Chính phủ đề xuất Hà Nội có thể cưỡng chế phá dỡ, cải tạo chung cư cũ khi hơn 75% chủ sở hữu đồng thuận, song nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng tỷ lệ này vẫn cao.
Sáng 8/12, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền Thủ tướng trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế đặc thù thực hiện các dự án lớn ở Thủ đô.
Chính phủ cho biết việc cải tạo chung cư cũ, chỉnh trang đô thị còn nhiều bất cập, chậm trễ, ảnh hưởng an toàn, đời sống của người dân. Để tháo gỡ điểm nghẽn này, cơ quan soạn thảo đề xuất Hà Nội được quyết định biện pháp cưỡng chế phá dỡ khi trên 75% chủ nhà, chủ đất đồng ý, tương đương ít nhất 75% diện tích đất ở khu vực cải tạo.
Theo Luật Nhà ở 2023, dự án cải tạo chung cư xuống cấp chỉ được thực hiện khi 80% chủ nhà, chủ đất đồng ý với phương án bồi thường, tái định cư, phương án xây dựng lại. Với chung cư nguy hiểm cấp D (hư hỏng nặng, mất an toàn, có nguy cơ sập đổ), UBND tỉnh có thể quyết định theo phương án tối ưu.
Thực tế, việc đạt tỷ lệ đồng thuận gần như tuyệt đối này gặp nhiều khó khăn tại các dự án xây lại chung cư cũ. Với các chủ đầu tư, họ cũng khó triển khai dự án khi mật độ xây dựng bị khống chế, không được xây quá nhiều tầng nên không đủ quỹ căn thương mại để bù đắp chi phí xây dựng, bồi thường.
Từ năm 2005, Hà Nội bắt đầu cải tạo các khu chung cư cũ. Tuy nhiên, đến giữa năm ngoái, thành phố mới có 19 dự án hoàn thành, đưa vào sử dụng và tiếp tục triển khai hơn chục dự án.
Góp ý tại thảo luận, GS Hoàng Văn Cường - Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng cho rằng cần "nới" quy định về cải tạo chung cư cũ. "Nếu không có cơ chế đồng thuận 75% và cho phép vượt chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc và dân số, thành phố sẽ khó cải tạo được các khu chung cư xuống cấp, mất an toàn", ông Cường nói.
Trong khi đó, ông Trịnh Xuân An - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng - An ninh đề xuất giảm tỷ lệ đồng thuận xuống 50%, thay vì 75% để việc xây dựng lại chung cư cũ khả thi hơn.
Được biết, trên địa bàn Hà Nội có tới 1.579 toà nhà chung cư cũ và nhà tập thể - nơi cư trú của khoảng 250.000 người dân. Tại các quận nội thành có 20 khu chung cư, 69 nhóm chung cư và 209 tòa nhà chung cư cũ riêng lẻ đều cần được cải tạo hoặc xây mới. Trong số đó, nhiều khu chung cư đã xuống cấp ở mức độ D (mức nguy hiểm nhất), buộc phải phá dỡ và xây dựng lại. Tuy nhiên, quá trình cải tạo ở Hà Nội nhiều năm qua còn chậm trễ do vướng mắc trong cơ chế đền bù, thỏa thuận với người dân về tạm cư, hệ số bồi thường, trong khi các doanh nghiệp vướng mắc về cơ chế đầu tư cải tạo...
GS Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho hay, doanh nghiệp thường e ngại tham gia cải tạo chung cư cũ do rủi ro cao và lợi nhuận không nhiều, đặc biệt là việc đòi hỏi 100% cư dân đồng thuận là khó khả thi.
“Để khơi thông được điểm nghẽn thì cơ chế để cải tạo chung cư cũ phải có sự đổi mới chứ không nên áp dụng những điều kiện mà chỉ nhìn vào đã thấy là bất khả thi; Cần thay đổi phương án đồng thuận để cải tạo chung cư cũ. Đây là bài toán còn rất nan giải và độ rủi ro cực kỳ lớn, không thu hút được các nhà đầu tư bất động sản vào cuộc”, vị chuyên gia nhấn mạnh.
