Kiểm soát chặt chẽ các cơ sở sử dụng năng lượng

Theo đó Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Dự thảo) được đánh giá là rất cần thiết và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực chuyển hóa các cam kết quốc tế về phát triển bền vững, trung hòa carbon và tăng trưởng xanh thành hành động cụ thể. Đây không chỉ là bước đi cần thiết để hoàn thiện thể chế mà còn là giải pháp cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm áp lực lên tài nguyên quốc gia và bảo vệ môi trường trong dài hạn.

Đánh giá việc sửa đổi luật là phù hợp với yêu cầu phát triển, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang cam kết mạnh mẽ với các mục tiêu phát triển bền vững và chuyển đổi xanh, song đại biểu Cầm Thị Mẫn, ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đề xuất, cần làm rõ hơn vai trò của luật khung, tạo điều kiện tích hợp linh hoạt các nội dung liên quan đến tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng tái tạo, năng lượng không tái tạo như dầu khí, nhằm quản lý hiệu quả các sản phẩm tiêu thụ nhiều năng lượng. Việc này sẽ góp phần thể chế hóa Kết luận số 76 của Bộ Chính trị về chiến lược phát triển ngành dầu khí đến năm 2035.

Đáng chú ý, về đối tượng áp dụng, đại biểu Cầm Thị Mẫn nhấn mạnh, luật hiện hành chưa đề cập đến các cơ quan nhà nước trong hệ thống chính trị như một chủ thể tiêu thụ năng lượng. Đồng thời đề nghị cần bổ sung rõ trách nhiệm và nghĩa vụ sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả với các bộ, ngành, cơ quan hành chính, vì họ là những đơn vị tiêu thụ đáng kể điện, xăng dầu từ ngân sách.

“Đặc biệt, phải đưa tiêu chí sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trở thành một trong các chỉ tiêu bắt buộc trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và địa phương. Tuy nhiên, để tránh hình thức, cần quy định rõ trách nhiệm Chính phủ trong việc hướng dẫn chi tiết cách xác định, đo lường và phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương”, đại biểu này nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm cần mở rộng đối tượng áp dụng, đại biểu Lê Minh Nam, ĐBQH tỉnh Hậu Giang cho rằng, trong bối cảnh khoa học, công nghệ, trí tuệ nhân tạo đang phát triển rất nhanh, thay đổi hàng ngày, hàng giờ, đối tượng tham gia vào quá trình khai thác, sản xuất, cung ứng, sử dụng năng lượng ngày một đa dạng để thích ứng với yêu cầu điều kiện, hoàn cảnh mới, cơ quan soạn thảo cần cân nhắc, rà soát để mở rộng phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng để từ đó có những giải pháp thực hành tiết kiệm, nâng cao hiệu quả, sử dụng năng lượng một cách đồng bộ, toàn diện, tổng thể và đạt được kết quả tích cực và bền vững hơn.

Mức tiêu hao năng lượng của các trung tâm dữ liệu và hệ thống công nghệ phục vụ AI là rất lớn, do đó cần kiểm soát nghiêm ngặt nguồn cung năng lượng ổn định cho các hệ thống này. Theo đại biểu, cần rà soát, đánh giá nhu cầu sử dụng sao cho hợp lý, tránh lãng phí tài nguyên vào những mục đích không thiết yếu, ví dụ như việc yêu cầu AI xử lý những tác vụ không cần thiết cũng có thể trở thành gánh nặng tiêu thụ năng lượng.

Ngoài ra, đại biểu cũng đề cập tới xu thế sử dụng ô tô, xe máy điện nhằm bảo vệ môi trường đang ngày càng phổ biến nhưng lại là đối tượng có nhu cầu sạc pin với nguồn năng lượng rất lớn nên cần quan tâm, lựa chọn phương thức sạc nhanh, sạc chậm thích hợp giúp tiêu tốn ít năng lượng. Do đó, nên bổ sung đối tượng sử dụng năng lượng phù hợp với tình hình mới và quy định giải pháp để thực hành tiết kiệm, hiệu quả đối với nhóm đối tượng này.

Bên cạnh vấn đề nêu trên, góp ý về việc quản lý danh sách cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, đại biểu Trần Văn Tuấn, ĐBQH tỉnh Bắc Giang tán thành với đề xuất phân quyền cho UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc xây dựng, ban hành danh sách này thay vì phải trình Thủ tướng Chính phủ như quy định hiện hành.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, số lượng các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm hiện nay còn rất hạn chế so với tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên cả nước. Năm 2023, chỉ có khoảng 3.491 cơ sở trong tổng số hơn 921.372 doanh nghiệp nằm trong danh sách điều tiết. Trong khi đó, Dự thảo lại đề xuất giãn thời gian cập nhật danh sách từ 1 năm lên 2 năm một lần, điều này đặt ra nhiều băn khoăn. Đại biểu đề nghị cần bổ sung cơ chế cập nhật danh sách theo thời gian thực (không nên quy định mốc thời gian cụ thể 1 hay 2 năm), tận dụng lợi thế của chuyển đổi số và hệ thống dữ liệu số hóa để quản lý linh hoạt, chính xác và kịp thời. Cách làm này không chỉ khả thi mà còn góp phần nâng cao hiệu quả giám sát, điều tiết hoạt động sử dụng năng lượng trong thực tiễn.