TS. Cấn Văn Lực: Dư địa phát triển tài chính tiêu dùng còn lớn

Ngành tài chính tiêu dùng tại Việt Nam trong những năm qua có nhiều bước phát triển tích cực về cả khuôn khổ pháp lý, quy mô thị trường, sản phẩm - dịch vụ và hiệu quả hoạt động. Đó là đánh giá của TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV.

Theo đó, về quy mô thị trường, 10 năm qua, tín dụng tiêu dùng (TDTD) tại Việt Nam đã có bước phát triển nhảy vọt. Dư nợ TDTD cuối năm 2020 đạt khoảng 1,8 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 20% tổng dư nợ nền kinh tế, gấp 2,5 lần so với năm 2012 (khoảng 8%). Trong đó, đối với tín dụng bất động sản nhà ở đạt khoảng 1 triệu tỷ đồng (chiếm khoảng 55,5%) ( theo chỉ đạo của Chính phủ, từ năm 2019, loại tín dụng này được thống kê vào nhóm tín dụng bất động sản). Trong 5 năm qua, tín dụng tiêu dùng (gồm cả tín dụng BĐS nhà ở) tăng trưởng khoảng 20%/năm - là tương đối tích cực so với tín dụng toàn ngành (tăng khoảng 15,4%).

“Nếu bóc tách phần tín dụng BĐS nhà ở, thì tín dụng tiêu dùng tại Việt Nam chỉ khoảng 800 ngàn tỷ đồng, chiếm khoảng 8,7% tổng dư nợ của nền kinh tế, thấp hơn nhiều so với các nước như Malaysia, Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Hàn Quốc... với tỷ trọng tín dụng tiêu dùng (không bao gồm tín dụng BĐS nhà ở) chiếm khoảng 15-35%/tổng dư nợ thì tiềm năng phát triển thị trường này tại Việt Nam là còn rất lớn”, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh.

Nhìn lại 1 năm kinh tế Việt Nam chịu tác động của đại dịch COVID-19 và xuyên suốt quá trình hơn 10 năm phát triển của lĩnh vực tài chính tiêu dùng có thể thấy, số lượng các công ty tài chính tiêu dùng đang hoạt động trên thị trường chưa nhiều, tỷ trọng đóng góp trong dư nợ cho vay nền kinh tế vẫn còn thấp, hoạt động nội tại vẫn cần phải hoàn thiện...

Song, ở góc độ phát triển, thị trường tài chính tiêu dùng (TTTCTD) vẫn còn tiềm năng lớn trong bối cảnh nhu cầu tài chính cá nhân của người dân sẽ tiếp tục tăng khi kinh tế phát triển với tốc độ cao.

Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế - Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khẳng định, cùng với sự phát triển kinh tế thì mức tiêu dùng của người dân ngày càng tăng, theo đó nhu cầu về tài chính tiêu dùng phục vụ đời sống cũng tăng cao.

“Cho vay tiêu dùng là sản phẩm cho vay dưới dạng tín chấp hoặc thế chấp, nhằm hỗ trợ nguồn tài chính cho các nhu cầu mua sắm hàng gia dụng, mua xe, du học, khám chữa bệnh và các nhu cầu thiết yếu khác trong cuộc sống. Cho vay tiêu dùng một mặt giúp đáp ứng nhu cầu của người dân chi tiêu, nâng cao khả năng tiếp cận tài chính của đại bộ phận người dân, mặt khác còn có ý nghĩa lớn trong việc kích cầu nền kinh tế và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Trong thời gian qua, hệ thống các tổ chức tín dụng nói chung, đặc biệt là các công ty tài chính tiêu dùng đã phát triển mạnh mẽ nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn phục vụ tiêu dùng của người dân, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, gia tăng công bằng xã hội”, đại diện NHNN phân tích.

Dưới góc độ công ty tài chính, ông Nguyễn Thành Phúc, Phó Tổng giám đốc FE Credit cho rằng, sự có mặt của các công ty tài chính tiêu dùng đã gia tăng cơ hội tiếp cận tài chính cho người dân, đặc biệt là những người có thu nhập trung bình thấp, đây là nhóm khách hàng “dưới chuẩn” cho vay của các ngân hàng thương mại truyền thống. Như tại FE Credit, sau hơn 10 năm hoạt động, công ty đã và đang cung cấp dịch vụ cho hơn 11 triệu khách hàng với gần 19.000 điểm giới thiệu dịch vụ phân bổ toàn lãnh thổ Việt Nam. Tới đây, công ty này sẽ tiếp tục mở rộng mạng lưới hoạt động của mình để gia tăng khả năng tiếp cận nguồn tín dụng chính thống cho người dân.

Mặc dù vậy, cũng theo TS. Cấn Văn Lực, thị trường tài chính tiêu dùng còn có một số bất cập như: Qui mô còn nhỏ, thị trường phát triển còn tập trung chủ yếu vào 1 số công ty lớn; Kiến thức về tài chính - tín dụng của người dân còn hạn chế; Thiếu thông tin minh bạch, dữ liệu chuẩn về khách hàng; Bản thân các công ty tài chính còn khó khăn về huy động vốn (do thị trường vốn còn chưa phát triển), thông tin đôi khi còn thiếu minh bạch, năng lực nhân viên và trình độ công nghệ không đồng đều, bộ máy cồng kềnh dẫn đến chi phí hoạt động còn cao...

Đồng thời, từ năm ngoái đến nay, mức tăng trưởng của hệ thống ngân hàng chỉ 12% và bằng một nửa của những năm trước, đây là mức tăng thấp và vẫn chưa phải là “ngấm” trong thời điểm này. Điều đó cũng ảnh hưởng rất nhiều đến các công ty tài chính về nợ xấu cũng như các vấn đề khác trong giai đoạn tới.

“Về vấn đề này, chúng ta có thể học tập Trung Quốc vừa qua thực hiện mô hình tuần hoàn kép, đó là đầu tư và tiêu dùng trong nước. Rõ ràng việc thúc đẩy tiêu dùng nội địa của Việt Nam rất quan trọng, kết hợp với văn hoá tiêu dùng của người dân dần thay đổi, đặc biệt là ở thế hệ trẻ”, TS. Cấn Văn Lực chia sẻ.