Gỡ khó cho doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản về giấy xác nhận nguyên liệu

Cục Thuỷ sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển công thôn vừa có công văn 2437/TS-KTTS về việc tổ chức thực hiện cấp giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản (giấy SC), giấy chứng nhận thủy sản khai thác (giấy CC) gửi Chi cục Thủy sản các tỉnh, thành phố ven biển và tổ chức quản lý cảng cá.

Theo công văn này, Cục Thủy sản đề nghị các đơn vị nói trên nghiêm túc thực hiện cấp giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản, giấy chứng nhận thủy sản khai thác đúng theo quy định tại Thông tư số 21/2018/TT-BNNPTNT và Thông tư số 01/2022/TT-BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Tính pháp lý, chính xác của giấy SC gửi kèm trong thành phần hồ sơ xin cấp giấy CC do đơn vị cấp, ban hành chịu trách nhiệm trước pháp luật. Các cơ quan quản lý khác không được yêu doanh nghiệp phải giải trình tính pháp lý, chính xác của giấy tờ này.

Theo bà Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong nỗ lực gỡ bỏ cảnh báo thẻ vàng của Ủy ban Châu Âu (EC), từ năm 2017 đến nay Việt Nam đã ban hành nhiều quy định quản lý trong lĩnh vực thủy sản và tiếp tục sửa đổi, bổ sung trước yêu cầu ngày càng cao từ phía EC. Những quy định mới, những biện pháp tổ chức triển khai thực hiện đã tạo ra nhiều chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện những yêu cầu quản lý này tại một số địa phương không đúng quy định đã gây ra không ít khó khăn cho ngư dân, doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Thời gian qua, Cục Thủy sản đã nhận được phản ảnh của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu hải sản về việc gặp khó khăn trong việc xin cấp giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác, giấy chứng nhận thủy sản khai thác do nhiều chi cục, cảng cá chưa thực hiện đúng các quy định hiện hành hoặc áp dụng quy định một cách máy móc, cứng nhắc, thậm chí yêu cầu thêm những nội dung ngoài quy định của pháp luật.

Nói như ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP, trong quá trình hợp tác với các chủ thể của chuỗi sản xuất, xuất khẩu hải sản để có được đầy đủ các hồ sơ, giấy tờ xác thực cho mỗi lô hàng, doanh nghiệp hải sản đã gặp phải rất nhiều các khó khăn, bất cập – đặc biệt là liên quan đến giấy xác nhận nguyên liệu (S/C) tại các tỉnh, dẫn đến việc doanh nghiệp không thể có được hồ sơ cần thiết cho việc xuất khẩu các lô hàng hải sản sang châu Âu. Và đây cũng là thực trạng khiến hạn chế đáng kể việc tiêu thụ nguyên liệu cho ngư dân, cũng như giảm đáng kể các dòng hàng sang EU.

Cụ thể, bất cập trong công tác quản lý tàu khai thác và thủ tục xin cấp giấy S/C, sự phối hợp của các bên liên quan trong quản lý tàu khai thác, xử phạt vi phạm còn chưa đồng bộ, thống nhất – khiến không ít tàu cá vi phạm ngoài “vùng khơi” chưa cải thiện tích cực.

Do đó, để hạn chế việc tái phạm, nhiều ý kiến cho rằng cần xem xét việc xử lý vi phạm hành chính của các tàu khai thác vùng khơi khi không thực hiện đúng. Bởi thực tế nhiều tàu khai thác không làm giấy cam kết đủ điều kiện an toàn thực phẩm (theo Thông tư 17/2018/TT-BNNPTNT) nên các doanh nghiệp cũng đã không thể được cấp giấy S/C để làm điều kiện xuất khẩu được.

Tình hình tàu khai thác mất kết nối dữ liệu hành trình vẫn còn nhiều. Do đó, có thực trạng, doanh nghiệp trong nhiều trường hợp dù đã nỗ lực tối đa, nhưng vẫn không thể nắm chắc hay kiểm tra được nguyên liệu thu mua là hợp pháp hay không hợp pháp. Quy định hiện hành không cho doanh nghiệp được kiểm tra giám sát hành trình của tàu cá hoặc dữ liệu giám sát hành chính mà Ban quản lý cảng cá và chi cục được cấp sử dụng. Vì vậy, doanh nghiệp lại là chủ thể luôn ở thế bị động trong việc kiểm soát nguồn gốc và tính hợp pháp của nguồn nguyên liệu khai thác. Chủ tàu cá và đại lý thu mua luôn có các đầu mối tiêu thụ khác không cần đến giấy S/C, nên các chủ thể này ở một số nơi đã không hợp tác, hỗ trợ để doanh nghiệp có được đủ thông tin, chứng từ phục vụ việc làm giấy S/C khi mua nguyên liệu để chế biến xuất khẩu châu Âu. Rất nhiều trường hợp “dở khóc, dở cười” ảnh hưởng đến thủ tục xin S/C của doanh nghiệp sau khi đã thu mua nguyên liệu.

Theo ông Hòe, để tháo gỡ các bất cập, vướng mắc theo điều kiện thực tế tại các địa phương trong quản lý khai thác hải sản, thủ tục cấp S/C và khơi thông cho sản xuất, xuất khẩu hải sản, cần tháo gỡ các vướng mắc liên quan.