Gửi bình luận
Hội nhập giai đoạn mới đặt doanh nghiệp Việt trước yêu cầu nâng chuẩn cạnh tranh, thích ứng tiêu chuẩn xanh và an ninh chuỗi cung ứng, đòi hỏi sự chủ động đổi mới với những thị trường toàn cầu.
Phát biểu khai mạc hội thảo “Vươn ra thế giới & Vấn đề nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam”, bà Nguyễn Thị Thanh Tâm - Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa (VCCI) nhấn mạnh rằng năm 2025 đánh dấu bước chuyển quan trọng của hội nhập kinh tế quốc tế. Việt Nam đang tham gia ngày càng sâu vào các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA hay RCEP, mở ra cơ hội tiếp cận những thị trường rộng lớn và chất lượng cao hơn bao giờ hết.
Bà Tâm cho biết xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, cùng với chủ trương đa dạng hóa sản xuất và tái định hình chuỗi cung ứng do địa chính trị, khiến Việt Nam đứng trước cơ hội thu hút đầu tư mới, tăng cường kết nối và tham gia sâu hơn vào mạng lưới cung ứng khu vực. Tuy nhiên, song hành với cơ hội là những thách thức không nhỏ, đặc biệt khi áp lực cạnh tranh trong khu vực gia tăng mạnh, tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu phát triển xanh trở thành điều kiện bắt buộc để thâm nhập thị trường.
Năng lực công nghệ, năng suất lao động và khả năng đáp ứng đơn hàng lớn của doanh nghiệp Việt vẫn còn nhiều hạn chế. Ngay cả các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, vốn được xem là nền tảng cốt lõi của chuỗi cung ứng hiện vẫn thiếu sự liên kết, thiếu đầu tư chiều sâu và thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao. “Câu hỏi đặt ra là làm sao để doanh nghiệp Việt không chỉ hòa nhập mà còn vươn ra thế giới một cách vững vàng?”, bà Tâm nêu vấn đề.
Theo bà, để giải bài toán đó, VCCI đang triển khai nhiều sáng kiến hỗ trợ doanh nghiệp, trong đó có Dự án nâng cao năng lực và kết nối doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Hội thảo lần này nhằm cung cấp bức tranh cập nhật về xu hướng hội nhập, chia sẻ giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt là vai trò của tiêu chuẩn hóa và chứng nhận quốc tế - “tấm hộ chiếu” để doanh nghiệp tiến vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Bà Tâm kỳ vọng các doanh nghiệp tích cực chia sẻ kinh nghiệm, nêu vướng mắc và đề xuất giải pháp trong phần tọa đàm để VCCI tiếp tục hoàn thiện kiến nghị chính sách và thiết kế các chương trình hỗ trợ sát với nhu cầu thực tế. Bà khẳng định: “Một doanh nghiệp mạnh tạo nên một ngành công nghiệp mạnh, và một cộng đồng doanh nghiệp mạnh sẽ làm nên một nền kinh tế mạnh.”
Tại hội thảo, TS. Trịnh Quốc Vinh - Ủy viên Hội đồng khoa học, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) phân tích rằng năm 2025 sẽ là năm bản lề với nhiều biến động kinh tế chưa từng có. Nhiều doanh nghiệp băn khoăn liệu hội nhập thời kỳ mới có khác biệt so với thời điểm Việt Nam gia nhập WTO hay ký CPTPP. “Điểm khác biệt nằm ở sự thay đổi chiến lược về bản chất của dòng chảy kinh tế,” ông Vinh nhấn mạnh.
Nếu trước đây, dòng vốn quốc tế ưu tiên tìm đến những nơi có chi phí thấp, thì nay yếu tố an ninh chuỗi cung ứng, khả năng tự chủ và mức độ chống chịu được đặt lên hàng đầu. Thế giới đang dịch chuyển từ mô hình “Just-in-time” sang “Just-in-case”, kéo theo những điều chỉnh lớn trong chiến lược sản xuất và đầu tư của các tập đoàn đa quốc gia.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp Việt đang đối mặt áp lực xanh hóa mạnh mẽ. Kim ngạch xuất khẩu dự kiến đạt 406 tỷ USD trong năm 2024, đưa Việt Nam vào nhóm 20 nước xuất khẩu hàng đầu thế giới, nhưng tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa vẫn chỉ khoảng 20-25%. Trong bối cảnh các cơ chế như CBAM của EU hay Đạo luật cạnh tranh sạch của Mỹ bắt đầu có hiệu lực, doanh nghiệp buộc phải chuyển đổi công nghệ để giảm phát thải nếu không muốn bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy vậy, theo ông Vinh, cơ hội vẫn rất lớn khi Việt Nam trở thành điểm đến ưu tiên trong chiến lược “Trung Quốc + 1” của các tập đoàn đa quốc gia. FDI đang dịch chuyển mạnh sang lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là bán dẫn. Để đón “đại bàng”, Việt Nam cần giải quyết điểm nghẽn về logistics hiện chiếm tới 21% GDP và nâng chất lượng nguồn nhân lực.
Ông Vinh cũng cho biết Bộ Công Thương đang xây dựng “Chương trình Go Global 2026-2035” với sáu nhóm giải pháp trọng tâm. Trong đó có việc đổi mới tư duy từ “tham gia gia công” sang “chủ động kiến tạo”, phát triển đội ngũ doanh nghiệp dẫn dắt chuỗi giá trị, thử nghiệm các quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo và khuyến khích M&A để tiếp cận công nghệ nguồn. Ngoài ra, chương trình đề xuất nghiên cứu mô hình cơ quan tín dụng xuất khẩu nhằm giải quyết bài toán thiếu vốn cho doanh nghiệp muốn mở rộng ra thị trường quốc tế.
“Khe cửa để bước vào chuỗi giá trị toàn cầu đang thu hẹp lại bởi tiêu chuẩn cao. Chính sách là bệ phóng, nhưng để cất cánh, doanh nghiệp phải thay đổi từ nội tại.” - ông Vinh kết luận.
Chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, ông Lê Quý Thành - Phó Giám đốc Công ty CP Công nghiệp hỗ trợ TOMECO cho biết doanh nghiệp đã lựa chọn phân khúc công nghệ chiều sâu để tham gia thị trường quốc tế. Đó là những lĩnh vực yêu cầu tiêu chuẩn rất cao, đòi hỏi sản phẩm có giá trị kỹ thuật lớn và khả năng cạnh tranh dài hạn. “Chúng tôi không chạy theo sản lượng mà tập trung vào chất lượng và giá trị gia tăng của từng sản phẩm”, ông Thành chia sẻ.
Theo đại diện TOMECO, doanh nghiệp sản xuất muốn đi xa phải xác lập ba nền tảng cốt lõi: tiêu chuẩn, chất lượng và con người. Đây là bộ khung giúp doanh nghiệp kiên định theo đuổi tiêu chuẩn quốc tế, nâng khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững thay vì ngắn hạn.
Kết thúc chương trình, các chuyên gia và doanh nghiệp cùng thống nhất rằng để vươn ra thế giới trong giai đoạn hội nhập mới, doanh nghiệp Việt cần chuyển đổi tư duy quản trị, đẩy mạnh đổi mới công nghệ và kiên định theo đuổi các tiêu chuẩn toàn cầu. Đây không chỉ là yêu cầu bắt buộc, mà còn là con đường duy nhất để nâng tầm năng lực cạnh tranh trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái cấu trúc sâu rộng.
