"Sóng" thoái vốn ở các doanh nghiệp có vốn Nhà nước dồn dập cuối năm. Tuy nhiên việc thoái vốn khu vực này vẫn còn nhiều rào cản...
Trước tình hình này, Bộ Tài chính đề xuất nhiều phương thức nhằm đẩy nhanh tiến độ bán vốn, vì đây là năm cuối cùng lộ trình 2021-2025...
Đề xuất bán theo lô
Một trong những phương thức mà Bộ Tài chính đề xuất, đó cho phép giảm giá khởi điểm tối đa 10% mỗi lần (nếu việc đấu giá hoặc thỏa thuận bán vốn không thành công), không quá 3 lần, nhằm gỡ vướng cho gần 40 doanh nghiệp khó bán của tại Tổng Công ty Đầu tư kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) với tổng giá trị khoảng 433 tỷ đồng.
Theo Bộ Tài chính, thực tế triển khai thoái vốn nhà nước tại SCIC thời gian qua cho thấy nhiều doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả, không hấp dẫn nhà đầu tư và đã tổ chức bán vốn nhiều lần nhưng vẫn không thành công. Nếu tiếp tục bán riêng lẻ từng khoản đầu tư, quá trình thoái vốn sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Tại dự thảo Nghị định của Chính phủ về cơ chế hoạt động và cơ chế quản lý tài chính đối với doanh nghiệp có chức năng đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước , Bộ Tài chính đề xuất phương thức chủ động hơn trong việc chuyển nhượng vốn. Theo đó việc bán theo lô (gồm nhiều loại cổ phiếu cả tốt và xấu, bán kèm theo nợ) sẽ tăng thêm cơ hội xử lý thành công các doanh nghiệp không hiệu quả, thúc đẩy quá trình tái cơ cấu.
Liên quan phương thức bán theo lô, phiên đấu giá cổ phiếu Ngân hàng Hàng hải Việt Nam (MSB) của Tập đoàn Bưu chính Viễn Thông Việt Nam (VNPT) gây chú ý khi mức giá khởi điểm 18.239 đồng/cổ phiếu, cao gấp 2 lần so với thị giá MSB tại phiên giao dịch ngày 12/12 là 12.400 đồng/cổ phiếu. Thanh khoản nhiều cổ phiếu tăng đột biến, tuy nhiên giá MSB sát ngày chào bán giảm mạnh.
Theo các chuyên gia, diễn biến giá cổ phiếu phụ thuộc vào mức độ hấp dẫn của doanh nghiệp bị thoái vốn (ngành nghề, triển vọng lợi nhuận, tài sản…). Được biết, lô cổ phiếu MSB được VNPT đăng ký bán đấu giá là 188,7 triệu cổ phần, trị giá tính theo giá khởi điểm là 3.441 tỷ đồng.
Tiếp đó, VNPT chào bán tiếp lô hơn 10 triệu cổ phiếu tại Công ty cổ phần Viễn thông - Tin học Bưu điện (ICT), tương ứng 31,43% vốn điều lệ với giá khởi điểm 74.106 đồng/cổ phiếu tương đương 750 tỷ đồng; hay lô hơn 2 triệu cổ phiếu Công ty cổ phần Công nghệ và Truyền thông Việt Nam (TTN) và lô hơn 2,1 triệu cổ phần tại Công ty cổ phần Viễn thông VTC (VTC), tương ứng 46,67% vốn điều lệ với giá khởi điểm 49.200 đồng/cổ phần…
Giảm giá khởi điểm 10%
Dự thảo Nghị định cũng quy định rõ, trong trường hợp chuyển nhượng vốn kèm theo nợ phải thu, nhà đầu tư mua cổ phần phải hoàn tất cả nghĩa vụ thanh toán tiền mua cổ phần và trả các khoản nợ phải thu thay cho doanh nghiệp trước khi hoàn tất thủ tục chuyển nhượng quyền sở hữu . Quy định này xuất phát từ thực tế tại SCIC, khi một số doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính, không có khả năng chi trả các khoản cổ tức, nợ phải thu cho SCIC, gây ách tắc quá trình thoái vốn.
Đối với các doanh nghiệp chưa niêm yết hoặc niêm yết nhưng giao dịch ngoài sàn chứng khoán, dự thảo cho phép điều chỉnh giảm giá khởi điểm nếu việc đấu giá hoặc thỏa thuận bán vốn không thành công. Giá khởi điểm có thể được giảm tối đa 10% cho mỗi lần chào bán tiếp theo, không quá 3 lần, với khoảng cách giữa các lần điều chỉnh không quá 2 tháng.
Còn đối với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thua lỗ hoặc đã đấu giá từ 3 lần trở lên không thành công, doanh nghiệp đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước được phép tiếp tục giảm giá khởi điểm để tổ chức đấu giá lại. Tuy nhiên, mức giá này không được thấp hơn giá trị sổ sách (sau khi trích lập dự phòng) hoặc giá tham chiếu bình quân 30 ngày trước khi phê duyệt phương án chuyển nhượng đối với doanh nghiệp đã niêm yết, đăng ký giao dịch. Đồng thời, việc giảm giá không bị ràng buộc bởi thời hạn 6 tháng hiệu lực của chứng thư thẩm định giá như trước đây.
Bộ Tài chính cho biết, hiện SCIC còn gần 40 doanh nghiệp “khó bán” với tổng giá trị khoảng 433 tỷ đồng. Dù quy mô không lớn, nhưng việc không xử lý được khiến nguồn vốn bị ứ đọng, không thể tái đầu tư vào các lĩnh vực Nhà nước cần ưu tiên. Những doanh nghiệp này đã nhiều lần chào bán với giá theo chứng thư thẩm định nhưng đều thất bại, do đó cần cơ chế linh hoạt hơn để tăng tính khả thi.
Đối với các doanh nghiệp đã cổ phần hóa nhưng chưa hoàn tất việc xác định giá trị phần vốn nhà nước, trong khi hoạt động sản xuất - kinh doanh thua lỗ và có nguy cơ mất vốn, dự thảo cho phép Hội đồng thành viên, Chủ tịch SCIC xem xét, quyết định việc triển khai bán vốn theo quy định.Trước đây, các trường hợp này phải báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu và Thủ tướng xem xét quyết định. Tuy nhiên, do vướng mắc pháp lý trong xác định giá trị vốn nhà nước, nhiều hồ sơ kéo dài nhiều năm vẫn chưa thể xử lý dứt điểm. Trong khi đó, doanh nghiệp lại không thể tăng vốn để phục hồi sản xuất do nằm trong danh mục thoái vốn, dẫn tới nguy cơ mất vốn nhà nước...
Theo các chuyên gia với dự thảo này, việc giao quyền chủ động cho hội đồng thành viên được kỳ vọng sẽ giúp sớm xử lý các doanh nghiệp khó khăn, bảo toàn vốn nhà nước và giảm áp lực cho các cấp có thẩm quyền trong việc phê duyệt với các trường hợp này.
Số liệu từ Bộ Tài chính, đến tháng 6 vừa qua, SCIC đang quản lý 112 doanh nghiệp với tổng vốn theo giá trị sổ sách là 56.284 tỷ đồng. Giai đoạn 2014 đến tháng 6 năm 2025, SCIC đã triển khai bán vốn tại 396 doanh nghiệp thu về 47.990 tỷ đồng. Tính đến tháng 9, SCIC đã đầu tư 55.086 tỷ đồng. Có thể nói, quy mô vốn điều lệ của SCIC còn ở mức khiêm tốn so với nhu cầu mở rộng đầu tư.
Được biết, năm 2025 là năm cuối của giai đoạn 2021-2025, đẩy mạnh thoái vốn nhà nước tại DNNN là trọng tâm, tập trung vào các ngành "then chốt", đồng thời gỡ vướng pháp lý, thúc đẩy minh bạch, thu hút đầu tư tư nhân, và SCIC đã công bố danh sách đợt 1 tại nhiều doanh nghiệp lớn như FPT, Domesco, Nhiệt điện Hải Phòng.
