Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) dự kiến sẽ cắt giảm lãi suất thêm một lần nữa vào thứ Năm tuần này khi bức tranh lạm phát trở nên khó đoán và tranh cãi nội bộ dần hiện rõ.
Sau bảy lần cắt giảm trong vòng 12 tháng qua, ECB đã đưa lãi suất tiền gửi từ mức đỉnh 4% xuống gần mức trung lập. Giới phân tích kỳ vọng động thái lần thứ 8 này sẽ đưa mức lãi suất xuống còn 2% từ mức 2,25% hiện nay. Đây cũng được xem là nỗ lực cuối cùng để bảo vệ tăng trưởng kinh tế của khu vực eurozone khi lạm phát đã hạ nhiệt đáng kể.
Tuy nhiên, phía sau sự đồng thuận về mặt kỹ thuật là những mâu thuẫn chính sách đang âm ỉ. Hội đồng Thống đốc ECB gồm 26 thành viên hiện đang chia rẽ. Một phía cho rằng chính sách tiền tệ nên dừng lại tại mức “trung lập” hiện tại, để đề phòng làn sóng chi tiêu công từ các chính phủ EU sẽ gây áp lực giá trở lại.
Phe còn lại thúc giục ECB tiếp tục nới lỏng tiền tệ, nhằm hỗ trợ một nền kinh tế eurozone vẫn còn mong manh sau nhiều cú sốc như Covid-19, xung đột quân sự tại Ukraine và mới đây nhất là căng thẳng thương mại Mỹ-EU dưới thời Tổng thống Donald Trump nhiệm kỳ hai.
Một yếu tố then chốt gây tranh cãi là thuế quan của ông Donald Trump – đặc biệt là tác động lan tỏa của chúng đến giá cả tại khu vực đồng euro. ECB đang xây dựng các kịch bản khác nhau để hiểu rõ hơn về điều gì sắp xảy ra, nhưng niềm tin vào bất kỳ kịch bản nào đều khá mong manh. Một quan chức cho biết xác suất kịch bản cơ sở xảy ra là dưới 50%.
Chính quyền Mỹ tuyên bố sẽ nâng mức thuế đối với hàng hóa EU từ 10% lên 50% vào tháng 7. Điều này làm dấy lên lo ngại về lạm phát nhập khẩu, gián tiếp gây sức ép lên chính sách tiền tệ của ECB.
Katharine Neiss, Chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Âu tại PGIM Fixed Income, ECB cần sẵn sàng cho rủi ro giá cả vượt hoặc tụt dưới mức mục tiêu 2%. “Bức tranh vĩ mô hiện tại có thể biện minh cho việc cắt giảm lãi suất trong ngắn hạn nhằm hỗ trợ nền kinh tế, nhưng về lâu dài, lãi suất có thể phải tăng trở lại nếu các chính sách tài khóa được kích hoạt,” bà nói và nhấn mạnh ECB cũng cần tránh lặp lại tình trạng lạm phát quá thấp như trong thập niên trước năm 2020.
Về ngắn hạn, áp lực giá cả ở châu Âu có vẻ đang được kiểm soát. Giá năng lượng tiếp tục hạ nhiệt, đồng euro mạnh lên từ tháng 4 đã giúp giảm chi phí nhập khẩu. Số liệu lạm phát tháng 5 từ Eurostat dự kiến sẽ sát mức mục tiêu 2%.
Nhưng các rủi ro còn treo lơ lửng: phản ứng trả đũa từ EU, biến động trong quan hệ Mỹ - Trung, chi tiêu công cho quốc phòng và hạ tầng, cùng một lực lượng lao động đang già hóa nhanh chóng.
Isabel Schnabel – thành viên Hội đồng Điều hành có quan điểm "diều hâu" – cảnh báo rằng ECB nên "kiên nhẫn và thận trọng" trong giai đoạn bất định này. Những lãnh đạo như Klaas Knot (Hà Lan) và Joachim Nagel (Đức) cũng nhấn mạnh rằng triển vọng lạm phát trung hạn vẫn chưa rõ ràng.
Tuy nhiên, một số người khác như Pierre Wunsch (Bỉ) hay Gediminas Simkus (Litva) lại cho rằng ECB cần "mềm dẻo hơn" để tránh tình trạng lạm phát tụt xuống dưới mục tiêu. Nguy cơ tái diễn thời kỳ lạm phát quá thấp, như suốt thập niên 2010, đang trở lại.
Bloomberg Economics nhận định ECB “gần như chắc chắn” sẽ giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản trong tuần này, và có thể tiếp tục cắt giảm vào tháng 9 nếu dữ liệu tiếp tục hỗ trợ. Dự báo cho thấy lãi suất cuối kỳ có thể xuống mức 1,75% – thậm chí sâu hơn nếu chiến tranh thương mại Mỹ-EU leo thang và Trung Quốc chuyển hướng hàng hóa sang châu Âu.
Tuy nhiên, như Gilles Moec từ AXA Group cảnh báo, “mọi lần cắt giảm lãi suất từ nay trở đi sẽ càng khó khăn hơn”. Bất đồng trong Hội đồng Thống đốc có khả năng gia tăng, đặc biệt khi một số thành viên bắt đầu đặt câu hỏi về hiệu quả của việc tiếp tục nới lỏng tiền tệ trong khi các chính sách tài khóa chưa phối hợp tương xứng.
Chủ tịch ECB Christine Lagarde dự kiến sẽ giữ lập trường "trung lập chiến lược" trong cuộc họp báo tới, tránh đưa ra tín hiệu rõ ràng về các bước đi tiếp theo. Thay vào đó, ECB sẽ tiếp tục nhấn mạnh sự “phụ thuộc vào dữ liệu” – điều từng được thấy trong những giai đoạn bất định như đại dịch hay giai đoạn đầu chiến sự ở Ukraine.
“ECB sẽ tránh đưa ra cam kết trước trong bối cảnh quá nhiều bất định,” bà Sonja Marten, Trưởng bộ phận nghiên cứu tiền tệ tại DZ Bank nhận định và cho rằng ECB có thể sẽ có thêm hai đợt cắt giảm lãi suất nữa trong năm nay trước khi có thể chấm dứt chu kỳ nới lỏng này khi tăng trưởng cải thiện vào năm 2026.