Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV dự kiến diễn ra trong 1,5 ngày (từ 19 đến sáng 20/6) đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của cử tri, doanh nghiệp và toàn xã hội.
Bởi đây không chỉ là dịp để Quốc hội thực hiện chức năng giám sát tối cao mà còn là “sân khấu minh bạch” để người dân trực tiếp theo dõi, đánh giá, “chấm điểm” năng lực, thái độ cầu thị và hiệu quả điều hành của các tư lệnh ngành, cụ thể là Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng và Bộ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.
Toàn xã hội đặc biệt quan tâm
Nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực tài chính, với Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng là người chịu trách nhiệm trả lời chính.
Nội dung chất vấn tập trung vào các giải pháp tài chính phục vụ phát triển KT-XH, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng; làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống và thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới; nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước; hỗ trợ, thúc đẩy kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế; thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI); cùng với các cơ chế, chính sách phát triển khu công nghiệp, khu kinh tế.
Nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo, với Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn là người chịu trách nhiệm trả lời chính.
Nội dung chất vấn bao gồm thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đại học gắn với yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH; việc thực hiện quy định của pháp luật về dạy thêm, học thêm; bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; công tác phòng, chống bạo lực học đường và bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trong trường học.
Hai nhóm vấn đề được Quốc hội lựa chọn chất vấn không chỉ phản ánh đúng những vấn đề “nóng” hiện nay, mà còn cho thấy đòi hỏi rất cao về sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống quản lý. Các câu hỏi được đặt ra không chỉ để truy vấn trách nhiệm, mà còn để thúc đẩy tư duy đổi mới, hành động quyết liệt, cải cách thực chất.
Trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới, khi mô hình tăng trưởng cũ đang dần lộ rõ giới hạn, thì bài toán tài chính, giáo dục không còn là vấn đề của từng ngành, mà là trụ cột chiến lược trong tái cấu trúc nền kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Cử tri “chấm điểm” qua từng câu trả lời
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhấn mạnh: “Cử tri và nhân dân sẽ theo dõi và chấm điểm các bộ trưởng qua phiên chất vấn”. Đó là một cách nói rất đời thường nhưng thẳng thắn. Bởi thực tế, trong tâm trí người dân, niềm tin không được xây dựng bằng các báo cáo “đã làm, đang làm và sẽ làm”, mà bằng thái độ cầu thị, tinh thần dám nhận trách nhiệm và hành động cụ thể.
Với việc ứng dụng App Quốc hội, hoạt động chất vấn cũng đang được nâng cấp về mặt công nghệ đảm bảo tính minh bạch, công bằng và công khai hơn. Đại biểu có thể bấm nút chất vấn, tranh luận, thay vì phụ thuộc vào hình thức giơ biển truyền thống. Cách làm mới sẽ tạo điều kiện cho nhiều tiếng nói được thể hiện, phản biện được lắng nghe.
Phiên chất vấn lần này, ngoài hai Bộ trưởng chính, còn có sự tham gia của hai Phó Thủ tướng và các Bộ trưởng liên quan. Điều đó càng cho thấy tính hệ thống, sự liên đới và phối hợp trong điều hành là yếu tố sống còn với hiệu quả chính sách.
Từ góc độ doanh nghiệp, điều kỳ vọng lớn nhất không phải là những câu trả lời hay, mà là những cam kết thật, và sau đó là hành động thật. Những cuộc chất vấn hiệu quả không chỉ giải quyết được các vấn đề hiện tại mà còn gợi mở lộ trình cải cách dài hạn, làm “tấm gương chiếu hậu” để chính các bộ trưởng tự soi lại chính sách của ngành mình.
Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất cho tiếng nói của nhân dân. Mỗi phiên chất vấn là một lần thử lửa cho năng lực điều hành và sự minh bạch của Chính phủ. Cử tri chờ đợi các bộ trưởng không né tránh, không vòng vo, không né câu hỏi khó. Nhưng cũng đồng thời cần một tinh thần xây dựng, góp ý để cùng tháo gỡ, chứ không chỉ là phê phán.
Người dân và doanh nghiệp không mong chính sách hoàn hảo, họ chỉ mong chính sách minh bạch, người làm chính sách có trách nhiệm và biết lắng nghe. Bởi thế, phiên chất vấn không chỉ là hoạt động giám sát, mà còn là dịp để Bộ trưởng nói lên những điều sẽ làm vì dân, vì nước, đó là lời hứa chính trị trước toàn dân.