Đừng để tờ giấy bảo hiểm trở thành tấm vé lưu hành giao thông

Mới đây, Bộ Tài chính cũng có trả lời kiến nghị của cử tri tỉnh Lâm Đồng gửi đến trước kỳ họp thứ 7, Quốc hội khoá XV liên quan đến vấn đề này. Cụ thể: Cử tri cho rằng có rất ít người dân tham gia được hưởng lợi nên kiến nghị cần công khai việc thu, chi trả đối với loại hình bảo hiểm này.

Trả lời vấn đề này, Bộ Tài chính cho rằng, Nghị định 67/2023/NĐ-CP đã kế thừa và bổ sung nhiều quy định mới nhằm đơn giản thủ tục bồi thường, đảm bảo quyền lợi của người mua bảo hiểm. Đến nay Nghị định triển khai hơn chín tháng. Theo số liệu sáu tháng đầu năm 2024 (từ 1/1 đến 30/6) do các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp, doanh thu phí bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ mô tô, xe gắn máy là 431.787 triệu đồng (hơn 431 tỉ đồng). Trong đó, chi bồi thường là 41.900 triệu đồng (gần 42 tỉ đồng), dự phòng bồi thường là 35.867 triệu đồng.

Các khoản chi trên chưa tính chi hoa hồng, chi quản lý, chi bán hàng... cũng như trách nhiệm bồi thường phát sinh trong thời gian tới.

Trong năm 2024, Bộ Tài chính sẽ thanh tra việc triển khai bảo hiểm bắt buộc xe cơ giới đối với 4 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ. Kiểm tra chuyên đề việc chấp hành quy định pháp luật về bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe máy đối với 8 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ.

Qua thanh tra, kiểm tra, trường hợp phát hiện doanh nghiệp bảo hiểm vi phạm quy định, Bộ Tài chính sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Đối với các khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách trong thực hiện bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, Bộ Tài chính tiếp thu tối đa kiến nghị của cử tri tỉnh Lâm Đồng trong quá trình hoàn thiện cơ chế, chính sách.

Đáng nói, đây không phải lần đầu tiên có ý kiến phản ánh liên quan đến bảo hiểm bắt buộc đối với xe máy. Thực tế suốt những năm qua, cử tri nhiều tỉnh thành cũng đã liên tục đề xuất bỏ loại hình bảo hiểm này bởi nặng tính hình thức, thủ tục rườm rà, khó khăn, rất ít người tham gia được hưởng lợi nhưng đều bị Bộ tài chính từ chối.

Từng nhiều lần đề xuất bỏ bảo hiểm bắt buộc đối với xe máy, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá về tổng lợi ích cho xã hội, bảo hiểm bắt buộc với xe máy không bảo đảm nguyên tắc lợi ích lớn hơn chi phí.

Theo VCCI, việc mua bảo hiểm xe máy, bao gồm cả bảo hiểm trách nhiệm dân sự và các loại bảo hiểm khác, sẽ dựa trên sự tự nguyện thoả thuận của các bên. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí xã hội mà còn giúp các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm có động lực thiết kế và cung cấp những sản phẩm bảo hiểm tốt hơn, phù hợp với nhu cầu của khách hàng và mang lại lợi ích thực sự cho xã hội.

Quy định này cũng không trái với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật do Điều 8 của Luật Kinh doanh bảo hiểm chỉ quy định tên loại hình bảo hiểm còn Nghị định được phép quy định chi tiết các nội dung liên quan, trong đó bao gồm cả phạm vi áp dụng.

VCCI lập luận rằng bảo hiểm bắt buộc là sự can thiệp bằng quyền lực hành chính của Nhà nước vào quyền tự do thoả thuận của người dân và doanh nghiệp, một trong những quyền dân sự được bảo vệ.

Điều 14.2 của Hiến pháp và Điều 2.2 của Bộ luật Dân sự quy định rằng quyền này chỉ có thể bị hạn chế trong trường hợp cần thiết "vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khoẻ cộng đồng”. Như vậy, để hạn chế quyền này, cơ quan nhà nước phải chứng minh được rằng lợi ích công cộng thu được từ việc hạn chế quyền vượt xa chi phí phải bỏ ra.

Theo khảo sát của VCCI, trong thời gian qua, việc thực hiện các loại bảo hiểm bắt buộc đã được chứng minh là mang lại nhiều lợi ích xã hội nhưng với bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe máy thì không.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh câu chuyện này, luật sư Tạ Anh Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH EMME LAW (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) cho rằng, thực tế thời gian qua, chính sách này có rất nhiều bất cập. Trước hết là mức bồi thường bảo hiểm rất nhỏ, không theo kịp sự biến đổi về giá cả. Thứ 2 là thời hạn hiện nay quy định là 1 năm là quá ngắn. Thứ 3 là thủ tục để nhận được bảo hiểm quá phức tạp, rất rườm rà, nên người dân thường có tâm lý tự thỏa thuận mà không cần cơ quan bảo hiểm. Những điều này khiến loại hình bảo hiểm này không phù hợp với thực tế.

Theo luật sư Tạ Anh Tuấn, bảo hiểm bắt buộc đối với xe máy đã không phát huy được hiệu quả thì việc cần sớm sửa đổi các quy định pháp luật cho sát với thực tế xã hội đang là một yêu cầu cấp thiết. Tránh việc quy định cho có, nhưng không thực chất, dẫn đến khó khăn, tốn kém cho người dân, gây lãng phí trong xã hội trong thời gian dài.

“Hãy để những tờ giấy bảo hiểm này trở thành tấm lá chắn bảo vệ người dân trước những rủi ro chứ đừng biến nó thành cái vé để được điều khiển phương tiện tham gia giao thông”, luật sư Tạ Anh Tuấn nhấn mạnh.