Kiến nghị sửa Luật để hạn chế người lao động nhận BHXH một lần

AN CHI• 24/04/2021 03:00

Giai đoạn 2012- 2020, bình quân mỗi năm có khoảng 700.000 người hưởng BHXH một lần, tức là cứ có 2 người mới tham gia vào BHXH thì có 1 người rời khỏi hệ thống.

Giai đoạn 2012- 2020, bình quân mỗi năm có khoảng 700.000 người hưởng BHXH một lần dẫn đến số người tham gia BHXH tăng thêm chỉ gần 600.000 người; tức là cứ có 2 người mới tham gia vào BHXH thì có 1 người rời khỏi hệ thống.

đối tượng tham gia BHXH dần mở rộng, nhưng tình trạng hưởng BHXH một lần ngày càng gia tăng

Đối tượng tham gia BHXH dần mở rộng, nhưng tình trạng hưởng BHXH một lần ngày càng gia tăng

Theo đánh giá của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, chính sách BHXH thiếu sự chia sẻ theo nghĩa rộng. Hiện nay, tính chất chia sẻ rủi ro chỉ thể hiện rõ trong các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Chính sách hưu trí được thiết kế còn nặng về nguyên tắc đóng - hưởng, nhưng thiếu chú ý đến nguyên tắc chia sẻ giữa người có mức lương cao và mức lương thấp để thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa các nhóm lao động. Ngoài ra, quy định điều kiện về thời gian tối thiểu được hưởng lương hưu quá chặt chẽ dẫn đến số người đang tham gia rời bỏ hệ thống BHXH trước tuổi nghỉ hưu khá lớn.

Trước thực trạng nhận BHXH một lần, theo ông Tôn Ngọc Hạnh (đoàn Đại biểu Quốc hội Bình Phước), đối tượng tham gia BHXH dần mở rộng, nhưng tình trạng hưởng BHXH một lần ngày càng gia tăng, việc giải quyết hưởng chế độ BHXH một lần rất dễ dàng, trong khi so với các nước, Việt Nam áp dụng khá mở việc giải quyết chế độ này.

“Tôi đề nghị tiến hành tổng kết Nghị quyết 93 của Quốc hội để làm cơ sở cho việc điều chỉnh pháp luật đối với việc hưởng chế độ BHXH một lần nhằm giảm tình trạng này”. - Ông Hạnh nói.

Theo nhận định của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, nguyên nhân khiến số người nhận BHXH một lần tăng là điều kiện hưởng BHXH một lần khá dễ dàng. Sau một năm không làm việc, không tham gia BHXH là người lao động có thể hưởng BHXH một lần với mức hưởng bằng 1,5 tháng lương cho mỗi năm tham gia BHXH trước năm 2014 và 2 tháng lương cho mỗi năm tham gia sau đó.

Như vậy, với mức đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất 8% tiền lương từ phía người lao động, một năm đóng 0,96 tháng lương thì việc hưởng 2 tháng lương khi nhận BHXH một lần được xem như là có lãi, cùng với việc phải chờ đợi quá lâu để hưởng hưu trí sẽ khiến người lao động mong muốn được nhận BHXH một lần để đáp ứng các nhu cầu trước mắt.

Vì vậy, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã đề xuất phương án điều chỉnh quy định điều kiện hưởng BHXH một lần theo hướng có lộ trình tiến tới chỉ giải quyết đối với người lao động khi đã hết tuổi lao động nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu mà không có nhu cầu đóng tiếp, trừ trường hợp ra nước ngoài để định cư hợp pháp hoặc mắc bệnh hiểm nghèo mà có nhu cầu nhận một lần hoặc quy định trường hợp chưa hết tuổi lao động mà nhận BHXH một lần thì mức hưởng thấp hơn.

Đồng thời, nghiên cứu bổ sung các quyền lợi ngắn hạn (trước mắt), tăng mức hỗ trợ từ ngân sách nhà nước nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút tạo điều kiện để người dân tham gia BHXH tự nguyện. Mặt khác, sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH.

Nhận định về dự thảo sửa Luật BHXH, ông Lê Đình Quảng - Phó Trưởng ban Quan hệ Lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho rằng, phải hoàn thiện chính sách pháp luật BHXH đồng bộ, toàn diện, “trọn gói” bởi chế độ BHXH một lần liên quan chặt chẽ đến các chính sách khác của BHXH, nhất là chế độ hưu trí.

“Hệ thống BHXH phải được hoàn thiện theo hướng linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại, hội nhập quốc tế; tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí; giảm điều kiện thời gian tham gia BHXH tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí. Bên cạnh đó, phải điều chỉnh cách tính lương hưu theo nguyên tắc đóng - hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững; sửa đổi các quy định về mức đóng, căn cứ đóng BHXH để đạt mục tiêu mở rộng diện bao phủ”- ông Quảng đề xuất.