Gửi bình luận
Khung pháp lý về sàn giao dịch vàng đang được Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, trình Chính phủ. Dự kiến sàn sẽ được hình thành vào 2026.
Tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội, kỳ họp Quốc hội thứ 10, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết, thời gian qua, để ổn định thị trường vàng, Chính phủ đã đưa ra nhiều biện pháp, gồm tăng thanh tra, kiểm tra. Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng có hiệu lực từ 10/10, trong đó xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền vàng miếng. Bên cạnh đó, khung pháp lý về sàn giao dịch vàng đang được Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, trình Chính phủ.
Theo Phó Thủ tướng, sàn vàng sẽ minh bạch hóa giao dịch, và hy vọng chúng ta kiểm soát được thị trường.
Trước đó, trung tuần tháng 10, Ngân hàng Nhà nước cũng đã thông tin về kế hoạch lập sàn giao dịch vàng. Theo Cục Quản lý Ngoại hối (NHNN), dự kiến lộ trình và thời gian thí điểm của sàn vàng cụ thể là: Triển khai thí điểm sàn giao dịch vàng tại Việt Nam với 03 giai đoạn. Trong đó lộ trình và các nội dung chi tiết trong từng giai đoạn có thể được điều chỉnh tùy thuộc vào tình hình triển khai thực tế của sàn giao dịch vàng.
Cụ thể hơn, NHNN cho biết, dự kiến sàn giao dịch vàng hình thành vào năm 2026. Giai đoạn đầu, mô hình này tập trung vào các sản phẩm vàng vật chất và chỉ hoạt động trong phạm vi nội địa, chưa kết nối với các mô hình trên quốc tế. Ở giai đoạn tiếp theo, nhà quản lý sẽ cho giao vàng nguyên liệu, rồi có thêm vàng miếng, cuối cùng mới là sản phẩm phái sinh.
Trên thế giới, có nhiều quốc gia đã thành lập và vận hành sàn giao dịch vàng. theo các nhà phân tích Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), hầu hết các sàn giao dịch như COMEX (Mỹ), SGC (Singapore) hay thị trường phi tập trung London (Anh) là sàn giao dịch được thành lập và vận hành bởi tổ chức tư nhân dưới sự giám sát của cơ quan Nhà nước. Hình thức giao dịch chính là phái sinh hợp đồng tương lai, đồng nghĩa với mô hình hoạt động chưa phù hợp để tham khảo cho thị trường Việt Nam ở thời điểm này.
Tại Châu Âu, London OTC là thị trường giao dịch vàng phi tập trung và lâu đời nhất trên thế giới (1993), chiếm 70% khối lượng giao dịch danh nghĩa toàn cầu và được xếp chung vào nhóm “sàn” giao dịch theo WCG. London OTC được điều hành và quản lý bởi LBMA – tổ chức độc lập được thành lập bởi NHTW Anh nhằm kiểm soát và vận hành thị trường vàng.
Tại Mỹ, COMEX là sàn phái sinh, giao dịch hợp đồng tương lai kim loại quý (bao gồm vàng) lớn nhất thế giới. COMEX đang trở thành trung tâm trong việc hình thành giá vàng toàn cầu, bên cạnh thị trường giao dịch phi tập trung London. COMEX được vận hành bởi doanh nghiệp tư nhân CME Group, dưới sự giám sát của Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Mỹ (CFTC).\
Ở Đông Nam Á, một số sàn giao dịch đã hình thành từ sớm như sàn SGC tại Singapore có từ 2009 - một sàn giao dịch tư nhân. Gần đây nhất vào tháng 6/2025, sàn giao dịch hàng hóa Abaxx Exchange tại Singapore do quỹ đầu tư BlackRock hậu n cũng bắt đầu giao dịch hợp đồng tương lai vàng định giá theo đô la Mỹ. Mục đích nhằm thu hút giao dịch vàng từ các Trung tâm Tài chính Châu Á khác nhằm tận dụng sự quan tâm ngày càng tăng của nhà đầu tư đối với vàng khi nhu cầu vàng tăng nhanh.
Nhìn nhận về mô hình cho sàn giao dịch vàng, VDSC cho rằng, mô hình sàn giao dịch vàng Thượng Hải (SGE) có thể là trường hợp tham khảo phù hợp trong công tác thí điểm sàn giao dịch vàng tại Việt Nam. Quan điểm này xét trên một vài khía cạnh:
Một là, sàn được thành lập và quản lý bởi NHTW Trung Quốc, ra đời từ lâu và đã có quy trình/ khung pháp lý tương đối hoàn thiện;
Hai là, giao dịch chủ yếu là vàng vật chất giao ngay, phù hợp với định hướng thí điểm giai đoạn đầu tại Việt Nam;
Ba là, cấu trúc thành viên rõ ràng, dễ hình dung, cùng với lộ trình mở rộng phạm vi tham gia từ thành viên và nhà đầu tư trong nước đến nhà đầu tư quốc tế.
SGE là sàn giao dịch giao ngay vàng vật chất lớn nhất thế giới. Các hợp đồng giao ngay và hợp đồng hoãn giao của SGE được bổ trợ bởi hoạt động giao dịch hợp đồng tương lai trên SGD Hàng hóa Tương lai Thượng Hải (SHFE), dù hai sàn này không có liên kết trực tiếp.
Đối với mô hình sàn giao dịch vàng Thượng Hải, theo VDSC, có một số điểm cần quan tâm:
Thứ nhất, thành viên và vai trò của các nhóm thành viên: Sàn mở rộng từ hơn 169 thành viên (2011) đến hơn 250 thành viên vào 2019 (185/69 thành viên nội địa/quốc tế), bao gồm:
Các NHTM trong nước, ngân hàng nước ngoài được chỉ định đóng vai trò là ngân hàng thanh toán: hỗ trợ chuyển tiền khi quá trình thanh toán được thực hiện trên sàn. Các thành viên quốc tế có thể lựa chọn mở tại 01 trong 08 ngân hàng thanh toán được chứng nhận, trong đó có một ngân hàng nước ngoài là Ngân hàng Trung Quốc (Hồng Kông).
Các doanh nghiệp tham gia sản xuất/tiêu thụ/ đầu tư vàng, các định chế tài chính, trung tâm thanh toán bù trừ, trung tâm kiểm định và trung tâm lưu ký,...
Hàng nghìn khách hàng tổ chức và hàng triệu khách hàng cá nhân tham gia giao dịch thông qua mở tài khoản.
Thứ hai, điều kiện vàng thỏi/ vàng miếng được giao dịch hợp lệ: Vàng thỏi được sản xuất phù hợp với Tiêu chuẩn vàng thỏi hoặc vàng miếng SGE hiện hành; Vàng được tinh luyện bởi đơn vị đạt chuẩn SGE (SGE Standard Gold Ingot Refiner hoặc SGE Standard Gold Bar Refiner); Vàng tiêu chuẩn được sản xuất bởi nhà cung cấp đủ điều kiện, được thị trường quốc tế SGE công nhận.
Thứ ba, phân loại vàng trong hệ thống kho lưu trữ: 1)Vàng có thể giao nhận: Vàng được sử dụng để thực hiện giao nhận vật chất khi giao dịch được thực hiện. 2) Vàng có thể ký gửi: Không được sử dụng để thực hiện giao nhận vật chất cho các giao dịch thực hiện trên sàn. Tuy nhiên, việc chuyển đổi nội bộ giữa kho vàng “giao nhận” và “ký gửi” có thể được thực hiện khi có yêu cầu và được phê duyệt.
Thứ tư, cơ chế giám sát và giao nhận vật chất: Được hiểu là việc chuyển quyền sở hữu vàng miếng theo quy định. Mỗi thành viên hoặc khách hàng đều được cấp một tài khoản vàng vật chất cùng với mã định danh riêng, được sử dụng để thực hiện các giao dịch giao nhận vật chất thông qua chuyển khoản giữa các tài khoản vàng.
Tài khoản có thể được chia thành hai loại nhỏ: Tài khoản hàng tồn kho nạp: chỉ có thể được rút ra tại chính kho lưu trữ đã nạp vào ban đầu; Tài khoản hàng tồn kho giao dịch: (tùy theo sản phẩm) có thể được rút tại bất kỳ kho lưu trữ được chứng nhận nào.
Thứ năm, trung tâm kiểm định và cơ chế kiểm định vàng vật chất: SGE không trực tiếp kiểm định vàng và kim loại quý mà sẽ chịu trách nhiệm giám sát và kiểm tra định kỳ ngẫu nhiên đối với các tổ chức kiểm định và trung tâm lưu ký.
Thứ sáu, quy trình giao nhận vật chất và thanh toán. Quy trình sẽ quy định cụ thể theo thứ tự hợp đồng, thứ tự bên mua - bán và theo loại tài khoản, quy định về điều kiện tài khoản.
