Gửi bình luận
Những “nút thắt” về quỹ đất, thủ tục, khả năng tiếp cận và kiểm soát đầu cơ vẫn là thách thức cần tháo gỡ để tiến gần mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội vào năm 2030.
Chỉ trong vòng ba năm kể từ khi Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021- 2030 đi vào triển khai, thị trường đã ghi nhận những tín hiệu tích cực.
Số liệu thống kê từ Bộ Xây dựng cho thấy, lũy kế đến nay, cả nước có 692 dự án nhà ở xã hội đang được triển khai với quy mô 633.559 căn, trong đó 146 dự án hoàn thành, quy mô hơn 103.000 căn; 144 dự án đã khởi công xây dựng, đang triển khai với quy mô hơn 127.000 căn; 402 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư, quy mô hơn 400.000 căn.
Như vậy, số lượng dự án đã hoàn thành, khởi công, chấp thuận chủ trương đầu tư đến năm 2025 đạt 59,6% so với chỉ tiêu đã đặt ra tại Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội.
Đáng chú ý, số lượng căn nhà ở xã hội hoàn thành bứt tốc mạnh mẽ. Riêng 7 tháng đầu năm 2025, cả nước đã hoàn thành 36.862 căn nhà ở xã hội. Mặc dù mới chỉ đạt 37% mục tiêu của cả năm 2025, tuy nhiên, kết quả này bằng hơn 80% kết quả của cả năm 2024 và gấp hơn 7 lần so với năm 2022. Đồng thời, 9/31 địa phương được giao chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội trong năm 2025 có khả năng hoàn thành và vượt chỉ tiêu. Trong tổng số 250 dự án được khởi công vào ngày 19/8 vừa qua để chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, cũng có tới 22 dự án nhà ở xã hội.
Với những số liệu nêu trên, Viện nghiên cứu đánh giá thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE) nhận định, tốc độ triển khai Đề án sẽ tiếp tục được duy trì, tạo nền tảng hoàn thành mục tiêu xây dựng 100.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025 và tiến tới mốc 1 triệu căn vào năm 2030.
Tuy nhiên, VARS IRE cũng chỉ ra rằng, thị trường nhà ở xã hội vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức cần giải quyết để tốc độ triển khai đề án bứt phá hơn nữa.
Thứ nhất, là vấn đề quỹ đất, nhiều địa phương bố trí chưa hợp lý, không tương xứng với tốc độ đô thị hóa và nhu cầu thực tế, thậm chí đặt dự án ở vị trí xa trung tâm, thiếu hạ tầng, trường học, bệnh viện, dẫn đến khó khai thác và không đạt mục tiêu an sinh.
Thứ hai, công tác đánh giá nhu cầu chưa sát thực tế, gây ra nghịch lý “vừa thiếu, vừa ế”: nguồn cung nhìn chung không đủ, nhưng khi mở bán, nhiều dự án lại khó tiêu thụ do thủ tục rườm rà, vị trí bất lợi hoặc sản phẩm không phù hợp với đối tượng thụ hưởng.
Thứ ba, về khả năng tiếp cận của người dân đối với nhà ở xã hội. Do chi phí marketing cho dự án nhà ở xã hội bị khống chế ở mức 2%, doanh nghiệp gần như không đủ nguồn lực để truyền thông tới đúng nhóm đối tượng, khiến chính sách khó đến được với người cần hưởng lợi.
Cuối cùng là về có khó khăn trong việc kiểm soát đầu cơ và chuyển nhượng nhà ở xã hội. Thực tế vẫn tồn tại tình trạng một số trường hợp mua nhà ở xã hội nhưng không sử dụng để ở, mà chuyển nhượng trái quy định, gây méo mó thị trường, làm tăng nguy cơ đầu cơ và khiến những người thực sự có nhu cầu không được tiếp cận nhà ở xã hội.
Để tháo gỡ những “nút thắt” này, VARS IRE kiến nghị cần áp dụng chế tài xử lý đối với địa phương chưa thực hiện đúng trách nhiệm bố trí quỹ đất; rà soát toàn bộ dự án thương mại, khu đô thị quy mô lớn để làm rõ việc thực hiện nghĩa vụ 20% quỹ đất dành cho nhà ở xã hội.
Đồng thời, cần đổi mới phương pháp khảo sát, có thể thuê các đơn vị nghiên cứu thị trường độc lập để bảo đảm tính khách quan, khoa học. Cơ quan quản lý cũng nên điều chỉnh linh hoạt trần chi phí marketing, giúp chủ đầu tư truyền thông hiệu quả hơn tới người dân.
Đặc biệt, song song với việc tăng cường thanh tra, kiểm tra toàn diện các dự án nhà ở xã hội, xử phạt doanh nghiệp có dự án bán sai đối tượng cũng như người dân chuyển nhượng sai quy định.
VARS IRE kiến nghị, sau thời hạn 5 năm sở hữu theo quy định hiện hành, việc chuyển nhượng nhà ở xã hội cần được ưu tiên cho những người dân thuộc diện đủ điều kiện mua nhà ở xã hội và đã được cơ quan thẩm quyền xác nhận. Trường hợp chuyển nhượng cho đối tượng không thuộc diện được hưởng chính sách về nhà ở xã hội, chủ sở hữu khi chuyển nhượng phải hoàn trả lại các ưu đãi đã được hưởng từ chính sách.
Theo PGS,TS Trần Kim Chung, Chuyên gia kinh tế, tư duy thị trường cần được áp dụng vào phát triển nhà ở xã hội. Nhà ở xã hội không chỉ là giải pháp an sinh mà phải được coi là một phần cấu trúc của thị trường bất động sản. Khi tiếp cận theo hướng thị trường, sẽ có cơ chế giá hợp lý, quản lý vận hành minh bạch và tạo sức hút với nhà đầu tư.
Muốn vậy, cần có chính sách ưu đãi mạnh mẽ hơn về tín dụng, thuế, đất đai, đồng thời giảm bớt rào cản pháp lý và thủ tục hành chính để các dự án triển khai nhanh chóng, hiệu quả.
