Facebook bất ổn (Kỳ 2): Ngã ba đường của Zuckerberg

• Facebook bất ổn (Kỳ 1): Giấc mơ kết nối thế giới đã chết...

Khi đó, chỉ trong vòng hai năm, công ty đã xoay chuyển tình thế. Doanh số bán hàng của Facebook đã tăng 72% trong ba tháng đầu năm 2014 và lợi nhuận tăng gấp ba lần sau khi họ được tổ chức lại để trở thành ứng dụng thiết bị di động đầu tiên. Sự chuyển đổi thành công đó đã trở thành một phần truyền thuyết của họ và cũng là nền móng của sự thống trị sau này.

Gần một thập kỷ sau, công ty đã đổi tên thành Meta, lại tiếp tục thấy mình ở một ngã ba đường tương tự. Họ đã gây sốc cho Phố Wall mới đây khi công bố lợi nhuận hàng quý giảm, sự trì trệ tăng trưởng người dùng và triển vọng doanh thu ảm đạm vào đầu năm nay, dẫn đến ngày giao dịch tồi tệ nhất trong lịch sử với tư cách là một công ty đại chúng.

Và ngay lúc này, Mark Zuckerberg đang có những toan tính khác.

Toan tính của Zuckerberg

Zuckerberg vốn dĩ là một người có những suy nghĩ dài hạn, luôn lường trước mối đe dọa của tương lai. Anh đã thấy trước rằng Facebook cuối cùng sẽ bị hạn chế bởi một thực tế khoảng một nửa thế giới thiếu truy cập Internet đáng tin cậy. Trước đó, anh ấy đã nghĩ ra kế hoạch kết nối “5 tỷ người tiếp theo” bằng cách cung cấp phiên bản Internet giới hạn, tập trung vào Facebook miễn phí cho người nghèo trên thế giới.

Và giờ đây, đứng trước những thách thức mới của Facebook, Zuckerberg tiếp tục cho thấy những toan tính khác. Anh đã tìm cách định vị sự kết hợp giữa công nghệ thực tế ảo và thực tế tăng cường, metaverse, như một sự đổi mới sẽ giúp xoay chuyển mọi thứ giống như cái cách mà Facebook đã xoay trục sang thiết bị di động của 10 năm về trước. Zuckerberg thậm chí còn gọi metaverse là "sự kế thừa của Internet di động”.

Tuy nhiên, có một điểm khác biệt quan trọng đối với công ty của Zuckerberg giữa bây giờ và một thập kỷ trước: Trong khi công nghệ di động đã là một nền tảng phát triển mạnh khi Facebook thực hiện sự thay đổi đó, thì tầm nhìn của công ty thời điểm này về "metaverse", vẫn còn là một thứ gì đó rất mông lung, chưa biết bao giờ mới đến.

Năm 2012, hàng trăm triệu điện thoại thông minh đã được bán vào thời điểm Facebook chuyển đổi sang thiết bị di động. Trong khi thời điểm này, ước tính chỉ có khoảng 9,4 triệu tai nghe VR được xuất xưởng vào năm 2021, theo nhà nghiên cứu thị trường công nghệ IDC. Công nghệ VR và AR cũng đang trong giai đoạn phát triển ban đầu.

Trong khi đó, hoạt động kinh doanh của Meta lại đang bị đe dọa trên nhiều mặt. Cơ sở người dùng của họ đang trì trệ (và già đi). Hoạt động kinh doanh quảng cáo cốt lõi cũng đang bị thách thức bởi những thay đổi hệ điều hành do gã khổng lồ công nghệ Apple thực hiện. Và một loạt vụ bê bối đã đặt công ty dưới kính hiển vi của các cơ quan quản lý, hạn chế khả năng mua lại để tiếp tục tăng trưởng thông qua các thương vụ sáp nhập.

• Vì sao cổ phiếu Meta của Mark Zuckerberg lao dốc?
• Mã thông báo thuộc Metaverse tăng vọt khi giá cổ phiếu Meta lao dốc

Một ngã ba đường tiếp theo

Khi những vấn đề khó khăn đang chồng chất trong thế giới thực, Zuckerberg tìm cách đánh cược rằng anh ấy có thể tạo ra một quá trình chuyển đổi lớn khác trong thế giới ảo. Nhưng ngay cả anh ấy cũng thừa nhận có một số điều không chắc chắn ở phía trước.

Về việc công ty chuyển sang metaverse, Zuckerberg cho biết trong cuộc gọi thu nhập gần đây rằng "mặc dù định hướng rõ ràng, con đường phía trước của chúng tôi không được xác định một cách hoàn hảo”.

Điều đó có thể làm cho sự chuyển đổi của Facebook đang đứng giữa một ngã ba đường mờ ảo. Con đường phía trước không chỉ không được xác định hoàn hảo mà còn có rất nhiều rào cản và cực kỳ tốn kém. Đơn vị AR và VR của Meta đã mất hơn 10 tỷ USD vào năm ngoái, theo báo cáo thu nhập của công ty trong tuần này.

Rachel Jones, nhà phân tích tại công ty phân tích dữ liệu GlobalData cho biết: “Meta đang hy sinh mô hình kinh doanh cốt lõi của mình vì niềm đam mê với metaverse. Đặt cược lớn vào metaverse không phải là một điều xấu, công nghệ được thiết lập là rất lớn và cung cấp vô số cơ hội, nhưng sẽ phải mất ít nhất một thập kỷ nữa để thực sự bắt đầu”.

Facebook đã mua lại Oculus vào năm 2014, họ nghĩ rằng công ty đang sản xuất loại thiết bị thực tế ảo này có tiềm năng trở thành một "nền tảng giao tiếp mới”, nhưng cho đến giờ phút này, mọi thứ mà họ đạt được, vẫn là tương đối ít so với sự phổ biến nhanh chóng của thiết bị di động.

Phía trước có là bầu trời?

Có một sự thật là Facebook đã không còn là trung tâm sự chú ý của Meta hay là trung tâm của những đổi mới quan trọng nhất của họ, mà chỉ là một sản phẩm kế thừa có lợi nhuận cần được duy trì.

Meta thời điểm này đang nhấn mạnh rằng Instagram, WhatsApp và ngày càng nhiều, Reality Labs - bộ phận được giao nhiệm vụ phát triển phần cứng và phần mềm thực tế ảo và tăng cường – sẽ là tương lai của công ty. Meta sẽ làm mọi thứ có thể để giữ cho họ phát triển, chống lại các đối thủ và tìm cách thu hút nhiều thời gian hơn từ người dùng và nhiều tiền hơn từ các nhà quảng cáo của họ.

Tuần này, công ty nói với các nhà đầu tư rằng họ đang đặt cược lớn vào Instagram Reels, phiên bản giống với sản phẩm video dạng ngắn TikTok, như một động lực thúc đẩy doanh thu. 

Tuy nhiên, các giám đốc điều hành của Meta cho biết định dạng này đã được chứng minh là “khó kiếm tiền” hơn các sản phẩm khác. Đơn giản vì cơ sở người dùng của Meta là “khá già nua”, khác hẳn với TikTok và Snapchat, nơi những người dùng là thế hệ Z ham mê xem và tương tác.

Rất có thể, Meta sẽ cố gắng tìm cách tăng trưởng thông qua một số các thương vụ mua lại, như cách họ đã làm với Instagram vào năm 2012. Tuy nhiên, sẽ không giống như quá khứ, có nhiều con mắt đang theo dõi công ty và các nhà quản lý gần như chắc chắn sẽ thách thức bất kỳ thương vụ mua lại bom tấn nào. 

Có thể nói, sự kết thúc kỷ nguyên tăng trưởng của Facebook, đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử của mạng xã hội và Internet. Nếu Zuckerberg không thể hoàn thành nhiệm vụ kết nối toàn thế giới với Facebook, nền tảng này sẽ đối mặt với những thách thức không hề nhỏ. Nói cách khác, Facebook đang đứng trước một ngọn núi cao…