Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ: Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo

Dưới sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với Công ty Luật TAT Law Firm và Tạp chí Sở hữu trí tuệ & Sáng tạo tổ chức Diễn đàn “Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ – Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo”. Sự kiện không chỉ đánh giá thực trạng triển khai Luật Sở hữu trí tuệ mà còn mở ra cơ hội thảo luận, đề xuất các giải pháp đột phá, từ chính sách đến cơ chế phối hợp, nhằm khơi dậy tiềm năng đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên số.

Trong bối cảnh Việt Nam chuyển mình sang kỷ nguyên phát triển mới, việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu đặt đổi mới sáng tạo làm động lực then chốt, thúc đẩy năng suất, nâng tầm cạnh tranh quốc gia và hướng tới phát triển bền vững. Sở hữu trí tuệ (SHTT) trở thành "bệ phóng" pháp lý, không chỉ bảo vệ mà còn khai thác, thương mại hóa các tài sản vô hình, khơi nguồn sáng tạo công nghệ và sản phẩm đột phá.

Kể từ khi ra đời năm 2005, Luật SHTT Việt Nam đã qua nhiều lần sửa đổi, nhưng vẫn chưa bắt kịp nhịp độ phát triển của các đối tượng SHTT phi truyền thống như dữ liệu số hay tài sản trí tuệ công nghệ cao. Với tầm nhìn chiến lược, Nghị quyết 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã định hướng rõ: hoàn thiện pháp luật về SHTT, tài sản số và dữ liệu là trụ cột của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Luật Công nghiệp Công nghệ số mới được Quốc hội thông qua đã kịp thời cụ thể hóa các định hướng này, bổ sung những khoảng trống pháp lý quan trọng, tạo nền tảng cho sự phát triển của các tài sản phi truyền thống.

Dù vậy, để hiện thực hóa tham vọng tăng trưởng GDP hai chữ số và đưa Việt Nam vươn lên hàng ngũ các nền kinh tế phát triển, hành trình hoàn thiện pháp luật SHTT cần được đẩy nhanh, trở thành "cú hích" cho doanh nghiệp trong việc thương mại hóa nghiên cứu, bảo vệ thành quả sáng tạo và hội nhập quốc tế. Đây không chỉ là câu chuyện pháp lý, mà còn là động lực để nâng cao giá trị tài sản quốc gia, tạo đà cho doanh nghiệp bứt phá.

Ông Võ Tân Thành – Phó Chủ tịch VCCI cho biết, theo đánh giá của PwC Việt Nam, năm 2023, tài sản vô hình chiếm trung bình 53% giá trị doanh nghiệp toàn cầu, trong khi tại Việt Nam con số này mới chỉ đạt 26%. Cục Sở hữu trí tuệ cho biết, dù Việt Nam đã có hơn 700.000 nhãn hiệu được bảo hộ, nhưng mỗi năm vẫn xảy ra hàng nghìn vụ xâm phạm, riêng năm 2024 đã có hơn 2.000 vụ, với giá trị hàng hóa vi phạm lên tới hàng trăm tỷ đồng.

Việt Nam đã đi qua giai đoạn tăng trưởng nhờ tài nguyên, lao động giá rẻ. Nhưng điều đó không còn là lợi thế bền vững. Nghị quyết 57-NQ/TW (về phát triển KH&CN đến năm 2030) và Nghị quyết 68-NQ/TW (về phát triển thị trường KH&CN) đã khẳng định: đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng mới, và thể chế bảo hộ tài sản trí tuệ là nền móng cần được ưu tiên hoàn thiện.

Tuy nhiên, trên thực tế, hành lang pháp lý về SHTT tại Việt Nam vẫn tồn tại nhiều “lỗ hổng sinh tử”. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, hơn 3.270 vụ xâm phạm quyền SHTT đã được phát hiện và xử lý, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng. Không chỉ các doanh nghiệp nhỏ lẻ, mà cả những thương hiệu lớn như Nhựa Bình Minh, cà phê Trung Nguyên… cũng bị làm giả bao bì, nhãn hiệu, tên thương mại một cách trắng trợn.