Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 38-39: Mỹ nhấn mạnh tầm quan trọng mối quan hệ với ASEAN

Phát biểu trong Hội nghị cấp cao trực tuyến ASEAN - Mỹ lần thứ 9, Tổng thống Biden cho biết quan hệ ASEAN - Mỹ đóng vai trò "quan trọng và sống còn" với tương lai người dân khi dự hội nghị giữa hai bên. "Quan hệ đối tác của chúng ta là cần thiết để duy trì một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở, vốn là nền tảng an ninh và thịnh vượng chung của chúng ta trong nhiều thập kỷ", ông Biden cho biết.

Theo Tổng thống Biden, Mỹ cam kết đối với vai trò trung tâm của 10 quốc gia ASEAN trong khu vực và cho hay Mỹ đã tài trợ hơn 200 triệu USD cho nỗ lực ứng phó COVID-19 và cung cấp 40 triệu liều vaccine cho các nước trong khu vực, đồng thời tiếp tục hỗ trợ các nước ứng phó đại dịch và triển khai Sáng kiến Tương lai Y tế ASEAN - Mỹ.

Dự kiến trong thời gian tới, Mỹ sẽ công bố chương trình trị giá 102 triệu USD với các sáng kiến mới nhằm tăng cường hợp tác với ASEAN. Theo thông báo của Nhà Trắng, nguồn tài trợ này sẽ dành cho các chương trình y tế, khí hậu, hỗ trợ phục hồi kinh tế hậu đại dịch và giáo dục.

Khoảng 40 triệu USD trong số đó sẽ dành cho sáng kiến giúp giải quyết đại dịch COVID-19 và tăng cường khả năng của ASEAN trong việc ngăn ngừa, phát hiện và ứng phó với các đợt bùng phát bệnh truyền nhiễm trong tương lai. Và khoảng 20,5 triệu USD sẽ được dùng để giúp giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu và 20 triệu USD dùng để hỗ trợ hợp tác về thương mại và đổi mới. 17,5 triệu USD trong kế hoạch được dành cho các dự án giáo dục và 4 triệu USD để thúc đẩy bình đẳng giới và công bằng.

Mặt khác, trong bài phát biểu của mình, Tổng thống Mỹ cũng đề cập đến tầm nhìn chung về một khu vực mà mọi quốc gia có thể cạnh tranh và thành công trên một sân chơi bình đẳng và mọi quốc gia dù có lớn mạnh đến đâu cũng phải tuân theo luật. 

Ông Joe Biden nhấn mạnh Mỹ ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong nỗ lực xây dựng cấu trúc trật tự khu vực dựa trên luật lệ, các giá trị và nguyên tắc trong Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP). Trước những diễn biến phức tạp của tình hình khu vực và thế giới, Mỹ và ASEAN tái khẳng định tầm quan trọng của duy trì hòa bình, an ninh, ổn định trong khu vực.

Mỹ ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông, hoan nghênh ASEAN thúc đẩy hợp tác, đối thoại, xây dựng lòng tin, bảo đảm thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Ông Biden cho biết thêm, Washington cũng đặc biệt quan tâm đến việc hợp tác với ASEAN để đảm bảo khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng, về vấn đề khí hậu và giải quyết "những thách thức chung về các vấn đề hàng hải" - dường như ám chỉ các yêu sách phi lý của Trung Quốc ở biển Đông.

Tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã khẳng định, việc tiếp cận xây dựng và hành xử trách nhiệm đóng vai trò quan trọng sẽ giúp hóa giải nguy cơ, đóng góp cho ổn định và phát triển. Thủ tướng bày tỏ trông đợi Mỹ tham gia tích cực và hợp tác với ASEAN trong đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, trên tinh thần thượng tôn pháp luật.

Đặc biệt, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị đẩy mạnh quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Mỹ trên cả 3 khía cạnh: an ninh, phục hồi kinh tế - xã hội và phát triển bền vững, bao trùm. "Sự hiện diện tích cực, xây dựng của các nước lớn, trong đó có Mỹ, là nhân tố quan trọng đảm bảo hoà bình, hợp tác, phát triển, an ninh trong khu vực. Thủ tướng nêu rõ ASEAN mong được chia sẻ và tham vấn đầy đủ về các dàn xếp, thỏa thuận có thể tác động đến cân bằng ở khu vực, từ đó tránh các nghi kỵ, duy trì được lòng tin", Thủ tướng khẳng định.

Các nhà phân tích cho rằng cuộc họp giữa Tổng thống Biden với ASEAN phản ánh nỗ lực của chính quyền ông nhằm thu hút các đồng minh và đối tác trong khu vực. Điều này cũng mang ý nghĩa, việc Mỹ thúc đẩy mối quan hệ hợp tác với Ấn Độ, Nhật Bản và Australia trong nhóm Bộ Tứ và triển khai thỏa thuận cung cấp tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân cho Australia không nhằm thay thế vai trò trung tâm khu vực của ASEAN.

Edgard Kagan, Giám đốc cấp cao về Đông Á tại Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng cũng nhấn mạnh rằng Washington có lợi ích trong việc hợp tác với ASEAN để đảm bảo khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng, về các vấn đề khí hậu và giải quyết những thách thức chung về các vấn đề hàng hải.