“Khóc dở, mếu dở” vì bỗng dưng nợ thuế

Hàng năm, anh Thế Vinh (Hà Nội) vẫn uỷ quyền để cơ quan đi quyết toán thuế thay. Năm 2022, anh có thêm một khoản thu nhập hoa hồng từ môi giới bất động sản ở một công ty khác. Khi quyết toán, cơ quan không kê khai khoản này, dẫn đến anh vừa phải ngậm ngùi nộp bổ sung (bị truy thu) gần 90 triệu đồng do kê khai thiếu thu nhập phải nộp thời điểm đó.

Trường hợp của anh Vinh không phải là hiếm. Thời gian gần đây, trên các diễn đàn xã hội, các tài khoản facebook, zalo, cũng thường xuyên chia sẻ câu chuyện bỗng dưng bị nợ thuế và nhờ bạn bè tư vấn cách thức xử lý.

Điển hình, tài khoản facebook Nguyễn Thu Hà chia sẻ câu chuyện từng bất ngờ khi biết bản thân bị ghi nhận nợ thuế thu nhập cá nhân. Năm 2015, công ty không đứng ra quyết toán thuế cho chị với lý do cá nhân. Số tiền thuế cần nộp thêm tại thời điểm đó là hơn 2 triệu đồng nhưng tới cuối 2019, chị mới phát hiện. Sau đó, chị đã lên cơ quan thuế để nộp tờ khai, đóng khoản nợ thuế này.

Tuy nhiên, năm ngoái, khi tra trên app eTax, hệ thống vẫn hiển thị khoản tiền phạt chậm nộp từ năm 2015-2019. Khoản này ban đầu chỉ hơn 10.000 đồng nhưng tăng lên theo thời gian, lên tới cả triệu đồng sau 4 năm. Chị Hà nói không nhận được thông tin trong khi cơ quan thuế trả lời đã thông báo về công ty cũ. Sau đó, chị vẫn nộp đủ số tiền này bởi không muốn ảnh hưởng tới lịch sử tín dụng của cá nhân.

Có một thực tế là sau khi bất ngờ nhận thông báo nợ thuế, chậm nộp phạt thuế thu nhập cá nhân, nhiều người dân ngỡ ngàng và lúng túng khi đối mặt việc xử lý khoản thuế.

Một số chuyên gia cho rằng, tuy theo Luật Quản lý thuế, người nộp thuế "tự khai, tự chịu trách nhiệm" về khai báo thuế của mình, nhưng với dữ liệu có sẵn, Tổng cục Thuế cần sớm thông báo cho người nộp thuế ngay sau mỗi kỳ quyết toán thuế thu nhập cá nhân hàng năm. Như vậy, không những ngân sách thu đúng thu đủ, thu kịp thời mọi khoản thu mà người nộp thuế sẽ không bị phạt nặng.

Đồng tình với nhận định này, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cũng cho biết: "Thực tế có những khoản thu rất thấp thì ngành thuế gửi thư điện tử liên tục. Trong khi những khoản thu rất lớn lại gần như không có biện pháp gì để nhắc nhở thông báo cho người dân biết. Nếu thông báo kịp thời, hầu như mọi người sẽ nộp thuế ngay lập tức".

Lý giải về việc thời gian qua một số cá nhân phản ánh bỗng dưng nhận thông báo nợ thuế, Tổng cục Thuế cho biết, tình trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Cụ thể bao gồm: Người nộp thuế không chấp hành nộp vào ngân sách Nhà nước. Người nộp thuế không thực hiện hoặc thực hiện kê khai không đúng nghĩa vụ thuế theo quy định (người nộp thuế có nhiều nguồn thu nhập nhưng người nộp thuế không nhớ các nguồn thu nhập hoặc không biết quy định người nộp thuế phải tự thực hiện quyết toán nên cuối năm đã ủy quyền cho công ty chi trả thu nhập thực hiện quyết toán thay...).

Người nộp thuế đã thực hiện ủy quyền cho công ty chi trả thu nhập nhưng khi công ty gửi sang cơ quan thuế lại không tích vào ô ủy quyền quyết toán... Ngoài ra, có thể có nhiều nguyên nhân khác tùy vào từng trường hợp cụ thể.

Đáng chú ý, đại diện Tổng cục Thuế nhấn mạnh, tình trạng "bỗng dưng nợ thuế" hàng trăm triệu đồng có thể có trường hợp người nộp thuế bị doanh nghiệp gian lận sử dụng mã số thuế để khai khống chi phí.

Hiện nay, đối với người nộp thuế là cá nhân có tiền thuế nợ sẽ được nhận thông báo nợ thuế qua email đã cung cấp cho cơ quan thuế, tài khoản thuế điện tử đã đăng ký. Trường hợp không cung cấp email, không đăng ký tài khoản thuế điện tử thì cơ quan thuế sẽ gửi thông báo nợ thuế bằng bản giấy qua đường bưu chính.

Cơ quan thuế đã tích cực tuyên truyền đến người nộp thuế chủ động thực hiện cài đặt, đăng ký sử dụng ứng dụng Etax mobile, cung cấp thông tin email và kịp thời cập nhật các thông tin mới nhất cho cơ quan thuế để người nộp thuế có thể kịp thời nắm được thông tin về tình hình nợ thuế.

Bên cạnh đó, cơ quan thuế cũng đẩy mạnh tuyên truyền các quy định về các trường hợp bị tính tiền chậm nộp, ban hành thông báo nợ thuế, bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế nợ thuế, các trường hợp tạm hoãn xuất cảnh... để người nộp thuế hiểu và thực hiện đúng theo quy định...

"Việc tra cứu thường xuyên số nợ thuế sẽ giúp người nộp thuế phát hiện kịp thời số liệu bất thường để liên hệ với cơ quan thuế kiểm tra, điều chỉnh (nếu có sai sót)", đại diện Tổng cục Thuế lưu ý.