Đón làn sóng vốn: Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt

Việt Nam đang có kế hoạch xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC). Điều này sẽ mang lại cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận nguồn vốn quốc tế khổng lồ. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành hiện thực, theo các chuyên gia, các công ty cần phải đáp ứng các chuẩn mực quản trị quốc tế khắt khe, trong đó minh bạch và tuân thủ được xem là hai yếu tố tiên quyết.

Cơ hội từ Trung tâm tài chính quốc

Bà Ngọc Trần - Growth Leader, Deloitte Vietnam – chia sẻ tại hội thảo Vietnam CFO Summit lần thứ 17 tại TP HCM, theo chủ trương của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Việt Nam sẽ thành lập một trung tâm tài chính quốc tế (IFC) nhưng tại hai địa điểm. Tại TPHCM, trung tâm tài chính được định hướng phát triển sản phẩm, dịch vụ toàn diện như thị trường ngân hàng, vốn gắn với dịch vụ quản lý tài sản, quản lý quỹ... Các cơ chế thử nghiệm (sandbox) về fintech, đổi mới sáng tạo, sàn giao dịch chuyên biệt, hàng hóa phái sinh. Còn Đà Nẵng phát triển tài chính xanh, công nghệ tài chính, dịch vụ số và thử nghiệm có kiểm soát tài sản, tiền số, thu hút các quỹ đầu tư.

Thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam được Đảng, Nhà nước xác định là một trong những đột phá nhằm giải phóng các nguồn lực, thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại nền kinh tế, thu hút các nguồn lực nước ngoài, góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả và năng lực cạnh tranh quốc gia. Qua đó, đóng góp cho việc hiện thực mục tiêu tăng trưởng 2 con số vào các năm tới, thoát bẫy thu nhập trung bình và đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045.

Bà Ngọc Trần khẳng định rằng trung tâm này sẽ tạo điều kiện để các dòng vốn quốc tế vào Việt Nam, đồng thời tạo ra một cơ hội rất lớn cho tất cả các doanh nghiệp, không chỉ các lĩnh vực tài chính (ngân hàng, bảo hiểm, bất động sản) mà còn cả các khối khác về công nghệ và thương mại.

Để tận dụng cơ hội IFC mang đến, doanh nghiệp cần phải chuẩn bị nguồn lực. Bà Ngọc Trần nhấn mạnh rằng con người sẽ là nguồn lực cốt lõi để có thể thông hiểu và triển khai các thay đổi pháp lý. Bà cũng cảnh báo rằng nếu không có lực lượng lao động tốt với các kỹ năng phù hợp, doanh nghiệp có thể "thua ngay trên sân nhà".

Về mặt chuẩn mực, tiêu chuẩn về quản trị công ty phải theo thông lệ của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Đây là một yêu cầu nghiêm ngặt, thúc đẩy các doanh nghiệp nâng cao quản trị công ty, nâng cao chế độ báo cáo, và nâng cao trách nhiệm giải trình.

Việc xây dựng hành lang pháp lý là vô cùng quan trọng, và các doanh nghiệp cần phải chủ động đồng hành và tham gia vào quá trình này. Bà Ngọc Trần khuyến khích các công ty lên tiếng các ý kiến của mình khi các cơ quan ban hành quy định để đơn giản hóa các thủ tục.

Nâng hạng và vòng tuần hoàn vốn cho doanh nghiệp Việt

Bên cạnh triển vọng nâng tầm doanh nghiệp từ Trung tâm tài chính quốc tế, thị trường chứng khoán cũng đang đứng trước một thời kỳ mới.

Bà Bình Lê - Tổng Giám đốc và Phụ trách M&A, ASART Deal Advisory – cho biết, Việt Nam đã được thông báo nâng hạng từ ngày 8/10 vừa qua. Theo tổ chức FTSE Russell đã đánh giá và nếu như không có thay đổi gì lớn thì sẽ quyết định công nhận chính thức nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam sau kỳ review (đánh giá lại vào tháng 3) và chính thức có hiệu lực vào tháng 9 năm 2026. Việc này mang lại một lộ trình rõ ràng, cho phép thị trường và doanh nghiệp có thời gian để sắp xếp các kế hoạch chiến lược và dòng vốn.

Lợi ích kinh tế từ việc nâng hạng là rất lớn. Theo ước tính của FTSE được bà Bình chia sẻ, khi Việt Nam đạt được nâng hạng, dòng vốn đầu tư vào thị trường sẽ bao gồm khoảng 6 tỷ USD thụ động (passive flow) từ các quỹ trên toàn thế giới. Quan trọng hơn là sẽ có khoảng 15 đến 20 tỷ USD chủ động (active flow) từ các quỹ tư nhân, tập đoàn đa quốc gia và các dòng vốn đầu tư khác trên toàn thế giới. Bà Bình nhấn mạnh rằng con số này gấp khoảng hơn hai đến ba lần so với làn sóng vốn đầu tiên của Việt Nam cách đây 20 đến 25 năm.

Khi thị trường được nâng hạng, Việt Nam sẽ trở nên minh bạch hơn, có thanh khoản cao hơn, và người ta sẽ nghĩ tới việc IPO nhiều hơn. Bà Bình Lê phân tích rằng việc nâng hạng này giúp Việt Nam thiết lập được một vòng tuần hoàn về vốn hiệu quả giữa IPO và M&A, điều mà nhiều giao dịch hiện nay còn chưa thực hiện được do thị trường chưa đủ độ uy tín và đủ mạnh để tiếp tục thu hút dòng vốn.

Từ góc độ nhà đầu tư nước ngoài, ông Michael Kokalari – CFA, Kinh tế trưởng của VinaCapital - cho biết hai điều quan trọng nhất mà họ quan tâm là chỉ số MSCI Emerging Markets và nâng hạng tín dụng. Ông kỳ vọng rằng việc đạt được nâng hạng FTSE sẽ là một bước đi đúng hướng để tiến tới việc nâng hạng MSCI.

Nhìn chung, để đón nhận được làn sóng vốn lớn, bà Bình Lê khẳng định Việt Nam cần phải tập trung và quyết liệt vào hai điều, đó là minh bạch và tuân thủ.

Minh bạch giúp doanh nghiệp phát hiện ra những khó khăn thực sự của mình, từ đó mạnh dạn kiến nghị với Chính phủ nếu luật pháp không còn phù hợp với thông lệ. Về tuân thủ, đây là yêu cầu tối thiểu của một nhà đầu tư, “điều đầu tiên phải là không được phạm luật”, bà Bình nhấn mạnh.

Theo bà Bình, doanh nghiệp Việt Nam tuy rất giỏi, nhưng điểm yếu là thời gian hình thành và phát triển còn hơi ngắn (khoảng 30 năm) so với các tập đoàn lâu đời cả trăm năm trên thế giới. “Vì vậy, lộ trình Việt Nam bắt buộc phải đi con đường minh bạch và tuân thủ”, bà Bình Lê nói.