Bức tranh giải ngân vốn đầu tư công tại Hải Phòng đang cho thấy những điểm nghẽn đáng chú ý, khi có tới 142 dự án chậm tiến độ, trong đó có 8 dự án tổng mức đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng.
Theo kế hoạch, năm 2025, Hải Phòng được giao tổng kế hoạch vốn đầu tư công hơn 39.298 tỷ đồng. Tuy nhiên, ước tính giải ngân hết tháng 8 chỉ đạt 19.219 tỷ đồng, tương đương 48,5% kế hoạch thành phố giao, thấp hơn 175 tỷ đồng so với mục tiêu.
Nút thắt mang tên “giải phóng mặt bằng”
Nhóm các dự án đang thi công có tổng mức đầu tư trên 1.000 tỷ đồng, tiến độ giải ngân chậm gồm: Dự án đầu tư xây dựng đường tỉnh 394B, tỉnh Hải Dương (đoạn nối từ đường tỉnh 395 đến đường trục Bắc - nam, huyện Thanh Miện). Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường và cầu Vạn kết nối quốc lộ 37, TP Chí Linh với đường dẫn cầu Triều, thị xã Kinh Môn thuộc địa phận xã Nam An Phụ. Dự án phát triển tổng hợp các đô thị động lực TP Hải Dương. Dự án đầu tư xây dựng nút giao thông liên kết quốc lộ 17B với quốc lộ 5, đường sắt Hà Nội - Hải Phòng, thuộc địa phận phường Kinh Môn. Dự án đường bao phía Đông Nam quận Hải An đoạn từ chân Cầu Rào đến vị trí giao với đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng thuộc địa phận phường Hải An. Dự án bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trên địa bàn huyện Kiến Thụy thuộc các xã Kiến Minh, Kiến Thụy, Kiến Hải.
Một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến các dự án chậm tiến độ là vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng. Điển hình là Dự án đường vành đai 2 đoạn Tân Vũ - Hưng Đạo - Bùi Viện, với tổng mức đầu tư hơn 8.593 tỷ đồng. Mặc dù được cấp vốn lớn, dự án chỉ giải ngân được 1.870 tỷ đồng tính đến cuối tháng 8 do diện tích giải phóng mặt bằng trải rộng và gặp nhiều chậm trễ tại một số khu vực.
Tương tự, Dự án cầu Nguyễn Trãi và chỉnh trang đô thị phụ cận, với kinh phí hơn 6.235 tỷ đồng, cũng đối mặt với thách thức tương tự. Công tác chi trả bồi thường cho 8 tháng đầu năm mới chỉ đạt hơn 17 tỷ đồng. Vấn đề nằm ở việc một số hộ dân tại hai tòa nhà tập thể cũ (số 6 Nguyễn Trãi và số 8 Máy Tơ) không đồng thuận với phương án bồi thường. Ngoài ra, các diện tích đất của Công ty cổ phần Cảng Hải Phòng và một số công trình khác cũng chưa hoàn thành giải phóng mặt bằng.
Ngay cả Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trên địa bàn huyện Kiến Thụy (cũ) cũng không thể giải ngân do vướng mắc liên quan đến hồ sơ quản lý đất đai. Dự án có kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng khoảng hơn 2.100 tỷ đồng do Ban Quản lý dự án khu vực Kiến Thuỵ làm chủ đầu tư cũng được xác định giải ngân chậm do vướng mắc giải phóng mặt bằng. Năm 2025, dự án được cấp 400 tỷ đồng. Theo kế hoạch, hết 8 tháng, giải ngân đạt hơn 38,8 tỷ đồng nhưng chưa thực hiện được do nhiều vị trí thu hồi đất thực tế khác với hồ sơ quản lý nên các xã chưa hoàn thành trích lục nguồn gốc đất để làm cơ sở lập, công khai phương án bồi thường.
Ngoài ra, còn có Dự án đường bao phía Đông Nam quận Hải An, với mục tiêu xây dựng tuyến đường ven đê tả Lạch Tray, đang chậm tiến độ giải ngân. Mặc dù được phê duyệt từ năm 2010 với tổng mức đầu tư ban đầu hơn 886 tỷ đồng, dự án này đã phải "đắp chiếu" nhiều năm. Sau 3 lần điều chỉnh, dự án khi được điều chỉnh lên hơn 2.000 tỷ đồng vào năm 2016 nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc triển khai. Trong năm 2025, mặc dù được cấp hơn 526 tỷ đồng, lũy kế giải ngân 8 tháng chỉ đạt hơn 192 tỷ đồng, tương đương 36,5% so với kế hoạch đề ra.
Khó khăn về vật liệu và những “công trình chờ”
Bên cạnh giải phóng mặt bằng, sự khan hiếm và tăng giá vật liệu cũng là rào cản lớn đối với các dự án sử dụng vốn đầu tư công. Dự án Phát triển tổng hợp các đô thị động lực thành phố Hải Dương (cũ) với tổng mức đầu tư 1.800 tỷ đồng, mới chỉ giải ngân được hơn 100 tỷ đồng, bằng hơn 24,3% kế hoạch, do quá trình thi công phải điều chỉnh thiết kế và vướng mắc giải phóng mặt bằng.
Dự án nút giao liên thông kết nối quốc lộ 17B với quốc lộ 5, đường sắt Hà Nội - Hải Phòng, tổng mức đầu tư 1.867 tỷ đồng, cũng bị chậm tiến độ vì vật liệu thép tròn khan hiếm và thiếu chủng loại thay thế. Tình trạng tương tự xảy ra với dự án tuyến đường tỉnh 394B (hơn 1.200 tỷ đồng) và tuyến đường và cầu Vạn (1.296 tỷ đồng), cả hai đều bị ảnh hưởng bởi sự thiếu hụt cát san lấp.
Báo cáo cho thấy, một số đơn vị chủ đầu tư có nhiều dự án chậm tiến độ, có tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư thấp như: Ban Quản lý dự án khu vực Vĩnh Bảo (14 dự án chậm giải phóng mặt bằng và 39 dự án đang thi công chậm tiến độ giải ngân). Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Tây Hải Phòng (31 dự án chậm tiến độ giải phóng mặt bằng và 15 dự án đang thi công chậm tiến độ giải ngân. Ban Quản lý dự án khu vực Thủy Nguyên (11 dự án chậm tiến độ giải phóng mặt bằng và 33 dự án đang thi công chậm tiến độ giải ngân)…
Theo ông Lê Quý Tiệp - Giám đốc Sở Xây dựng Hải Phòng, thời gian tới Sở sẽ tiếp tục đẩy nhanh tiến độ thẩm định hồ sơ dự án, bảo đảm chất lượng, rút ngắn thời gian thẩm định để các dự án có thể sớm triển khai; đẩy nhanh tiến độ kiểm tra công tác nghiệm thu đối với dự án hoàn thành; hướng dẫn tháo gỡ khó khăn trong việc hoàn thiện hồ sơ đề nghị kiểm tra công tác nghiệm thu đối với dự án hoàn thành, trong đó tập trung dự án chuyển từ cấp huyện về thành phố quản lý.
Về phía UBND TP Hải Phòng, Chủ tịch Lê Ngọc Châu yêu cầu các sở, ngành, địa phương và chủ đầu tư bám sát kế hoạch, triển khai dự án, công trình đúng tiến độ, bảo đảm tỷ lệ giải ngân của Hải Phòng luôn ở mức trên trung bình cả nước. Thủ trưởng các đơn vị phải phát huy trách nhiệm người đứng đầu, chủ động phối hợp, tháo gỡ vướng mắc, giải quyết kịp thời thủ tục hành chính, không để gián đoạn quá trình triển khai.