Thị trường ô tô Đông Nam Á biến động mạnh, khi Indonesia suy yếu còn Malaysia vươn lên dẫn đầu, kéo theo thay đổi lớn trong cán cân cạnh tranh khu vực.
Thị trường ô tô Đông Nam Á bước vào quý III/2025 với những biến động lớn về cấu trúc thị trường, khi Malaysia lần thứ hai liên tiếp vượt Indonesia để giữ vị trí dẫn đầu khu vực. Số liệu từ Nikkei cho thấy tổng doanh số ô tô tại 5 nền kinh tế lớn ASEAN gồm Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Philippines và Việt Nam đạt 731.963 xe trong quý III, giảm 4% so với cùng kỳ nhưng tăng 4% so với quý trước.
Indonesia - thị trường lớn nhất ASEAN tiếp tục suy giảm sâu. Doanh số quý III chỉ đạt 184.403 xe, giảm 17% và thấp hơn 26% so với hai năm trước. Sự suy yếu này giáng đòn mạnh vào nhóm thương hiệu Nhật, vốn chiếm tới 90% thị phần Indonesia. Toyota - hãng dẫn đầu giảm tới 26% doanh số dù vẫn giữ 33,4% thị phần năm 2024. Daihatsu giảm 24%; chỉ Mitsubishi và Suzuki giữ được tăng trưởng nhẹ.
Đáng chú ý, Toyota lần đầu mất ngôi mẫu xe bán chạy nhất Indonesia. Trong tháng 10, mẫu xe điện BYD Atto 1 đạt 9.396 xe, vượt Innova và Avanza. Việc người dân Indonesia chuyển sang EV Trung Quốc phần lớn đến từ yếu tố chi phí: lệ phí hàng năm dưới 500.000 rupiah và được miễn quy định biển số chẵn - lẻ trong nội đô Jakarta, đây là một ưu đãi có giá trị thực tế rất lớn với người dùng.
Tập đoàn phân phối xe lớn nhất Indonesia Astra International cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Tháng 10, doanh số của Astra giảm 20%, còn 34.888 xe; thị phần rơi xuống 47%, so với mức 54% của tháng 9 và 56% cùng kỳ 2024.
Trái ngược Indonesia, Malaysia duy trì đà tăng ổn định. Doanh số quý III đạt 201.588 xe, tăng 3% nhờ nền kinh tế tích cực (GDP quý tăng 5,2%). Hai hãng xe quốc gia Perodua và Proton tiếp tục thống trị: từ tháng 1 đến tháng 10, Perodua bán 289.210 xe (41,6%), Proton 125.120 xe (18%).
Tuy nhiên, điều đáng chú ý nhất tại Malaysia là sự bứt tốc của xe Trung Quốc. Chery bán 25.631 xe trong 10 tháng, chiếm 4% thị phần, tăng tới 78,2%. BYD bán 10.165 xe điện, tăng 56,5%. Chery lần lượt vượt Mitsubishi (Q1-2024) và Mazda (Q3-2024) tại đây nhờ lợi thế giá mạnh.
Tại Thái Lan, thị trường phục hồi với mức tăng 11% trong quý III-2025 sau giai đoạn lao dốc năm trước. Tuy nhiên, tiêu dùng vẫn ì ạch do tỷ lệ nợ hộ gia đình/GDP còn cao.
Nhìn tổng thể, thị trường ASEAN đang hình thành hai xu hướng rõ rệt: Indonesia suy yếu kéo theo sự thu hẹp ảnh hưởng của nhóm xe Nhật vốn thống trị lâu năm, trong khi Malaysia nổi lên như điểm sáng tăng trưởng và chứng kiến sự cạnh tranh đa chiều giữa xe nội địa, xe Nhật, Hàn và đặc biệt là các thương hiệu Trung Quốc ở phân khúc hybrid và EV giá phải chăng.
Sự mở rộng nhanh của các hãng Trung Quốc như BYD hay Chery không phải hiện tượng tạm thời, mà đến từ chiến lược tập trung vào điện hóa trong nhiều năm. Lợi thế của họ chủ yếu nằm ở chi phí sản xuất thấp, chuỗi cung ứng tích hợp và khả năng đưa ra mức giá cạnh tranh hơn đối thủ. Tuy nhiên, mức độ bền bỉ, độ ổn định dài hạn và giá trị bán lại vẫn là những yếu tố mà người tiêu dùng ASEAN còn thận trọng và cần thời gian kiểm chứng.
Ở chiều ngược lại, các hãng Nhật dù có kinh nghiệm ba thập kỷ tại ASEAN đang đối mặt thách thức thích ứng. Họ dẫn đầu về hybrid, nhưng triển khai EV đại trà chậm hơn, khiến danh mục sản phẩm không còn chiếm ưu thế tuyệt đối ở thời điểm người dùng ngày càng chú ý tới chi phí vận hành và ưu đãi của chính phủ dành cho xe điện. Dù vậy, độ tin cậy, mạng lưới dịch vụ sau bán hàng và giá trị thương hiệu vẫn giúp các hãng Nhật duy trì vị thế nhất định ở nhiều thị trường, đặc biệt trong phân khúc xe phổ thông.
Malaysia hiện là ví dụ rõ nhất cho sự chuyển động mới của thị trường. Perodua và Proton tiếp tục giữ vai trò trụ cột, bảo đảm sự ổn định và hạn chế phụ thuộc vào xe nhập khẩu. Trong không gian còn lại, các thương hiệu Nhật, Hàn và Trung Quốc cạnh tranh khá cân bằng. Xe Trung Quốc có tốc độ tăng trưởng nhanh nhờ giá và trang bị, nhưng chưa tạo ra sự thay đổi cấu trúc thị phần lớn như tại Indonesia.
Indonesia vốn là “pháo đài” của xe Nhật lại chịu áp lực từ tăng trưởng kinh tế chậm, lãi suất cao và ưu đãi EV, khiến các mẫu xe điện giá rẻ trở nên hấp dẫn hơn. Tuy vậy, thị trường này vẫn có quy mô lớn nhất khu vực và dư địa phục hồi phụ thuộc nhiều vào triển vọng kinh tế chung.
Toàn khu vực ASEAN đang bước vào chu kỳ điều chỉnh mạnh: cạnh tranh không còn xoay quanh một nhóm thương hiệu cố định, mà mở rộng sang công nghệ điện hóa, chi phí sở hữu và năng lực cung ứng. Ở giai đoạn chuyển đổi này, hãng nào nắm được chuỗi cung ứng công nghệ, hiểu thị hiếu địa phương và duy trì giá bán hợp lý sẽ có lợi thế, bất kể đến từ Nhật, Trung Quốc, Hàn Quốc hay nội địa.
