Du lịch âm nhạc đang mở ra hướng đi mới, song để trở thành sản phẩm đặc thù, cần một hệ sinh thái liên kết chặt chẽ giữa công nghiệp văn hóa, du lịch và sáng tạo, hướng tới phát triển bền vững.
Trong dòng chảy của kinh tế sáng tạo toàn cầu, du lịch âm nhạc đang dần khẳng định vai trò như một loại hình du lịch giàu giá trị gia tăng, kết nối chặt chẽ giữa công nghiệp văn hóa, sáng tạo nghệ thuật và phát triển đô thị. Nhiều thành phố trên thế giới đã khai thác âm nhạc không chỉ như hoạt động biểu diễn đơn thuần mà như một “tài nguyên mềm”, góp phần tái định vị hình ảnh điểm đến, thu hút du khách và kích thích tiêu dùng văn hóa.
Theo ThS Nguyễn Hoài Nam – Công ty CPDV Đầu tư & Du lịch Bàn Chân Việt (Vietfoot Travel), điểm cốt lõi của du lịch âm nhạc nằm ở khả năng tạo ra chuỗi trải nghiệm tổng hợp. Du khách không chỉ đến để nghe nhạc, mà còn để tham gia vào không gian văn hóa, lịch sử, ẩm thực, đời sống bản địa và các hoạt động sáng tạo xoay quanh âm nhạc. Khi được tổ chức bài bản, du lịch âm nhạc sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ tới các ngành dịch vụ như lưu trú, ăn uống, vận chuyển, thương mại và truyền thông.
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, ở nhiều đô thị, du lịch âm nhạc vẫn đang được khai thác theo hướng đơn lẻ, thiếu tính hệ thống. Các chương trình âm nhạc lớn tuy thu hút đông đảo người hâm mộ, nhưng chưa hình thành được sản phẩm du lịch âm nhạc đúng nghĩa, có khả năng duy trì sức hút lâu dài và tạo giá trị bền vững cho điểm đến.
Từ góc độ chuyên môn, ThS Nguyễn Hoài Nam cho rằng, du lịch âm nhạc chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi được đặt trong một chuỗi giá trị hoàn chỉnh. Chuỗi này bao gồm sự liên kết chặt chẽ giữa các công ty giải trí, đơn vị tổ chức sự kiện, doanh nghiệp du lịch, truyền thông và các chủ thể sáng tạo. Cùng với đó là hệ thống dịch vụ bổ trợ như quà lưu niệm theo sự kiện, sản phẩm thương mại gắn với nghệ sĩ, dịch vụ ăn uống, lưu trú và vận chuyển.
Bên cạnh yếu tố kinh tế, việc tổ chức các chương trình âm nhạc quy mô lớn còn đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, công tác tổ chức và hậu cần chuyên nghiệp, cũng như thủ tục cấp phép biểu diễn thuận lợi. Hoạt động du lịch âm nhạc cũng có thể tạo ra những tác động nhất định về môi trường và xã hội như rác thải sau lễ hội, phát thải carbon từ việc di chuyển của nghệ sĩ và khán giả, hay ảnh hưởng tiếng ồn đến khu dân cư xung quanh.
Theo ThS Nguyễn Hoài Nam, chính vì vậy, việc tích hợp các thực hành bền vững vào hoạt động biểu diễn và tổ chức sự kiện âm nhạc là yêu cầu không thể thiếu nếu muốn phát triển du lịch âm nhạc theo hướng dài hạn. Du lịch âm nhạc không chỉ cần hấp dẫn, mà còn phải hài hòa với đời sống đô thị và cộng đồng địa phương.
Một đặc trưng khác của du lịch âm nhạc là phần lớn các hoạt động diễn ra vào ban đêm. Điều này đặt ra yêu cầu về phát triển kinh tế đêm an toàn, thân thiện và hiệu quả, đồng thời đa dạng hóa không gian tổ chức và loại hình lễ hội để đáp ứng nhu cầu, thị hiếu văn hóa khác nhau của du khách.
Theo nhận định của ThS Nguyễn Hoài Nam, khi phát triển du lịch âm nhạc, các đô thị cần tính toán hợp lý việc phân bổ không gian sáng tác, biểu diễn, tổ chức sự kiện, kết nối giao thông công cộng và kiểm soát tác động môi trường. Chỉ khi những yếu tố này được cân đối hài hòa, du lịch âm nhạc mới có thể mang lại trải nghiệm trọn vẹn và đáng nhớ cho du khách.
Trong bức tranh chung của xu hướng du lịch âm nhạc, Hà Nội được xem là một ví dụ điển hình. Những năm gần đây, Thủ đô ghi nhận sự xuất hiện của nhiều chương trình âm nhạc lớn, thu hút lượng khán giả đông đảo, kéo theo nhu cầu đáng kể về lưu trú, ăn uống và trải nghiệm giải trí.
Tuy nhiên, theo ThS Nguyễn Hoài Nam, các hoạt động du lịch âm nhạc tại Hà Nội hiện vẫn mang tính đơn lẻ, chưa được định hình rõ nét như một sản phẩm du lịch đặc thù. Phổ biến nhất vẫn là hình thức người hâm mộ tham gia các chương trình âm nhạc của nghệ sĩ mình yêu thích, kết hợp tham quan, mua sắm tại địa phương tổ chức sự kiện. Chuỗi liên kết giữa các đơn vị giải trí, tổ chức sự kiện, doanh nghiệp du lịch và truyền thông chưa thực sự chặt chẽ.
So với các thành phố năng động trong khu vực, Hà Nội chưa xây dựng được hệ sinh thái du lịch âm nhạc hoàn chỉnh, nơi âm nhạc đóng vai trò trục kết nối các ngành công nghiệp văn hóa khác. Các dịch vụ bổ trợ như sản phẩm lưu niệm theo sự kiện, hàng hóa thương mại, tour du lịch chuyên đề gắn với âm nhạc, trải nghiệm ẩm thực đặc thù vẫn còn dư địa phát triển lớn.
Theo phân tích, trong bối cảnh Hà Nội đặt mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế quan trọng, du lịch âm nhạc cần được nhìn nhận như một không gian phát triển chiến lược. Việc kết nối du lịch với nghệ thuật, thời trang, kiến trúc, ẩm thực sẽ tạo ra các sản phẩm du lịch đa giác quan, đáp ứng nhu cầu trải nghiệm ngày càng cao của du khách.
Một yếu tố quan trọng khác là sự thay đổi của đối tượng công chúng. Khán giả tham gia các chương trình nghệ thuật, lễ hội ngày càng trẻ hóa, đặc biệt là thế hệ Gen Z – những người lớn lên cùng công nghệ số. Do đó, các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật cần được đổi mới về tư duy sáng tác, tổ chức và quảng bá, tận dụng hiệu quả các nền tảng số, mạng xã hội và công nghệ mới để lan tỏa giá trị văn hóa của điểm đến.
Đồng thời, đội ngũ nghệ sĩ, người làm nghề và nhà sản xuất cần được trang bị năng lực số, ngoại ngữ và kỹ năng làm việc trong môi trường quốc tế, để vừa khẳng định thương hiệu cá nhân, vừa góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch âm nhạc trong bối cảnh hội nhập.
Phát triển du lịch âm nhạc không chỉ là giải pháp đa dạng hóa sản phẩm du lịch, mà còn là chiến lược khẳng định bản sắc sáng tạo và sức sống văn hóa của các đô thị.
Việc kết nối du lịch âm nhạc với các ngành công nghiệp văn hóa sẽ góp phần hình thành hệ sinh thái du lịch sáng tạo, nơi di sản được tôn vinh, sáng tạo được khuyến khích và du khách được trải nghiệm toàn diện giá trị văn hóa – nghệ thuật. Đây chính là hướng phát triển bền vững, nhân văn và hiện đại cho du lịch đô thị trong kỷ nguyên kinh tế sáng tạo toàn cầu.
.jpg "Tăng sức đề kháng pháp lý cho doanh nghiệp du lịch Thủ đô")
