Gian lận thuế tại “cổng” Hải quan: Liệu có sự tiếp tay của cơ quan kiểm soát?

Thời gian vừa qua, dư luận liên tục ồn ào về việc hàng loạt những vụ việc liên quan đến gian luận thuế bị các cơ quan chức năng phát hiện, xử lý, như vụ việc xuất lậu phế liệu của Công ty TNHH Xuất nhập khẩu và Phát triển Đức Minh (Công ty Đức Minh) có địa chỉ tại số 297 đường Phúc Diễn, phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội.

Theo đó, tháng 6/2019, Công ty Đức Minh mở tờ khai hải quan khai báo xuất khẩu 5 container chậu gốm đất nung, mới 100%, thuế suất 0%, trị giá hơn 238 triệu đồng, tờ khai được hệ thống phân luồng xanh (miễn kiểm tra thực tế hàng hóa).

Tuy nhiên, nghi vấn lô hàng vi phạm, Đội 3 Cục Điều tra chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan đã phối hợp với Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Sài Gòn khu vực 1 - Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh dừng thông quan, chuyển luồng để kiểm tra thực tế hàng hóa. Kết quả, cơ quan chức năng phát hiện toàn bộ hàng hóa chứa trong 5 container là nhôm phế liệu, trọng lượng gần 115 tấn, trị giá trên 3,5 tỉ đồng, trốn thuế trên 770 triệu đồng.

Bên cạnh vụ việc của Công ty Đức Minh, một vụ việc khác cũng mới diễn ra vào đầu tháng 3/2020 của Công ty TNHH Dịch vụ và Xây dựng Lê Vũ địa chỉ số 9 đường 18, phường Long Thạnh Mỹ, quận 9, TP. Hồ Chí Minh mở hai tờ khai hải quan xuất khẩu hàng hóa khai báo hơn 52 tấn tấm nhựa EVA, dài 25m, rộng 1m, sản xuất tại Việt Nam, mới 100%, thuế suất thuế xuất khẩu 0%. Trị giá hàng theo khai báo của hai tờ khai hơn 441 triệu đồng.

Thế nhưng, kiểm tra thực tế lô hàng, Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Sài Gòn khu vực 1 phát hiện, hàng thực nhập không phải là tấm nhựa như khai báo của doanh nghiệp mà là than củi, cơ quan Hải quan xác định, tổng trị giá hàng vi phạm của hai tờ khai trên 570 triệu đồng, gian lận thuế hơn 57 triệu đồng.

Cả hai vụ việc trên đều được chuyển cho Công an TP. Hồ Chí Minh điều tra theo thẩm quyền.

Thực tế, doanh nghiệp gian lận trong áp mã hàng hóa để trốn thuế là có, tuy nhiên, nếu không có sự tiếp tay của lực lượng kiểm soát, liệu hành vi gian lận trên có thể chót lọt?

Nói không xa, dư luận xã hội đã từng vô cùng quan ngại khi hãng thông tấn Nhật Bản đưa tin về việc, Công ty sản xuất nhựa Tenma Việt Nam đưa hối lộ khoảng 5 tỉ đồng cho một số quan chức ngành hải quan và thuế tỉnh Bắc Ninh để khỏi đóng 400 tỉ đồng thuế. Mặc dù, mới chỉ dừng ở mức độ nghi vấn, thế nhưng, sau vụ việc này, đã và đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về lỗ hổng thất thoát khổng lồ...

Thông tin với báo chí, một lãnh đạo doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu từng chia sẻ, đối với mặt hàng vải sợi để sản xuất, nếu sợi có độ bền cao làm từ polyester, đã hoặc chưa làm dún sẽ được áp mã HS 54022000, thuế suất nhập khẩu 0%, nhưng chỉ khâu bằng sợi filament tổng hợp nhân tạo lại được áp HS 54011090 có thuế nhập 5%, hoặc loại sợi khác đơn, không xoắn mã 54024410 có thuế nhập 3%.

Theo vị này, nếu doanh nghiệp muốn nhập các mặt hàng trên áp thuế 0% một cách cố ý, bắt buộc phải thỏa thuận với cán bộ hải quan, vì thực tế, chuyên môn của cán bộ hải quan rất xuất sắc, họ nắm vững và khó qua mặt được, trừ khi… “họ muốn”(?)

Chia sẻ với báo chí về vấn đề đã nêu, chuyên gia logistics Nguyễn Lý Trường An phân tích: Việc doanh nghiệp áp sai mã HS để trốn thuế, khó qua mắt Hải quan, bởi 6 nguyên tắc để phân tích áp mã HS trong xuất nhập khẩu hàng hóa, cả doanh nghiệp và cán bộ Hải quan phải nắm, được ban hành kèm Thông tư số 65/2017/TT-BTC của Bộ Tài chính...

Đồng quan điểm của chuyên gia Nguyễn Lý Trường An, PGS.TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), nhận định, nhiều doanh nghiệp sẵn sàng tìm mọi chiêu trò để lách, trốn thuế và không loại trừ có nhiều trường hợp phải có bắt tay với cán bộ Hải quan, đặc biệt những vụ như buôn lậu, hàng quốc cấm nếu không có thỏa thuận ngầm thì cá nhân hay tổ chức khó lòng chuyển hàng trót lọt qua các cửa khẩu có kiểm soát. Hoạt động gian lận thương mại nói chung, trốn thuế nói riêng, khiến nhà nước thất thu thuế, sản xuất trong nước bị trì trệ do cạnh tranh không được…