Gửi bình luận
ESG đã vượt qua ranh giới của một “xu hướng”, trở thành tiêu chuẩn phát triển sống còn của doanh nghiệp Việt Nam.
Đó là chia sẻ của các diễn giả tại Hội thảo “Thực thi ESG bằng khoa học công nghệ – Từ dữ liệu đến hành động”, diễn ra chiều 26/11 tại Hà Nội.
Giai đoạn hành động hóa
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thị Hà nêu quan điểm mạnh mẽ: ESG giờ đây “không còn là lựa chọn mà là chuẩn mực phát triển đối với cả doanh nghiệp lẫn cơ quan công quyền”. Bà cho rằng khoa học công nghệ đang định hình cách thức quản trị quốc gia, thúc đẩy minh bạch dữ liệu, hiện đại hóa nền hành chính và đưa tiêu chí bền vững vào từng chính sách.
Theo Thứ trưởng, dữ liệu không chỉ là công cụ báo cáo mà phải trở thành “nền tảng của minh bạch, khách quan và trách nhiệm giải trình”. Đối với cơ quan quản lý, ESG gắn với cải cách hành chính, hiện đại hóa nền công vụ và lấy doanh nghiệp làm trung tâm. Đối với doanh nghiệp, ESG liên quan trực tiếp tới khả năng hội nhập, cạnh tranh dài hạn và tiếp cận nguồn vốn.
Nhà báo Phạm Tuấn Anh, Tổng Biên tập báo Dân trí tiếp tục nhấn mạnh ESG đang bước vào “giai đoạn hành động hóa”, nơi doanh nghiệp buộc phải chuyển từ cam kết sang đo lường, từ kế hoạch sang triển khai thực chất. “Dữ liệu không chỉ để trình bày mà phải trở thành công cụ ra quyết định, đánh giá hiệu quả và điều hành", nhà báo Phạm Tuấn Anh nói.
Song song góc nhìn chính sách, cộng đồng chuyên gia đóng góp nhiều phân tích sâu sắc. GS, TS Mạc Quốc Anh cho biết Việt Nam có 98,5% doanh nghiệp là SME nhưng chỉ 15% tiếp cận ESG. Rào cản lớn nhất, theo ông, không nằm ở nhận thức mà ở nguồn lực. “ESG không phải chi phí, đó là khoản đầu tư cho niềm tin và tương lai,” ông khẳng định, đồng thời đề xuất xây dựng “bản đồ ESG cho SME Việt Nam” để định vị năng lực và hướng dẫn lộ trình phù hợp.
Ở góc nhìn địa phương, TS Hà Huy Ngọc (Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới) trình bày thực trạng doanh nghiệp Bắc Ninh: chi phí tuân thủ cao, nhân sự thiếu, dữ liệu không đầy đủ và khoảng cách lớn với doanh nghiệp FDI. “Thiếu dữ liệu đúng, đủ, sạch, sống thì không thể làm gì cả,” ông nói và đề xuất xếp hạng khu công nghiệp theo chỉ số ESG, tích hợp ESG vào quy hoạch tỉnh, đầu tư hạ tầng quan trắc thông minh và lưới điện xanh.
Kết nối chuỗi luận điểm, TS Lê Thái Hà đưa ra cảnh báo: “Chuyển đổi số mà không có ESG chẳng khác gì một chuyến tàu không la bàn” – đi mà không biết đi đâu, và không tạo giá trị thực chất.
Bài toán dữ liệu – công nghệ
Nếu khối chuyên gia và quản lý vẽ ra khung cảnh vĩ mô, khối doanh nghiệp đem đến bức tranh vận hành thực tế, nơi ESG được triển khai trong từng quy trình, từng điểm chạm và từng quyết định.
Đại diện Vietjet, ông Tạ Hữu Thanh cho biết ESG đã được tích hợp vào chiến lược vận hành từ sớm, nhờ đó giúp hãng vừa tối ưu chi phí, vừa xanh hóa hoạt động trong bối cảnh ngành hàng không chịu áp lực phát thải lớn.
Theo ông, Vietjet là một trong những hãng tiên phong loại bỏ vé giấy từ rất sớm, chuyển sang vé điện tử, giảm đáng kể tài nguyên sử dụng. Hãng cũng đẩy mạnh số hóa hành trình khách hàng, từ mua vé đến làm thủ tục, hướng tới trải nghiệm “không giấy – không chạm – không tiền mặt”.
Một điểm nhấn được nhiều đại biểu quan tâm là chương trình Fly Green – Mỗi vé bay đỏ, một hành trình xanh, khuyến khích hành khách đóng góp vào các dự án môi trường thông qua Quỹ Fly Green. Song song đó, Vietjet đã thay thế hoàn toàn dao – dĩa nhựa bằng dụng cụ tre tự nhiên và triển khai dự án trồng 15 triệu cây xanh giai đoạn 2021–2025.
Tuy nhiên, ông Thanh cũng thẳng thắn chỉ ra các thách thức: nhiên liệu SAF đắt gấp 2–5 lần, tiêu chuẩn ESG giữa các quốc gia không đồng nhất và chi phí đánh giá – kiểm toán cao. “Chi phí tăng nhưng giá vé không thể tăng tương ứng. Doanh nghiệp phải cân bằng bằng công nghệ, tối ưu dữ liệu và sáng tạo mô hình vận hành”, ông Thanh bộc bạch.
Trong khi đó, bà Đỗ Thị Thu Phương (PVN) mô tả ESG trong ngành dầu khí là thách thức đặc thù: phát thải cao, tài sản cố định lớn, áp lực dịch chuyển năng lượng mạnh, yêu cầu minh bạch dữ liệu ngày càng gắt gao từ Chính phủ, nhà đầu tư và dự án quốc tế.
PVN đã xây dựng hệ thống dữ liệu an toàn – sức khỏe – môi trường và kiểm kê khí nhà kính từ năm 2015, đồng thời triển khai ERP với 6 phân hệ nhằm tập trung dữ liệu toàn tập đoàn. Tại Nhà máy Đạm Phú Mỹ, việc chuẩn hóa dữ liệu đã giúp mô hình gần như tự động hóa, từ lựa chọn nhà cung ứng đến điều phối sản xuất.
“Chúng tôi đã thống nhất cách thức khai báo dữ liệu và đang tiến tới kiểm soát thông tin thời gian thực, phục vụ phân tích – đánh giá và ra quyết định dựa trên dữ liệu sống,” bà Phương cho biết.
Theo bà, mục tiêu dài hạn của PVN là hoàn thiện bộ chỉ số phát triển bền vững, chuẩn hóa toàn bộ dữ liệu ESG và mô hình hóa quyết định chiến lược dựa trên dữ liệu thống nhất.
Cạnh tranh và tồn tại
Nhìn tổng thể, hội thảo cho thấy ESG tại Việt Nam đang đi qua một ngưỡng phát triển mới. Một là, ESG trở thành chiến lược cạnh tranh. Các hiệp định CPTPP, EVFTA, RCEP hay CBAM của châu Âu đều yêu cầu minh bạch dữ liệu môi trường – lao động. Doanh nghiệp không tuân thủ sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng, mất thị trường xuất khẩu và hạn chế tiếp cận vốn.
Hai là, công nghệ trở thành trụ cột. Doanh nghiệp chỉ có thể giảm phát thải, tối ưu quy trình và minh bạch thông tin khi có dữ liệu chuẩn hóa, hệ thống đo lường và giải pháp số hóa.
Ba là, ESG là công cụ marketing bền vững. Nhà báo Phạm Tuấn Anh nhấn mạnh: “Doanh nghiệp không nên ngần ngại thể hiện những thành quả ESG chính đáng của mình.” Theo ông, đây là lợi thế dài hạn, giúp tăng niềm tin của nhà đầu tư, khách hàng và thị trường.
Bốn là, hệ sinh thái ESG cần liên kết đa chiều. Vai trò của báo chí, hiệp hội, trường đại học, doanh nghiệp và cơ quan quản lý phải gắn kết để tạo nên nền tảng bền vững, trong đó báo Dân trí đang đề xuất ESG Hub như một kết cấu liên thông dữ liệu.
Tổng Biên tập Phạm Tuấn Anh khẳng định đây là mảnh ghép quan trọng trong chuỗi Diễn đàn ESG Việt Nam 2025, hướng đến Diễn đàn ESG và Vietnam ESG Awards 2025 diễn ra ngày 22/12.
Giải thưởng không chỉ là hoạt động vinh danh mà còn là nơi chuyên gia ESG hàng đầu đánh giá, tư vấn và chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp; là cơ hội để doanh nghiệp nhìn rõ năng lực ESG nội tại và định hình chiến lược phát triển bền vững trong những năm tiếp theo.
