Dự án khởi nghiệp cần có chính sách đồng bộ để tạo ra hệ sinh thái khởi nghiệp thật sự mạnh chứ không chỉ hình thức.
TS Lương Nguyễn Duy Thông, Viện trưởng Viện Khoa học ứng dụng và Phát triển nhân lực, giám khảo Chương trình Phát triển Dự án Khởi nghiệp Quốc gia 2025 cho rằng, cần có chính sách đồng bộ để tạo ra hệ sinh thái khởi nghiệp thật sự mạnh chứ không chỉ hình thức.
Theo ông Nguyễn Duy Thông: Top 20 dự án vào Bán kết và Chung kết Chương trình Phát triển Dự án Khởi nghiệp Quốc gia 2025 đều có tính khả thi tốt với hàm lượng đổi mới sáng tạo cao.
- Là giám khảo được mời chấm giải nhiều năm nay, ông có đánh giá thế nào về chất lượng các dự án qua từng năm?
Qua từng năm, các dự án đã có sự cải thiện về chất lượng rõ rệt. Những năm trước dự án tập trung nhiều ở ý tưởng, hiệu quả mô hình chưa được kiểm chứng thực tế. Năm nay có sự thay đổi khá nhiều, các dự án tham gia từ những vòng loại phần lớn có khả năng triển khai cũng như hiệu quả thực tế. Khả năng nhân rộng mô hình, hàm lượng khoa học và công nghệ, tính đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ được các dự án chú trọng và quan tâm ngay từ đầu. Nhiều dự án đã “star” thành công bước đầu, sản phẩm được đầu tư chỉnh chu, hình thành câu chuyện sản phẩm từ rất sớm và có khả năng “up” trong nước cũng như xuất khẩu...
- Theo ông, làm thế nào để các dự án đoạt giải được triển khai hiệu quả trong thực tế?
Thứ nhất, nên có phân loại 02 nhóm Ý tưởng ươm mầm (giành cho các viện/trường)với thang điểm khác. Dự án triển khai thực tế “đã bắt đầu dự án khởi nghiệp” thang điểm khác. Để tránh tình trạng dự án đạt vào vòng trong do có điểm cao nhưng sau khi kết thúc cuộc thi thì dự án đó không triển khai được ngoài thực tế. Dẫn chứng là nhiều viện/trường tham gia đều có sự chuẩn bị chu đáo, đội ngũ giáo viên/nhà khoa học cố vấn; ứng viên trình bày hay, logic, khoa học cao... nhưng khả năng chủ thể đó triển khai thì không hiệu quả. Trong khi dự án triển khai thực tế các bạn không được mentor cố vấn sâu, góc nhìn về khoa học công nghệ, tài chính, nhân sự sẽ bị điểm trừ nhiều.
Thứ hai, cách tổ chức nên tập trung vào 3 miền và sàng lọc các dự án tham gia từ cấp địa phương sau đó tổ chức cấp khu vực và chung kết cấp quốc gia sẽ tăng giá trị của cuộc thi mang tầm quốc gia. Tránh trường hợp dự án đăng ký và được đầu tư chỉn chu do đội ngũ cố vấn, thầy cô, mentor (ẩn danh) và vào vòng bán kết (có cả chung kết) của quốc gia nhưng khả năng “build” dự án cũng chưa thuyết phục lắm.
Thứ ba, vòng Bán kết, Chung kết nên chấm trực tiếp theo từng khu vực hoặc có thể mời các đại diện cộng đồng doanh nhân/ hệ sinh thái của Mạng lưới khởi nghiệp quốc gia ở khu vực đó chấm và có khảo sát thực tế tại dự án/ doanh nghiệp đó trước khi cuộc thi diễn ra để có góc nhìn thực tiễn hơn. Có nhiều dự án thổi phồng con số triển khai nhưng thực tế lại khác đi rất nhiều.
- Vai trò “bệ đỡ” của Nhà nước có ý nghĩa như thế nào đối với các dự án khởi nghiệp, thưa ông?
Theo tôi, nên có cơ chế hình thành các khu ươm tạo khởi nghiệp do tư nhân quản lý, Nhà nước chỉ tạo cơ chế, quỹ đất, chính sách... Như vậy sẽ giải quyết được 2 vấn đề quản trị tốt và hỗ trợ thực chất.
Đồng thời, hình hình hệ sinh thái hỗ trợ chuyên sâu chia từng phân đoạn: thứ nhất viện/trường (ươm tạo ý tưởng, lab, ứng dụng khoa học công nghệ); thứ hai khu ươm tạo: CLB Mentor (cố vấn, định hướng, đánh giá ở góc nhìn thực tiễn, sở hữu trí tuệ, sản xuất thử nghiệm, thử nghiệm thị trường cộng đồng doanh nghiệp, cộng đồng Startup; thứ ba mentor ra thị trường, các doanh nghiệp lớn cộng hưởng phát triển thị trường, xây dựng kênh phân phối, quản trị chiến lược...
Đặc biệt, Nhà nước phải đóng vai trò trung tâm kiến tạo thật sự. Hiện nay các tỉnh, thành phố có nhiều mô hình nhưng không đồng bộ, rời rạc, nơi nào làm tạm thì giao “all in one”, đa số vẫn là ở viện/trường (ý tưởng nhiều nhưng không thực thi hiệu quả); các đơn vị hỗ trợ thì vẫn còn cơ chế kế hoạch (tổ chức bao nhiêu lớp/ năm; giải ngân như thế nào? Nhưng sau các khoá học thì đâu lại vào đấy, startup lại trở về số không). Vì vậy hỗ trợ phải thực chất hơn.
Bên cạnh đó, cần sự đồng hành của các doanh nghiệp, nhà đầu tư để “up” dự án có tầm nhìn và chiến lược hiệu quả, khả năng mang giá trị cao cho cộng đồng và xã hội.
- Trân trọng cảm ơn ông!
