Đô thị thích ứng

>>> Thông minh và bền vững là hướng đi tất yếu cho các đô thị

>>> Diện mạo mới cho Thủ đô

Đại dịch như cơn cuồng phong làm phơi bày những mặt yếu kém của hàng ngàn đô thị trên khắp thế giới, trong đó có các đô thị lớn, siêu đô thị và cả đô thị xanh, đô thị thông minh, đặc biệt là quá trình đô thị hóa nhanh mất kiểm soát ở các nước nghèo và các nước đang phát triển.

Các thành phố và vùng lãnh thổ đã trở nên mất cân bằng, sự sống của con người bị đe dọa bởi nguồn tài nguyên cạn kiệt, môi trường sống bị ô nhiễm, hệ sinh thái bị suy thoái và các vấn đề sức khỏe cộng đồng bởi tác động xấu của biến đổi khí hậu, dịch bệnh và sự “bùng nổ” đô thị hóa.

Đô thị rủi ro trước đại dịch

Ở nước ta, các đô thị lớn, điển hình là TP. HCM và Hà Nội, dịch bệnh Covid-19 hoành hành đã để lại hậu quả nghiêm trọng về người và suy giảm tăng trưởng kinh tế. Nhiều chuyên gia đã cảnh báo, chính sự bất cập trong cấu trúc đô thị hiện nay là nguyên nhân để dịch bệnh bùng phát mất kiểm soát.

Sự cảnh báo này không phải không có lý. Với cấu trúc đô thị như của TP. HCM, Hà Nội thì đằng sau các đường phố lớn hoa lệ, rợp mát bóng cây, lộng lẫy ánh đèn cao áp, với các kiến trúc cao tầng hiện đại, văn minh, các siêu thị đầy ắp hàng hóa… là một khu vực rộng lớn ngõ, ngách, hẻm hạ tầng cơ sở yếu kém, nhà cửa chật chội, thiếu tiện nghi, hệ thống giao thông phức tạp, nhỏ hẹp chỉ rộng từ 1,5 đến 2,5m không đủ cho xe cứu thương hay xe cứu hỏa khi có hiểm họa xảy ra.

Trường hợp Hà Nội phải di dời trong 2 ngày đêm hơn ngàn hộ dân của phường Thanh Xuân Trung bị nhiễm virus corona đi cách ly, hay cuộc đại di dời của hàng vạn người bỏ thành phố về quê ở TP HCM, Bình Dương… là những ví dụ điển hình và xót xa!

Tương lai đô thị thích ứng

Vừa qua, ý tưởng “Thành phố 15 phút” của Carlos Moreno-Giáo sư Đại học Pantheon Sorbonne (Paris-Pháp) đã được Quỹ Henrik Frode Obel trao Giải thưởng Obel-2021. Đây là giải thưởng quốc tế danh giá nhằm tôn vinh những đóng góp xuất sắc về kiến trúc cho sự phát triển của con người trên toàn thế giới.

Với ý tưởng này, mọi nhu cầu thiết yếu của người dân như làm việc, học tập, mua sắm, giải trí, khám chữa bệnh… được giải quyết chỉ trong bán kính tương đương 15 phút đi bộ hoặc đi xe đạp.

Có thể bạn quan tâm Tác động của đô thị hóa đến chênh lệch giàu nghèo ở Việt Nam 11:10, 16/12/2021 Giải bài toán nhà ở giá thấp tại đô thị 05:00, 14/12/2021

“Thành phố 15 phút” là một chiến lược phát triển đô thị phức tạp và đầy tham vọng, nhưng cũng là một cách tiếp cận thực dụng mới mẻ, có thể được điều chỉnh cho phù hợp với văn hóa, điều kiện và nhu cầu của địa phương, dễ dàng chuyển thành các chương trình và chính sách chính trị giúp chuyển đổi cấu trúc các thành phố.

Đây cũng là mô hình đô thị nhỏ lý tưởng thích ứng với đại dịch và biến đổi khí hậu. Nếu như khi mới ra đời (năm 2016), ý tưởng “Thành phố 15 phút” của Moreno từng bị nhiều quy hoạch gia coi là “không tưởng”, thì nay lại được quan tâm và khả thi hơn nhờ chất xúc tác đặc biệt - đại dịch Covid-19.

Hà Nội đang thực hiện điều chỉnh Quy hoạch chung đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ 2011, để có hướng phát triển thành phố bền vững trong thời kỳ mới. Mô hình đô thị vệ tinh, thành phố trong thành phố đang được chính quyền quan tâm xem xét một cách nghiêm túc và trách nhiệm.

Các đô thị vệ tinh như Sơn Tây, Phú Xuyên, Sóc Sơn, Mê Linh và chuỗi đô thị ven sông Hồng như Đông Anh… sẽ là các đô thị xanh, đô thị thông minh, tạo việc làm, thu hút dân cư, giảm tải dân số cho khu vực đô thị trung tâm, tạo thành động lực để Hà Nội phát triển bền vững.

Và như thế, mô hình “Thành phố 15 phút” của Moreno sẽ gợi cho các nhà lập quy hoạch một hướng tiếp cận mới, áp dụng nó một cách linh hoạt, sáng tạo.