Dự án thua lỗ, kém hiệu quả và mệnh lệnh của Thủ tướng

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh chỉ đạo khi chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về các dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành Công Thương mới đây.

Qua nhiều năm “đại phẫu” khắc phục hậu quả 12 đại dự án yếu kém, chậm tiến độ của ngành Công Thương, đến nay đã có 3 dự án (DAP-1 Hải Phòng, Nhiên liệu sinh học Phú Thọ và Nhiên liệu sinh học Bình Phước) được ra khỏi diện theo dõi, chỉ đạo xử lý của ban chỉ đạo.

Một số dự án đã duy trì vận hành sản xuất, có sản phẩm, giải quyết việc làm cho người lao động nhưng còn nhiều khó khăn, lỗ lũy kế lớn; một số dự án còn dở dang hoặc dừng hoạt động. Có 5 dự án tranh chấp hợp đồng EPC đã đàm phán nhiều lần nhưng không thành công. Bộ Công Thương cho biết do chưa quyết toán được hợp đồng EPC nên không đủ cơ sở pháp lý để thoái vốn.

Riêng đối với dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam, Thủ tưởng yêu cầu Bộ Công Thương trình phương án xử lý đối với dự án này trước ngày 10/3 để Thủ tướng xem xét, có ý kiến chỉ đạo trên cơ sở chặt chẽ, đúng pháp luật.

Trước đó, báo cáo của Chính phủ gửi các Đại biểu Quốc hội ngày 5/10 đã cập nhật việc xử lý 12 dự án kém hiệu quả ngành Công Thương. Theo đó, đến nay, số liệu thiệt hại về kinh tế cho Nhà nước của 12 doanh nghiệp/dự án thuộc Đề án xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả ngành Công thương chưa được xác định đầy đủ. 

Theo số liệu báo cáo đến 6 tháng đầu năm 2020, 12 đại dự án trên có tổng tài sản hơn 59.000 tỷ đồng, nhưng âm vốn chủ sở hữu hơn 7.200 tỷ đồng; tổng số nợ phải trả đã trên 63.300 tỷ đồng và còn lỗ lũy kế hơn 26.300 tỷ đồng... Việc đánh giá này còn chưa đầy đủ. Lý do là có 5/12 dự án còn tranh chấp, vướng mắc hợp đồng EPC. Do đó, chưa hoàn thành quyết toán và xác định chính xác giá trị các dự án nêu trên.

Việc chỉ đạo giải quyết dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về các dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành Công Thương mới đây nhận được sự đồng tình cao của dư luận.

Theo đó, Thủ tướng đã yêu cầu đưa ra khỏi danh mục các dự án không thể khắc phục để xử lý dứt khoát theo hướng thanh lý, giải thể, cho phá sản theo quy định, thu hồi tối đa tài sản Nhà nước để giảm thiệt hại. 

Nhìn nhận về 9/12 dự án còn lại vẫn nằm trong "sổ đen", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, đây là những dự án phức tạp, tổng mức đầu tư cao so với ban đầu, thua lỗ kéo dài, liên quan tổng thầu EPC, trong khi Bộ Chính trị, Chính phủ cho ý kiến là không được sử dụng ngân sách để cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước.

Do đó, Thủ tướng yêu cầu ban chỉ đạo, trực tiếp là Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cần tập trung chỉ đạo, đề xuất cụ thể hơn. Trong đó xếp loại và chỉ đạo hướng xử lý cụ thể đối với các dự án còn lại, bao gồm 3 dự án của Tập đoàn Hóa chất. Một số dự án thiếu cơ sở pháp lý thì các bộ, ngành thảo luận, đề xuất có biện pháp xử lý cần thiết.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng yêu cầu các tập đoàn, tổng công ty tính toán cơ cấu lại các dự án theo đúng thẩm quyền, quy định. Tinh thần là hạn chế thấp nhất tiêu cực đối với ngân sách nhà nước và nền kinh tế, bảo đảm quyền lợi cho người lao động, cho an ninh, quốc phòng, cho môi trường và ổn định xã hội.

Đặc biệt, đối với các dự án có khả năng hồi phục, Thủ tướng yêu cầu các tập đoàn, tổng công ty, chủ đầu tư phải thực hiện tiết giảm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp để giảm lỗ và tiến tới có lãi; thực hiện các giải pháp tài chính trên cơ sở đảm bảo nguyên tắc thị trường, chia sẻ rủi ro kinh doanh với các ngân hàng và tổ chức tín dụng.

Cùng với đó, các bộ, ngành liên quan thanh tra, xử lý trách nhiệm của tổ chức, cá nhân để xảy ra tình trạng thua lỗ, kém hiệu quả tại các dự án; tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu trong quá trình thực hiện giải pháp xử lý các dự án, không để các “cục nợ” dây dưa năm này qua năm khác. Với những dự án phải loại bỏ, cần đảm bảo lợi ích cao nhất cho Nhà nước, người lao động, an sinh - xã hội, an ninh - quốc phòng, môi trường.

Hy vọng, với những chỉ đạo quyết liệt này, tới đây các cơ quan liên quan sẽ có những đánh giá cụ thể, chính xác của từng dự án, qua đó, từng bước tháo gỡ khó khăn, đưa từng dự án phục hồi sản xuất kinh doanh. Và, đối với những dự án không còn khả năng khắc phục, các cơ quan liên quan sẽ kiên quyết thanh lý, giải thể, phá sản theo quy định của pháp luật, thu hồi tối đa tài sản Nhà nước, đúng như tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

12 dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương bao gồm: 1 - Dự án nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình 2 - Dự án cải tạo, mở rộng nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc 3 - Dự án nhà máy sản xuất phân bón DAP số 1 - Hải Phòng 4 - Dự án nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 - Lào Cai 5 - Dự án nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Quảng Ngãi 6 - Dự án nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ 7 - Dự án nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước 8 - Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 nhà máy gang thép Thái Nguyên 9 - Dự án nhà máy gang thép Lào Cai (Dự án Nhà máy thép Việt Trung) 10 - Dự án nhà máy sản xuất xơ sợi polyester Đình Vũ 11 - Dự án nhà máy bột giấy Phương Nam 12 - Công ty TNHH một thành viên công nghiệp tàu thủy Dung Quất (Công ty DQS)