Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là yếu tố quyết định thúc đẩy phát triển kinh tế và sự vươn lên của các quốc gia.
Nhìn vào các bài học thành công từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc hay Ấn Độ, có thể thấy rằng khoa học, công nghệ chính là chìa khóa dẫn đến sự hưng thịnh và giàu mạnh của các quốc gia này. Ngược lại, những quốc gia chưa chú trọng phát triển khoa học, công nghệ, đã rơi vào tình trạng trì trệ và thất bại trong việc thoát khỏi "bẫy thu nhập trung bình".
Ở Việt Nam, mặc dù khoa học, công nghệ đã có những chuyển biến tích cực, nhưng việc gắn kết khoa học với sản xuất và đời sống vẫn là một thách thức lớn. Từ những thành tựu trong nghiên cứu khoa học đến việc ứng dụng công nghệ mới trong các ngành, như nông nghiệp, công nghiệp, y tế hay công nghệ thông tin, khoa học, công nghệ đã đóng góp không nhỏ vào việc nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, cải thiện đời sống người dân.
Một trong những minh chứng rõ ràng nhất cho sự thay đổi này là ngành nông nghiệp, nơi khoa học, công nghệ đã giúp cải thiện giống cây trồng, vật nuôi, nâng cao năng suất và chất lượng. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến đã khẳng định, khoa học, công nghệ đóng góp hơn 30% giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp và 38% trong sản xuất giống cây trồng, vật nuôi. Những bước tiến này không chỉ giúp ngành nông nghiệp phát triển bền vững mà còn đóng góp vào việc tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy xuất khẩu.
Thực tế, thành tựu của khoa học, công nghệ không chỉ dừng lại ở những lĩnh vực truyền thống. Ngành công nghiệp xây dựng, giao thông, y tế cũng đã ghi nhận những bước tiến vượt bậc nhờ ứng dụng các công nghệ mới. Những nghiên cứu về vật liệu xây dựng, công nghệ giao thông, hay kỹ thuật y học tiên tiến như ghép tạng, phẫu thuật ít xâm lấn đã đưa Việt Nam tiến gần hơn với trình độ quốc tế. Đặc biệt, sự phát triển trong lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI) đã giúp Việt Nam trở thành đối tác hấp dẫn trong mắt các tập đoàn công nghệ lớn như Samsung, Intel, NVIDIA.
Mới đây, Chính phủ đã có những động thái mạnh mẽ để thúc đẩy khoa học, công nghệ - đổi mới sáng tạo qua việc ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, xác định đây là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, cải cách phương thức quản trị quốc gia và tạo nền tảng cho một nền kinh tế phát triển bền vững.
Thực hiện mục tiêu này, Bộ KH&CN đã và đang triển khai các dự án luật quan trọng, từ Luật Khoa học công nghệ đến Luật Năng lượng nguyên tử, nhằm tạo ra hành lang pháp lý vững chắc cho hoạt động đổi mới sáng tạo.
Tuy nhiên, một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của khoa học, công nghệ - đổi mới sáng tạo là việc xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp với xu thế quốc tế nhưng vẫn tôn trọng đặc thù của Việt Nam. Chính phủ và các bộ, ngành cần tăng cường các giải pháp mang tính đột phá, sáng tạo, đặc biệt trong các lĩnh vực mũi nhọn như công nghiệp bán dẫn, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo, điện hạt nhân, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.
Sự lãnh đạo mạnh mẽ từ Đảng, sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, nhà khoa học và người dân chính là yếu tố then chốt trong việc đưa khoa học, công nghệ - đổi mới sáng tạo trở thành động lực phát triển. Đặc biệt, trong kỷ nguyên số và chuyển đổi xanh, đây sẽ là thời cơ để Việt Nam có thể gia nhập vào nhóm các quốc gia dẫn đầu thế giới trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Nếu không có những bước đi mạnh mẽ, kịp thời và chiến lược trong phát triển khoa học, công nghệ - đổi mới sáng tạo, Việt Nam sẽ không thể tránh khỏi nguy cơ tụt hậu so với các quốc gia khác. Do đó, việc tập trung đầu tư cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là điều kiện tiên quyết để Việt Nam vươn mình trong kỷ nguyên mới, phát triển mạnh mẽ và bền vững trong tương lai.