Đồng tình với quan điểm và mục tiêu xây dựng Luật, tuy nhiên, tham gia góp ý, không ít ý kiến cho rằng, cần cân nhắc mở rộng nguồn nhân lực để tăng sức cạnh tranh cho Tòa án chuyên biệt.
Theo đó, Dự thảo Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế được xây dựng gồm 05 Chương 42 Điều, quy định các bên được thỏa thuận lựa chọn áp dụng pháp luật nước ngoài, nguyên tắc của hệ thống pháp luật nước ngoài, tập quán thương mại quốc tế để giải quyết tranh chấp khi có ít nhất một bên tham gia là cá nhân, tổ chức nước ngoài tại Trung tâm tài chính quốc tế.
Một trong những điểm đáng chú ý của Dự thảo là quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, thẩm quyền xét xử, thủ tục tố tụng, thi hành án, tiêu chuẩn của Thẩm phán và Thư ký, cùng các bảo đảm cần thiết để tòa án vận hành hiệu quả… cụ thể, Thẩm phán có thể được bổ nhiệm từ 3 nguồn: Thẩm phán Tòa án nhân dân; Luật sư, chuyên gia, Trọng tài viên, giảng viên luật; người nước ngoài.
Đồng tình với quan điểm và mục tiêu xây dựng Luật, tuy nhiên, tham gia góp ý, không ít ý kiến cho rằng, cần cân nhắc mở rộng nguồn nhân lực để tăng sức cạnh tranh cho Tòa án chuyên biệt.
Tham gia góp ý, đại biểu Đặng Bích Ngọc – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ đề nghị, trong quá trình hoàn thiện Dự án Luật, ban soạn thảo cần bảo đảm quán triệt sự lãnh đạo của Đảng, thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối về xây dựng và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế nói chung, Tòa án chuyên biệt nói riêng;
Đồng thời bảo đảm sự thống nhất với Nghị quyết số 222 của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế và Luật số 81/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.
Góp ý Điều 11 Dự thảo Luật quy định điều kiện bổ nhiệm Thư ký Tòa án chuyên biệt theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, trong đó có tiêu chuẩn “được tuyển dụng làm công chức Tòa án”.
Theo đại biểu, quy định như vậy là thu hẹp phạm vi nguồn lựa chọn để bổ nhiệm Thư ký Tòa án, chưa phù hợp với chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao làm việc tại Tòa án, nhất là trong giai đoạn đầu Tòa án chuyên biệt mới đi vào hoạt động.
Do đó, đại biểu đề nghị quy định theo hướng người có đủ điều kiện, tiêu chuẩn thì có thể được tuyển chọn, bổ nhiệm làm Thư ký, không nhất thiết phải từ nguồn những người đã được tuyển dụng làm công chức của Tòa án nhân dân.
Đối với quy định nguồn bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án chuyên biệt (Điều 9), gồm người nước ngoài, công dân Việt Nam và Thẩm phán Tòa án nhân dân, đại biểu cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, khi Thẩm phán của Việt Nam chưa đủ về số lượng và chất lượng để có thể xét xử nhiều vụ việc khó, thiếu kinh nghiệm dẫn đến khó có thể cạnh tranh với Tòa án chuyên biệt của các nước. Do đó, có thể mở rộng nguồn bổ nhiệm là người nước ngoài là phù hợp, đáp ứng yêu cầu trước mắt trong giai đoạn mới thành lập.
“Điều này góp phần thu hút nguồn nhân lực có chất lượng, có kinh nghiệm cũng là điều kiện tốt để Thẩm phán, Thư ký của Tòa án là người Việt Nam có điều kiện học hỏi kinh nghiệm”, đại biểu chia sẻ.
Liên quan đến vấn đề này, quan tâm đến quy định về điều kiện của Thẩm phán tại khoản 3 Điều 9, đại biểu Nguyễn Hải Dũng – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình cho hay, Dự thảo luật liệt kê một loạt chức danh công chức Lật sư, Trọng tài viên, giảng viên đại học, nhà khoa học, chuyên gia; và kèm theo các quy định như: có thời gian 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết các vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư kinh doanh.
Tuy nhiên, có những chuyên gia, nhà khoa học rất giỏi về pháp lý, về đầu tư kinh doanh quốc tế, nhưng không tham gia hoạt động xét xử, giải quyết các vụ việc này, như vậy sẽ khó tuyển vào làm thẩm phán.
“Do vậy, quy định như Dự thảo Luật cũng làm hạn chế nguồn tuyển Thẩm phán cho Tòa án chuyên biệt”, đại biểu bày tỏ.
Quan tâm quy định về Thư ký Tòa án chuyên biệt quy định tại Điều 11 của Dự thảo Luật, một số ý kiến cũng bày tỏ, Tòa án chuyên biệt có tính đặc thù, đòi hỏi nhân sự có sự hiểu biết sâu về thông lệ, pháp luật quốc tế, tiếng Anh pháp lý và kỹ năng tố tụng theo mô hình mới. Nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu này có thể đến từ các khu vực ngoài Tòa án, Luật sư thương mại quốc tế, Trọng tài viên, chuyên gia pháp lý, thậm chí là người nước ngoài am hiểu hệ thống luật. Do đó, một cơ chế tuyển dụng mở cửa cho cả chuyên gia pháp lý nước ngoài sẽ phù hợp với thông lệ quốc tế và nâng cao uy tín của Tòa án chuyên biệt tại Việt Nam.
Bởi, nếu chỉ giới hạn ở công chức Tòa án hiện hữu, sẽ có nguy cơ dẫn đến bỏ lỡ cơ hội thu hút nhân tài từ khu vực tư, cũng như các chuyên gia quốc tế. Đặc biệt, trong bối cảnh nội tại còn thiếu kinh nghiệm giải quyết tranh chấp tài chính quốc tế, việc linh hoạt, nhân sự sẽ giúp Tòa án chuyên biệt nhanh chóng vận hành hiệu quả hơn.
Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Dự thảo Luật Toà án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế sẽ được Quốc hội đưa ra biểu quyết thông qua tại phiên họp ngày 11/12.
