EPR - Từ công cụ chính sách đến động lực của kinh doanh bền vững

Ngày 19/6/2025 tại TP HCM, Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VBCSD-VCCI) phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức Hội thảo: “Phổ biến các quy định về trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì và trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) và chia sẻ thông lệ tốt, thảo luận cùng doanh nghiệp”.

Đây là sáng kiến được VBCSD -VCCI chủ động xây dựng và tích cực phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường để triển khai nhằm hướng tới mục tiêu chính là phổ biến, cập nhật các quy định về EPR. Tạo cơ hội thảo luận giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp hướng tới thực hiện hiệu quả EPR trong bối cảnh Nghị định mới về EPR sắp ra đời. Đồng thời chia sẻ thông lệ tốt của các doanh nghiệp tiêu biểu để cộng đồng doanh nghiệp có thêm thông tin, học hỏi các mô hình tái chế hiệu quả.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Chủ tịch VCCI ông Võ Tân Thành cho biết: “Với vai trò là tổ chức quốc gia đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, VCCI, thông qua hạt nhân là VBCSD, trong những năm qua đã không ngừng thúc đẩy EPR nói riêng và chương trình phát triển bền vững trong doanh nghiệp nói chung.”

Cũng theo ông Thành, EPR đã được triển khai hiệu quả tại nhiều quốc gia. Tính đến năm 2025, trên 60 - 70 quốc gia đã áp dụng hoặc chuẩn bị áp dụng EPR. Tại EU, EPR là bắt buộc đối với nhiều nhóm sản phẩm, với tỷ lệ tái chế cao như Đức đạt gần 50% cho bao bì nhựa - gấp đôi mức trung bình toàn cầu. Hàn Quốc, Nhật Bản là các ví dụ thành công tại châu Á, với hệ thống tái chế hiệu quả, minh bạch, có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà nước - doanh nghiệp - người dân. Những số liệu này cho thấy: nếu được thiết kế hợp lý và tổ chức thực hiện hiệu quả, EPR không chỉ giảm áp lực môi trường mà còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, tiếp cận các thị trường tiêu dùng khắt khe về môi trường.

Tại Việt Nam, EPR chính thức được đưa vào hệ thống pháp luật thông qua Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và được cụ thể hóa tại các Nghị định, quy định khác nhau. Tuy nhiên, quá trình triển khai thực tế vẫn gặp không ít khó khăn: Hạ tầng thu gom - tái chế chưa hoàn thiện, hệ thống chính thức còn yếu, phi chính thức khó quản lý; Chi phí tái chế cao, vật liệu tái chế khó tiêu thụ trong nước; Hướng dẫn pháp lý chưa rõ, khiến doanh nghiệp lúng túng trong lựa chọn hình thức thực hiện; Thiếu cơ chế giám sát, năng lực thực thi và truyền thông còn hạn chế.

Vì vậy, việc chuẩn bị ban hành một Nghị định riêng về EPR rất cần thiết, nhằm cụ thể hóa cơ chế thực hiện, xử lý các bất cập hiện tại và tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch cho doanh nghiệp. Do đó, Hội thảo lần này không chỉ là một hoạt động phổ biến chính sách, mà còn là diễn đàn quan trọng để lắng nghe, trao đổi, phản ánh từ thực tiễn, với mong muốn xây dựng một cơ chế EPR hiệu quả - khả thi - phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Ông Nguyễn Hưng Thịnh - Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: “(EPR) là một công cụ chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu trong việc thu hồi, tái chế, xử lý sản phẩm, bao bì sau sử dụng. Việt Nam đã tiếp cận chính sách EPR từ rất sớm, từ năm 2005 với quy định về thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ. Đến Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 là bước ngoặt quan trọng với việc quy định rõ hơn về trách nhiệm tái chế, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu. Trong thời gian qua, các cơ quan quản lý, đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đã nỗ lực xây dựng khuôn khổ pháp lý, hoàn thiện quy định, đưa chính sách EPR vào thực tiễn.”

Ông Thịnh cũng ghi nhận và đánh giá cao sự chủ động đồng hành của VCCI-VBCSD để đóng góp vào việc xây dựng Nghị định mới về EPR một cách hiệu quả thông qua tổ chức sự kiện Dự thảo EPR 2025 và cho biết sẽ có thêm nhiều hoạt động hợp tác giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng VCCI - VBCSD để đưa Nghị định EPR vào thực tiễn triển khai.

Ông Nguyễn Tiến Huy - Giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển Bền vững VCCI cho biết: Tổ biên tập xây dựng Nghị định về EPR - sẽ tổng hợp các ý kiến đóng góp tiếp thu được tại Hội thảo để phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường hoàn thiện Dự thảo Nghị định mới. Đồng thời tích cực tổ chức thêm nhiều hoạt động thiết thực để truyền thông, đào tạo, nâng cao năng lực thực hiện EPR, giảm phát thải carbon, triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn trong cộng đồng doanh nghiệp, từ đó hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam thực hành kinh doanh có trách nhiệm hướng tới phát triển bền vững và hiệu quả hơn.