vn Tác giả để lại địa chỉ và số điện thoại để chúng tôi tiện liên hệ. Trân trọng cảm ơn.